'Mang tác phẩm đi giám định, biết là giả lập tức quay về'

Ngày 18/7, Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm tổ chức “Hội thảo công tác giám định tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh thực trạng và giải pháp”.

Hội thảo có sự tham dự của đại diện Cục Bản quyền tác giả, Viện Khoa học hình sự - Bộ Công an, Trung giám định và triển lãm các tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh, lãnh đạo và đông đảo họa sĩ, nhiếp ảnh gia, hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam, nhà nghiên cứu mỹ thuật, nhiếp ảnh.

Tại hội thảo, ông Vi Kiến Thành, Cục trưởng Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm, Phó Chủ tịch Hội Mỹ thuật Việt Nam khẳng định giám định tác phẩm mỹ thuật; tác phẩm nhiếp ảnh ở Việt Nam là công việc hoàn toàn mới, chưa có tiền lệ, chưa có kinh nghiệm, chưa có máy móc trang thiết bị kỹ thuật. Tất cả chỉ là con số không.

Bức tranh này từng được mang ra đấu giá và gây lùm xùm dư luận bởi giả mạo tác giả  - cố hoạ sĩ Vũ Giáng Hương.

Đời sống mỹ thuật, thị trường mỹ thuật trong nước đã bắt đầu phát triển, giao lưu, trao đổi, các hoạt động mua bán kinh doanh tác phẩm mỹ thuật ở trong nước và nước ngoài ngày càng phát triển. Nhu cầu giám định tác phẩm của các nhà sưu tập, các bảo tàng, người chơi tranh, mua tranh, ảnh, người kinh doanh, mua bán tác phẩm mỹ thuật – nhiếp ảnh là nhu cầu có thật và đang diễn ra hàng ngày. Mặc dù hiện nay, môi trường hoạt động của công tác giám định còn rất e dè, thiếu tin tưởng luôn thường trực trong tâm thức của nhiều người… 

“Công tác giám định tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh đang đứng trước 3 khó khăn lớn. Đó là thiếu các điều luật quy định về hoạt động giám định tác phẩm, nghệ thuật. Nếu có cũng rất sơ sài, chung chung, khó áp dụng. Tâm lý nghi ngờ, ai cũng cho mình là giỏi, hiểu biết và không muốn công nhận khả năng của người khác, không công nhận “trọng tài” đang là suy nghĩ đề nặng trong nhiều người”, ông Vi Kiến Thành phát biểu. 

Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam từng phải tìm lai lịch thật, giả cho các tác phẩm trưng bày.

Ông Thành cho hay, để làm các kiểm tra kỹ thuật, hiện nay phải hoàn toàn nhờ vào con người và máy móc của Viện khoa học hình sự - Bộ Công an. Đây là những trở ngại rất lớn, không thể khắc phục một sớm một chiều.

Tuy nhiên, cũng theo ông Thành, ở các nước có thị trường mỹ thuật, tức là có mua bán, kinh doanh tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh đều có các tổ chức, cá nhân làm công tác giám định tác phẩm, cấp giấy chứng nhận giám định tác phẩm để tác phẩm đó tham gia và hoạt động mua, bán đấu giá. Việt Nam là nước duy nhất trên thế giới giám định tác phẩm mỹ thuật lại do cơ quan quản lý Nhà nước thực hiện.

Trên thế giới, lĩnh vực giám định tác phẩm mỹ thuật đều là các đơn vị tổ chức phi chính phủ hoặc tư nhân. Không có nước nào công tác giám định tác phẩm lại do cơ quan Nhà nước thực hiện. Vì vậy, ông Thành thiết tha kêu gọi các tổ chức, cá nhân hãy nhiệt tình và mạnh dạn thành lập, tổ chức hoạt động giám định tác phẩm mỹ thuật để Cục Mỹ thuật, Nhiếp ảnh và Triển lãm sớm rút ra khỏi hoạt động này. 

Phó giám đốc Bảo tàng Mỹ thuật Việt Nam Bùi Thị Thanh Mai cho rằng, sự thành công của thị trường nghệ thuật phụ thuộc phần lớn vào niềm tin về tính xác thực của tác phẩm nghệ thuật. Vì vậy, việc xây dựng hồ sơ nghệ sĩ sẽ góp phần lớn vào công việc giám định các tác phẩm nghệ thuật. Với nhà lý luận, phê bình nhiếp ảnh Nguyễn Thành, người làm thẩm định nên thường xuyên theo dõi thị trường, hiểu biết đời sống của mỹ thuật và nhiếp ảnh, phải là người nghiên cứu chuyên sâu về nó. Quan trọng hơn, cần có sự tuân thủ pháp luật của cả giới sáng tác và kinh doanh nghệ thuật; đạo đức, tự trọng của nghệ sĩ… 

Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho các tác giả, đưa thị trường mỹ thuật vận hành theo hướng chuyên nghiệp, tránh tình trạng tranh chấp bản quyền tranh, ảnh mạo danh tác giả, tranh sao chép không đúng quy định, tranh nhái phong cách tác phẩm, vi phạm bản quyền tác giả đang tác động xấu đến thị trường mỹ thuật Việt Nam ở trong nước và quốc tế, Thanh tra Bộ VHTT&DL đề xuất: Tiếp tục hoàn thiện hệ thống văn bản quản lý đối với mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; sửa đổi, bổ sung nghị định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quyền tác giả, quyền liên quan; văn hóa, thể thao, du lịch và quảng cáo (trong đó bổ sung hành vi vi phạm về mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm); nghiên cứu thực hiện xã hội hóa đối với Trung tâm giám định và triển lãm tác phẩm mỹ thuật, nhiếp ảnh.

Tình Lê 

Làm giả tác phẩm nghệ thuật ở Việt Nam quá tinh vi, giám định thật - giả kiểu gì?

Đây là băn khoăn của nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng cũng như nhiều người trong buổi ra mắt Trung tâm Giám định và Triển lãm tác phẩm Mỹ thuật, Nhiếp ảnh.