- Giáo dục con trẻ về giới tính và tình dục là một việc vô cùng cần thiết nhưng cần có “giáo trình” phù hợp cho từng độ tuổi.

Với xã hội hiện đại, không khó bắt gặp những ông bố, bà mẹ đau đầu vì con gái học lớp 1 đã có bạn trai để ý, hay con trai lớp 5 đã có người yêu. 

Các chuyên gia sản khoa cho rằng xã hội càng phát triển, mức sống càng cao thì trẻ dậy sớm, yêu sớm là điều dễ hiểu. Vì vậy cha mẹ đừng ngạc nhiên khi thấy con trẻ có những hành vi tình dục từ tấm bé, mà cần hiểu biết về những hành động đó của con để giáo dục giới tính cho con đúng mực.

Khi trẻ tò mò là lúc tiếp thu tốt nhất

Không phải gia đình nào cũng cởi mở và nghĩ đến vấn đề giáo dục giới tính sớm cho con trẻ. Nhiều gia đình khi con hỏi về vấn đề tế nhị nào đó thì quát lên và bắt con im miệng. Với cách hành xử như vậy, cha mẹ đã vô tình khiến con nghĩ rằng, việc quan tâm đó là sai trái. Từ đó, mỗi đứa trẻ sẽ tự mày mò tìm hiểu theo cách khác nhau và nhận được những kết quả khác nhau.

{keywords}
Ảnh minh họa

Theo PGS.TS Lê Văn Hảo - Viện Tâm lý học, Viện hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam thời điểm thích hợp nhất để cha mẹ nói chuyện với con cái về tình dục là khi con trẻ tò mò đặt các câu hỏi giới tính với bố mẹ. Trẻ hỏi là trẻ đang tìm kiếm câu trả lời, chính là lúc trẻ tiếp thu tốt nhất.

Theo chuyên gia tâm lý Tâm An, cha mẹ hãy bắt đầu câu chuyện trong một khung cảnh dễ chịu và yêu thương. Hãy nói với con về vấn đề này một cách thật tự nhiên, chân thành, cởi mở. Đừng gạt phăng đi khi con hỏi, cũng đừng tỏ ra quá nghiêm trọng giải thích mọi thứ một lúc với trẻ.

Người lớn hãy trò chuyện với con vào những giờ phút thư thái của hai mẹ con, hai bố con, những lúc rảnh rỗi tán gẫu. Câu chuyện sẽ thiên về chia sẻ kinh nghiệm, giống như hai người bạn tâm sự với nhau. Nếu cha mẹ nghiêm trọng hóa vấn đề, trẻ sẽ co mình lại, không hợp tác.

Giáo dục giới tính, tình dục là một “chiến lược” dài hơi của các bậc cha mẹ. Đừng nghĩ rằng nói với con một lần cho xong chuyện, “cho nó khỏi hỏi nhiều”, hãy hướng dẫn con cặn kẽ, ở từng lứa tuổi với nội dung phù hợp. Dưới đây là lộ trình dạy giáo dục giới tính cho con theo độ tuổi do chuyên gia tâm lý Tâm An gợi ý để cha mẹ tham khảo:

Từ 0 - 2 tuổi

- Trẻ chập chững cần được học cách gọi tên được tất cả các bộ phận cơ thể kể cả bộ phận sinh dục.

- Hầu hết trẻ em tuổi này cần biết về sự khác nhau giữa nam và nữ, và có thể phân biệt được người nào là nam người nào là nữ.

Từ 2 - 5 tuổi

- Trẻ cần hiểu những khái niệm cơ bản nhất về sự sinh sản: Một người đàn ông và một người phụ nữ cùng nhau tạo ra một em bé và em bé được hình thành từ trong bụng một người phụ nữ.

- Trẻ em cần hiểu rằng cơ thể của các con là của riêng các con. Bạn hãy dạy con mình về sự riêng tư của các vấn đề liên quan đến thân thể. Các con cần biết rằng người khác có thể chạm vào con bằng những cách này nhưng không thể bằng những cách kia. Từ những điều này, trẻ có thể tự xây dựng “cơ chế phòng vệ” cho mình ngay từ những năm tháng đầu đời.

Từ 5 - 8 tuổi

- Trẻ cần có những hiểu biết cơ bản về giới tính như có những người dị tính, đồng tính hoặc lưỡng tính.

- Trẻ cần biết những quy ước xã hội cơ bản về sự riêng tư, khỏa thân và sự tôn trọng dành cho những người khác trong các mối quan hệ.

- Đến khi được khoảng 8 tuổi, trẻ cần được dạy những điều cơ bản về dậy thì bởi có rất nhiều trẻ em đã bắt đầu quá trình dậy thì từ trước khi lên 10.

- Nên tiếp tục tăng thêm sự hiểu biết của trẻ về quá trình sinh sản của con người. Giai đoạn này bạn có thể trao đổi về cả vai trò của quan hệ tình dục.

Từ 9 -12 tuổi

- Ngoài việc củng cố những kiến thức mà trẻ đã được học ở các độ tuổi trước đó, trẻ ở độ tuổi 9-12 nên được dạy về tình dục an toàn và các biện pháp tránh thai.

- Trẻ nên hiểu biết về những yếu tố tạo nên một mối quan hệ lành mạnh và những gì khiến một mối quan hệ trở nên tồi tệ.

- Trẻ cũng nên tìm hiểu để đánh giá xem liệu mô tả về giới tính và tình dục trên các phương tiện truyền thông là đúng hay sai, thực tế hay không và liệu những điều đó có lành mạnh hay không.

Từ 13-18 tuổi

- Các thiếu niên ở độ tuổi 13-18 nhìn chung là rất kín đáo. Tuy nhiên, việc phụ huynh đã sớm thảo luận với con mình về tình dục sẽ tăng khả năng các em cởi mở với cha mẹ khi xảy ra những tình huống khó khăn hoặc nguy hại.

K. Minh (tổng hợp)