Giá đỗ là thực phẩm được nhiều người ưa thích, đã trở thành món ăn quen thuộc trong bữa cơm của người Việt. Lợi dụng điều này, nhiều nhà buôn đã không ngần ngại trộn và sử dụng những hóa chất độc hại để ủ giá, làm giá có ngoại hình bắt mắt hơn, tăng trưởng nhanh và sản lượng lớn để trục lợi.
Giá đỗ sản xuất thông thường cần có nước và nhiệt độ thích hợp, thời gian tăng trưởng khoảng một tuần. Tuy nhiên nếu ngâm hóa chất, thời gian có thể đẩy nhanh đến 30%, thậm chí "lớn nhanh như thổi" chỉ trong 12 tiếng đồng hồ.
Điều đáng ngại là người sản xuất chẳng biết rõ đó là chất gì, còn giới chuyên môn cảnh báo đó là một loại hoóc môn thực vật, sử dụng bừa bãi có hại cho người tiêu dùng.
Anh T., một người có kinh nghiệm làm giá đỗ khoảng bốn năm tại xã Thới Tam Thôn (huyện Hóc Môn, TP HCM), cho biết để sản xuất ra giá đỗ, anh mua đậu xanh của Trung Quốc bởi tỷ lệ đậu nảy mầm thành giá của đậu Trung Quốc lên đến 98%.
Quy trình làm giá khá đơn giản, chỉ mất khoảng năm ngày là xong một mẻ giá. Cụ thể, đậu xanh được rửa sạch, ủ trong khoảng 12 giờ, sau đó ngâm trong nước vôi khoảng 6 giờ. Đậu được cho vào những cái lu nhỏ và được đặt úp miệng xuống. Cứ mỗi bốn giờ, các lu giá được lật lên để tưới rồi lại úp xuống.
Đến ngày thứ ba của quy trình, người làm giá pha một tuýp thuốc hóa học với nước, rồi tưới lên đậu, ngày kế tiếp tưới nước lại bình thường cho đến khi thu hoạch giá. Mỗi ki lô gam đậu xanh cho ra khoảng 10kg giá, có giá bán khoảng 15.000 - 25.000 đồng/kg.
Anh Lâm, một người lâu năm trong sản xản xuất giá đỗ nay đã nghỉ cho biết: Hiện nay điều nghịch lý là giá đỗ mà không ủ hóa chất thì rễ ra nhiều nhìn không được đẹp mắt thì các mối hàng không chịu lấy. Hàng khi cung cấp ra thị trường thì hàng phải đẹp, nhất là không có rễ, vì rễ lùm xùm nhìn vào là không muốn ăn. Đó là nguyên do mà hiện nay đa số các cơ sở sản xuất giá ăn đều phải sử dụng qua nhiều loại hóa chất để có thể làm cho giá đỗ không ra rễ, tăng trưởng nhanh, trắng, mập... để theo thị hiếu của người tiêu dùng.
Anh Lâm cho biết thêm hiện nay, nếu muốn làm nghề này thì không thể nào làm theo phương pháp truyền thống với nguyên liệu trong nước được vì rất khó làm. Muốn bỏ mối cho các chợ phải làm bằng đậu nhập từ nước ngoài.
Trước đó, nhiều vụ sử dụng hóa chất ngâm giá đỗ đã được cơ quan chức năng phanh phui và xử lý.
Lực lượng chức năng TP. Hà Nội từng phát hiện 2 xe ô tô tải, trọng tải 15 tấn chở đầy hạt đỗ xanh chứa một lượng lớn hóa chất kích thích tăng trưởng. Đáng chú ý, trên xe tải do lái xe T.Q.D (SN 1981, Bắc Ninh) điều khiển chở 20 thùng hóa chất kích thích tăng trưởng, nhãn hiệu được in bằng chữ Trung Quốc. Theo thông tin hướng dẫn sử dụng trên bao bì, đây là loại thuốc có thể giúp một cây rau mầm lớn thêm 1-2cm chỉ trong vòng 4 - 5 giờ. Lái xe D. cũng thừa nhận, đây là thuốc kích thích tăng trưởng giá đỗ.
Tháng 23/9/2016, Phòng Cảnh sát môi trường (PC49) Công an tỉnh Đồng Nai cũng đã bắt quả tang một cơ sở sản xuất giá đỗ tại KP.8, P.Hố Nai, TP.Biên Hòa sử dụng phụ gia, hóa chất không rõ nguồn gốc, xuất xứ trên địa bàn.
Thời điểm kiểm tra, tại cơ sở có 3 công nhân đang trực tiếp sản xuất giá đỗ, bên trong chứa hàng chục thùng nhựa đang ủ giá đỗ đã thành cọng. Ngoài ra, đoàn kiểm tra còn phát hiện 5kg hóa chất không rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Theo chủ cơ sở khai nhận, việc sản xuất giá đỗ trải qua nhiều công đoạn. Tuy nhiên, để giá sinh trưởng nhanh, cọng giá mập mạp, không rễ, trắng đẹp mắt và tươi lâu thì phải sử dụng một loại hóa chất đem pha loãng với nước lạnh rồi tưới trực tiếp lên hạt đậu.
Sau 3-5 ngày, giá có thể được thu hoạch và được mang đi tiêu thụ ở một số chợ trên địa bàn TP. Biên Hòa.
Cách chọn mua giá đỗ an toàn
Giá đỗ truyền thống vẫn được sản xuất, tuy nhiên ngày càng khó tìm mua bởi lượng giá đỗ ngâm hóa chất được bày bán quá nhiều và tràn lan. Để chọn mua đúng giá đỗ truyền thống sạch và an toàn, bạn có thể dùng những mẹo sau.
Nhìn rễ
Giá đỗ truyền thống mất khoảng gần 1 tuần để sinh trưởng, vì vậy mà bén rễ nhiều và dài, thân rễ có rễ phụ mọc ra.
Giá ngâm hóa chất chỉ có một đoạn rễ rất ngắn sậm màu dưới thân.
Không nên chọn giá đỗ cọng dài bất thường
Thông thường khi lựa mua, ai cũng muốn mua những cọng giá to dài, tuy nhiên không nên lựa giá đỗ theo cách đó. Chỉ có giá đỗ tẩm thuốc mới có khả năng sinh trưởng vượt trội nhờ hóa chất, thân dài và to. Bên cạnh đó theo các nghiên cứu thì giá càng dài lượng protein và dinh dưỡng trong đó càng ít.
Chọn giá đỗ thân cong, không bóng
Giá đỗ truyền thống thường không sử dụng hóa chất nên nhìn không được đẹp mắt, giá có ủ hóa chất tẩy trắng thì sẽ mập, trắng bóng và thân rất thẳng.