Ngày giải phóng, lắng lòng nghe "Xa khơi"

 - Ca khúc được viết như lời tâm sự của một cô gái trong lúc xa khơi, gửi lời nhớ thương tới người "anh" đang ở bên kia vĩ tuyến. Bài hát thể hiện khát vọng thống nhất đất nước lúc bấy giờ.

"Xa khơi"  là một trong những ca khúc kinh điển của thanh nhạc cách mạng Việt Nam và được nhiều nữ nghệ sĩ thể hiện. Đặc biệt ở thời kì trước, "Xa khơi" gắn liền với tên tuổi của nghệ sĩ Tân Nhân.


"Xa khơi" viết vào giai đoạn sau khi kết thúc Kháng chiến chống Pháp, đất nước bị chia làm hai miền. Ca khúc được bắt đầu được hình thành từ năm 1956-1957, lúc nhạc sĩ đi thực tế tại miền Trung. Những năm 1956 - 1957, Nguyễn Tài Tuệ đã đi thực tế ở khu vực cầu Hiền Lương, Cửa Tùng và đảo Cồn Cỏ...còn nhà thơ Lưu Trọng Lư dẫn đầu đoàn văn nghệ sĩ, họ sống ở bên này sông Bến Hải hàng tháng trời.

Lúc đó, khó khăn chồng chất khó khăn, đất nước bị chia cắt gây đôi miền. Cảnh chiều chiều vợ ra bến ngóng chồng, ông ra sông ngóng cháu từ phía bên kia. Những đôi trai gái chưa kịp cưới nhau đã phải chia lìa để cứ chiều chiều đứng bên này khoát nón sang bên kia gọi nhau mà không thể gần nhau được.


Anh Thơ hát "Xa khơi" tối ngày 28/04 tại Nhà hát lớn Hà Nội, nhận được sự cổ vũ nhiệt liệt từ khán giả

Nguyễn Tài Tuệ tự hỏi mình: “Ngoài biển kia con cá nục đến con cá măng còn đi đi lại lại, bay nhảy thoải mái giữa 2 miền, tại sao con người lại bị ngăn cách?". Và, ông lấy khát vọng thống nhất đất nước làm chủ đề bài hát này.

Đến năm 1962, khi có cuộc thi sáng tác hưởng ứng tiếng trống Đồng khởi miền Nam, nhạc sĩ mới viết ca khúc này. Khi tham dự cuộc thi, ca khúc lại bị đánh giá là thiếu tính tư tưởng, thiếu tính sản xuất, nhạc sĩ cũng bị kiểm điểm, chỉ trích. Nhưng khi phát trên sóng của Đài Tiếng nói Việt Nam với giọng hát Tân Nhân, ca khúc lại được thính giả rất yêu thích. Kết cục, bài hát đoạt giải nhì, không có giải nhất. Đến sau năm 1975, "Xa khơi" mới được phổ biến rộng rãi.


NSUT Tân Nhân thể hiện "Xa khơi" với phần đệm piano Hoàng My. Vào thời điểm đó, kĩ thuật và thiết bị phòng thu cùng phương thức lưu trữ còn lạc hậu, âm thanh mono, nhưng NSUT Tân Nhân được xem là ca sĩ thể hiện "Xa khơi" thành công nhất. Bản thu được phổ biến rộng rãi trên sóng phát thanh Đài tiếng nói Việt Nam.

(Tư liệu tổng hợp)