Phú Thọ là tỉnh có đông đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống. Trên địa bàn tỉnh hiện nay có 4 dân tộc thiểu số sinh sống thành làng, bản và thực hành văn hóa truyền thống của dân tộc mình: Mường, Dao, Cao Lan và H’mông tại 5 huyện: Đoan Hùng, Tân Sơn, Thanh Sơn, Thanh Thủy và Yên Lập. Ngoài ra, còn có các dân tộc thiểu số có số lượng ít, hoặc định cư xen kẽ, không cư trú thành làng bản, như: Nùng, Thái, Sán Dìu, Hoa (Hán), Thổ, Giáy, Tà Ôi…
Theo kết quả kiểm kê di sản văn hóa, hiện có 91 di tích, phế tích vùng đồng bào dân tộc thiểu số/tổng số 967 di tích, phế tích trên địa bàn tỉnh. Trong số 318 di tích được Nhà nước xếp hạng, có 19 di tích thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số; 259 di sản thuộc 7 loại hình di sản văn hóa phi vật thể thuộc vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Những giá trị văn hóa đặc trưng như: Lễ hội truyền thống, diễn xướng dân gian, tín ngưỡng, tập quán xã hội… mang đậm nét bản sắc văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số.
Hàng năm, các huyện có đồng bào dân tộc thiểu số đều tổ chức tham gia các hoạt động Giỗ Tổ Hùng Vương - Lễ hội Đền Hùng nhằm tuyên truyền, giới thiệu, quảng bá, tôn vinh bản sắc văn hóa, sản phẩm du lịch, tiềm năng du lịch của đồng bào dân tộc thiểu số vùng Đất Tổ. Một số lễ hội tiêu biểu đã được xây dựng website cung cấp thông tin về lễ hội.
Bảo tồn văn hoá dân tộc Mường, dân tộc Dao
Để bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa dân tộc thiểu số, thời gian vừa qua, Phú Thọ đã quan tâm chỉ đạo xây dựng điểm du lịch cộng đồng tại các bản dân tộc Mường, Dao Tiền (xã Xuân Sơn, huyện Tân Sơn) là một trong 4 trung tâm du lịch trọng điểm của tỉnh.
Hiện trạng, điểm du lịch cộng đồng Xuân Sơn đang được cải tạo, nâng cấp cảnh quan môi trường và bước đầu đã thu hút khách du lịch đến tham quan, trải nghiệm. Cơ sở vật chất phục vụ tổ chức các hoạt động văn hóa, du lịch tại một số địa phương có đồng bào dân tộc thiểu số cư trú tập trung ngày càng được quan tâm đầu tư nâng cấp thông qua các đề án, dự án, các chương trình mục tiêu Quốc gia. Đời sống văn hóa vùng đồng bào dân tộc thiểu số có những bước chuyển biến rõ rệt, nâng cao mức hưởng thụ văn hóa, đấu tranh bài trừ các tập quán lạc hậu. Từ đó, việc gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của đồng bào dân tộc thiểu số hiệu quả, thiết thực, thu hút được sự tham gia của cộng đồng.
Còn tại huyện Thanh Sơn- địa bàn có gần 60% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số, trong đó dân tộc Mường chiếm tỷ lệ cao nhất thời gian qua đã triển khai “Đề án kiểm kê, sưu tầm, bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường giai đoạn 2017-2020, định hướng đến năm 2025”. Sau 4 năm thực hiện, huyện đã thành lập và duy trì hoạt động 126 Câu lạc bộ văn hóa dân tộc Mường tại các khu dân cư, trường học; bảo tồn 634 chiếc chiêng, 123 bộ nhạc cụ, hàng nghìn bộ trang phục, 115 nhà sàn truyền thống trong cộng đồng và nhiều đồ dùng, công cụ lao động, sản xuất, sinh hoạt của đồng bào Mường.
Năm 2021, cộng đồng người Dao ở xã Nga Hoàng còn phục dựng, tổ chức Lễ cúng Bàn Vương, với sự tham gia của các họ người Dao tại xã, các họ người Dao trên địa bàn tỉnh và huyện lân cận của tỉnh Yên Bái. Nghi lễ này được coi là sợi dây liên kết cộng đồng người Dao.
Tiếp đó Thanh Sơn đầu tư phát triển mô hình du lịch cộng đồng tại xã Khả Cửu gắn với bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Mường, góp phần xây dựng, phát triển đời sống văn hóa tinh thần lành mạnh cho đồng bào các dân tộc vùng núi Thanh Sơn và thúc đẩy kinh tế - xã hội ngày càng phát triển.
Để làm tốt hơn nữa công tác bảo tồn và phát huy nét đẹp truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số, thời gian tới, tỉnh sẽ tập trung thực hiện các giải pháp phù hợp điều kiện thực tế và từng giai đoạn.
Bên cạnh đó, tỉnh tiếp tục khuyến khích và tạo điều kiện cho tổ chức, cá nhân tham gia vào công tác bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng; khôi phục các loại hình văn hóa phi vật thể đặc sắc đang có nguy cơ mai một. Tỉnh tổ chức tập huấn, nâng cao trình độ cho cán bộ quản lý văn hóa; từng bước thực hiện việc tư liệu hóa và số hóa các di sản.
.svg){kind=icon}
