Lễ hội Mường Ca Da nhằm tưởng nhớ, tôn vinh công lao nhân vật lịch sử "Thượng tướng thống lĩnh quân Khằm Ban" - vị thủ lĩnh tài ba, giỏi võ nghệ, đã có công giúp vua Lê Lợi đánh đuổi giặc Minh. Ông cũng là người có công khai phá vùng đất Mường Ca Da của cộng đồng người Thái cổ (huyện Quan Hóa ngày nay). Tưởng nhớ công ơn của ông, người dân Mường Ca Da đã lập đền thờ ông trên sườn đồi Pom Kéo thuộc bản Khằm, xã Hồi Xuân, huyện Quan Hóa.
Lễ hội gồm: Phần lễ với điểm nhấn là lễ rước kiệu từ chùa Ông đến đền thờ Thượng tướng lĩnh thống quân Khằm Ban, lễ Xên Mường, lễ Tay-Ắm-Oóc, lễ Khun Mục Pục Tứn (lễ mộc dục); lễ công bố quyết định công nhận Lễ hội Mường Ca Da là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia...
Tiếp đó, phần hội với chương trình nghệ thuật sân khấu hóa mang tên "Huyền sử Mường Ca Da" tái hiện lại các tích xưa về sự hình thành nên mảnh đất Mường Ca Da; thân thế, sự nghiệp của Thượng tướng thống lĩnh quân Khằm Ban cũng như những phong tục tập quán, tín ngưỡng tốt đẹp của người Thái đất Mường Ca Da, từ đó thể hiện sự tri ân công đức của các thế hệ đối với vị thần có công bảo vệ biên cương lãnh thổ, xây dựng Mường Ca Da trở nên phồn thịnh.
Ngày 20/12/2019, Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã có Quyết định số 4595/QĐ-BVHTTDL công nhận lễ hội Mường Ca Da, huyện vùng cao Quan Hóa là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.
Lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia Lễ hội Mường Ca Da vừa diễn ra vào tối 23/3 được xem là sự kiện văn hóa có ý nghĩa quan trọng, khẳng định sự nỗ lực của chính quyền các cấp và nhân dân huyện Quan Hóa trong công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa trên địa bàn. Thông qua các hoạt động của lễ hội góp phần tuyên truyền về truyền thống lịch sử, văn hóa, vùng đất và con người Quan Hóa đến bạn bè trong nước và quốc tế.
Hải Vân