Đối với những nhân viên người Mỹ của hãng Apple, 12/9 là một ngày trọng đại, ghi dấu thời khắc chính thức trình làng của iPhone 5 - chiếc điện thoại được mong chờ nhất trong năm 2012. Tuy nhiên, phía sau hậu trường tại nhà máy Foxconn ở Trung Quốc, nơi có nhiệm vụ cho xuất xưởng 57 triệu chiếc điện thoại iPhone mỗi năm không có mấy nụ cười.

Trong thực tế, các dây truyền sản xuất tại nhà máy Foxconn ở Trung Quốc dường như được vận hành liên tục theo các ca làm việc mệt lử xuyên đêm. Các quản đốc phân xưởng liên tục hối thúc công nhân làm việc tích cực hơn nữa.

Theo trang Daily Mail, báo “Bưu điện Thượng Hải buổi tối” của Trung Quốc đã cử một phóng viên cải trang thành lao động xin việc ở nhà máy Foxconn tại quận Tai Yuan nhằm thâm nhập cơ sở này. Phóng viên cải trang đã được đào tạo trong 7 ngày trước khi trải qua 3 ngày làm việc trong nhà máy, lắp ráp tấm ốp sau cho điện thoại iPhone 5. Người này đã ghi chép nhật ký cẩn thận 10 ngày làm công nhân đáng nhớ của mình.

Dưới đây là trích dẫn những phần chính trong đoạn nhật ký của phóng viên cải trang (người xưng “tôi” trong nhật ký), giúp hé lộ những khoảng tối bên trong nhà máy sản xuất iPhone ở Trung Quốc:

Các công nhân mới có mặt tham gia khoa đào tạo chớp nhoáng trước khi chính thức làm việc tại nhà máy Foxconn ở Trung Quốc. Ảnh: Daily Mail

Vạn sự khởi đầu nan

Tôi đã liên lạc với người phụ trách bộ phận nhân sự đang tuyển người và được nói rằng tôi có thể làm việc ở Foxonn chừng nào còn khỏe mạnh và sở hữu một chứng minh thư nhân dân.

Khi tới lối cổng vào nhà máy Foxconn, một người tự xưng là nhân viên bảo vệ của Foxconn tiến lại gần tôi và gợi ý sẽ tìm cho tôi cách bắt đầu làm việc ở  nơi này nhanh hơn nếu nhận được 100 – 200 Nhân dân tệ (tương đương 15 – 28 USD), nhưng tôi phớt lờ anh ta…

Tôi đã được yêu cầu điền vào một mẫu phiếu kiểm tra trạng thái tâm lý hiện tại của mình. Có khoảng 30 câu hỏi trắc nghiệm tâm lý cần trả lời “Có” hoặc “Không” về việc tôi cảm thấy như thế nào trong 30 ngày qua. Ví dụ, một trong những câu hỏi là: Gần đây bạn có lâm vào tình trạng như bị thôi miên không? Cuối cùng, sau khi trả lời tất cả các câu hỏi, tôi và các công nhân khác bắt một chuyến xe buýt tới nhà máy Foxconn ở Tai Yuan…

Môi trường sống tồi tàn

Đêm đầu tiên ngủ ở nhà tập thể dành cho công nhân Foxconn là một cơn ác mộng. Toàn bộ khu nhà có mùi như bãi rác khi tôi bước vào. Đó là hỗn hợp của mùi rác để qua đêm với mùi mồ hôi dơ dáy. Phái ngoài mỗi căn phòng đầy rẫy rác rưởi chưa được dọn sạch.

Khi tôi mở tủ quần áo dành cho mình, vô số con gián bò từ bên trong ra. Những tấm ga trải giường đang được phân phát cho các công nhân mới cũng đầy vết bẩn và tàn thuốc lá…

Khi ai đó hỏi về vấn đề tự tử, các nhân viên quản lý không né tránh chủ đề này nhưng cũng chẳng sẵn lòng thảo luận nhiều về nó. Trong khi thảo luận về chủ đề tự tử, ai đó đã lên tiếng nói rằng môi trường sống tồi tệ chắc chắn sẽ dẫn tới nhiều vụ tự sát hơn…

Tôi cũng nhận ra rằng, tất cả các cửa sổ trong khu nhà ở tập thể đều được lắp đặt các chấn song.

Sau khóa đào tạo, chúng tôi được sắp xếp làm việc ngay lập tức dù đã là ban đêm. Chúng tôi chỉ được phép nghỉ ngơi vào ban ngày.

Sau tất cả các thủ tục đào tạo tập trung và giới thiệu vắn tắt, tôi đã bị sốt và đau đầu khủng khiếp trước khi có thể bắt đầu làm việc.

8 công nhân sẽ cùng chia nhau một căn phòng trong khu tập thể của Foxconn. Trong ảnh, một công nhân đang phải thức dậy để chuẩn bị cho ca làm đêm của mình. Ảnh: Corbis

Tôi đã đề nghị được tới khám ở trạm xá trong nhà máy, nhưng chỉ có một bác sĩ trong ca trực đang khám và điều trị cho 4 – 5 bệnh nhân cùng lúc. Khi hỏi một y tá về cách thức khiếu nại về phí kiểm tra y tế, người này đáp một cách cộc lốc: Đi mà hỏi sếp của anh!

Bảo vệ an ninh nghiêm ngặt

… Chúng tôi đã tới cửa vào tầng sản xuất. Nơi này có gắn một tấm bảng cảnh báo “Khu vực an ninh hàng đầu”.

Chúng tôi được thông báo rằng nếu bất kỳ ai vào hoặc ra cửa có lắp máy dò kim loại và bị phát hiện mang theo bất kỳ vật bằng kim loại nào trên người ví dụ như khóa thắt lưng, hoa tai, camera, máy thu phát cầm tay, máy nghe nhạc mp3, chuông báo động sẽ reo và bạn sẽ bị sa thải ngay tại chỗ.

Một người bạn cùng phòng nói với tôi rằng bạn của anh ấy đã bị đuổi việc vì mang theo một cáp sạc USB.

(Xem tiếp: Khoảng tối trong nhà máy lắp ráp iPhone 5 (II))

Tuấn Anh (lược dịch)