- Sông Đà còn được gọi là sông Bờ hay Đà Giang – dòng sông năng lượng lớn nhất Việt Nam và Đông Nam Á, con sông “hung dữ” nhất Đông Dương ẩn tàng kho báu với nhiều tài nguyên khoáng sản quý vẫn đang bị tàn phá bởi nạn khai thác vàng nơi thượng nguồn chảy qua huyện Mường Tè, tỉnh Lai Châu.

Theo con đường 127 men dòng sông Đà qua các xã Kan Hồ, Mường Mô, Nậm Hàng…, hàng chục tàu khai thác vàng với những máy nổ, máy xúc hoạt động suốt ngày đêm khiến nước sông đỏ quạch, đục ngầu và bị thu hẹp đến khó tin.

Không chỉ lòng sông bị đào bới, vách núi, ruộng bậc thang cũng bị khoét đến lở loét.

Hoạt động khai thác vàng còn ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường, ô nhiễm nguồn nước chảy về hạ lưu với những hóa chất cyanua, thủy ngân độc hại chảy vào lòng hồ thủy điện Sơn La, nơi cung cấp lượng lớn cá, tôm cho người dân vùng lòng hồ.

Chưa kể nhà máy nước sạch sông Đà cung cấp nước sinh hoạt cho Hà Nội ở Hòa Bình cũng lấy nguồn nước từ sông Đà.

Những hình ảnh con sông Đà loang lổ:

 
Sông Đà bắt nguồn từ Trung Quốc chảy vào Việt Nam bắt đầu từ cột mốc 17(1) thuộc địa phận xã Mù Cả (Mường Tè - Lai Châu) chỉ khi nào nhà máy thủy điện bên kia biên giới xả nước mới được đầy thế này.
Việc khai thác vàng khiến dòng sông Đà hùng vĩ nhiều đoạn chỉ như những lạch nước nhỏ.
Hàng chục tàu khai thác vàng chạy hết công suất suốt ngày đêm.
Đất đá che lấp khiến không còn nhận ra dòng sông.
Vài chiếc tàu khai thác vàng tập trung trên một khúc sông ngắn là cảnh không hiếm gặp.
Những chiếc máy xúc với gàu lớn hoạt động suốt ngày đêm.
Không chỉ đào bới lòng sông, những vạt núi cũng bị khoét loang lổ.
Hàng ngàn tấn đất đá đổ xuống lòng sông từ mọi phía.

 
Lòng sông Đà đỏ quạch màu đất, cộng với lượng hóa chất lớn thải ra hàng ngày khiến các loài cá tôm không thể tồn tại. Và một ngày không xa khi thủy điện Lai Châu khánh thành, những đoạn sông này sẽ chìm dưới lòng hồ.
Hình ảnh hung hãn, hiểm ác của ghềnh thác sông Đà mãi mãi qua đi. Thay vào đó là ba hồ tích nước mênh mông (Hồ thủy điện Hòa Bình, Sơn La, Lai Châu), len lỏi giữa rừng đại ngàn xanh thẫm, dưới chân những khối cao sơn sừng sững, phủ mây, soi bóng xuống lòng hồ xanh biếc, êm ả.
Lê Anh Dũng