Các cử tri có dịp xem buổi chất vấn của HĐND thành phố Hà Nội sáng 9/12 đã chứng kiến hai hình ảnh khá tương phản. Phần chất vấn Giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc khá sôi động, mạnh mẽ, trong khi phần chất vấn GĐ Sở Kế hoạch - Đầu tư ngay sau đó lại rất bình lặng, nhẹ nhàng.
Nếu cộng thêm cả phiên thảo luận kinh tế - xã hội chiều 7/12 trước đó, sẽ thấy những hình ảnh rất khác nhau ở cùng một kỳ họp.
Công bố vì sức ép!
Phiên thảo luận kinh tế - xã hội ở kỳ họp này khá bình lặng. Cũng vẫn những gương mặt quen thuộc như các ĐB "lão thành" Ngô Văn Ny, Bùi Thị An, hay "trung trung" như ĐB Vũ Đức Tân, nhưng nội dung ý kiến sao có phần hiền hơn. Không lẽ tất cả đều "thấm" tư tưởng của phiên họp cuối cùng, nên đồng tình phải nhìn lại cả nhiệm kỳ để thấy mặt tốt nhiều hơn, còn khuyết điểm thì để "nhiệm kỳ sau sẽ phê bình tiếp"?
 |
| Không phải ai cũng quyết liệt khi chất vấn như ĐB Bùi Thị An |
Rất may, đây là phát biểu cuối cùng, nên sự mạnh mẽ của ông Hưng góp phần đáng kể để phiên thảo luận tạo một dấu ấn, rằng nhiều ĐB đề nghị thành phố phải công khai chi phí cho đại lễ 1000 năm Thăng Long, càng sớm càng tốt, để không tạo ra những "mảng tối" khiến cử tri nghi ngờ tiền đã bị chi không đúng mục đích.
Kết quả là chỉ qua một đêm, đến sáng hôm sau, Phó Chủ tịch TP Hoàng Mạnh Hiển đã công bố "UBND TP đã ứng trước cho các cơ quan, đơn vị theo dự toán là 265 tỷ 923 triệu đồng, thấp hơn dự toán trên 4,7 tỷ đồng. Con số quyết toán sẽ chỉ có giảm xuống chứ không cao hơn". Ông Hiển còn nói rõ thành phố đã tiết kiệm được bao nhiêu, cụ thể những khoản nào.
Đeo bám...
Nhớ lại kỳ họp HĐND tháng 7/2010, sức ép từ các ĐB HĐND cũng đã là "giọt nước" cuối cùng, sau hàng loạt phản biện của xã hội, dẫn đến một quyết định rất sáng suốt, được lòng cử tri của lãnh đạo thành phố: Dừng xây 5 cổng chào... Để thấy rõ ràng, nếu đại biểu thật sự quyết tâm đưa những kiến nghị của cử tri vào đến nghị trường, chắc chắn thành phố sẽ phải lắng nghe, phải thay đổi. Vấn đề là HĐND có đủ mạnh mẽ hay không? Với riêng đại lễ 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, HĐND đã chưa đủ quyết liệt từ trước ngày đại lễ, dẫn đến việc nhiều công trình phải khánh thành vội vàng cho kỷ dịp kỷ niệm, để rồi sau đại lễ, chính các ĐB lại phải lên tiếng về sự cập rập, căng thẳng.
Trở lại với phiên chất vấn sáng 9/12. Ở phần chất vấn GĐ Sở Quy hoạch - Kiến trúc về quy hoạch tuyến phố hai bên đường mới mở sau 10 năm thực hiện nghị quyết 09 của HĐND trong giải phóng mặt bằng, các ĐB đã thật sự "xoay" GĐ Sở đến nơi đến chốn.
Người sau nối tiếp người trước, ĐB Vũ Đức Tân vừa phê thành phố không thực hiện lời hứa nên rất khó để yêu cầu người dân đồng thuận thì ĐB Ngô Văn Ny tiếp tục vạch ra sự chênh nhau trong phát ngôn giữa Phó GĐ Sở (khi trả lời phỏng vấn truyền hình) và GĐ Sở khi trả lời chất vấn, dẫn đến GĐ Sở phải "xin hứa chắc chắn sẽ làm được, chứ không phải Đà Nẵng làm được mà Hà Nội không làm được. Chúng tôi sẽ rút kinh nghiệm về phát ngôn, đồng chí PGĐ Sở chắc lúng túng quá nên nói không hợp lý".
Chưa bằng lòng, ĐB Trần Trọng Hanh, vốn "dày dạn" kinh nghiệm trong lĩnh vực quy hoạch, tiếp tục "truy" vị GĐ Sở mới toanh, rằng Hà Nội đã có những quy định pháp lý từ thời những năm 1993, và quy định là do lãnh đạo thành phố ban hành, chính xác hơn thì đó là trách nhiệm tham mưu của chính Sở QH - KT. Thêm ĐB Nguyễn Việt Hưng "không thỏa mãn với trả lời của GĐ Sở", để đến cuối cùng, ĐB Phạm Thị Loan thẳng thắn đề nghị "những gì GĐ Sở QH-KT không trả lời được thì người cao hơn của UBND TP phải trả lời vì các ĐB chất vấn UBND chứ không chỉ chất vấn GĐ Sở QH - KT".
Đến đây thì UBND thành phố đã phải chỉ định Phó Chủ tịch thường trực Phí Thái Bình lên "đỡ" cho vị GĐ Sở, dù ông cũng chẳng thể làm gì hơn là viện dẫn lại cả lịch sử lâu đời, qua nhiều đời chủ tịch thành phố, rồi do các quận huyện chưa cương quyết. Cuối cùng, ông hứa chắc nịch "Nhất định thành phố phải làm được".
Rõ ràng, sự cương quyết, đeo bám của nhiều ĐB HĐND đã khiến thành phố phải nhận khuyết kiểm và hứa xử dứt điểm nhà siêu mỏng, siêu méo.
 |
| ĐB HĐND có thực quyền đến mức nào, phần nhiều sẽ do chính họ quyết định |
Nhưng tiếc thay, các ĐB đã không tiếp tục cương quyết như thế khi chuyển sang phần chất vấn GĐ Sở Kế hoạch - Đầu tư về xã hội hóa bệnh viện, trường học, vấn đề rõ ràng quan trọng không kém, nếu không muốn nói là hơn, bởi liên quan trực tiếp đến những nhu cầu rất quan trọng của con người: quyền khám chữa bệnh và quyền học hành. Ấy vậy mà phiên chất vấn kéo dài chỉ trong 1 tiếng, các câu hỏi của ĐB đều rất ngắn gọn, không dẫn ra được những ví dụ cụ thể để chính quyền phải "tâm phục khẩu phục" như ở phần chất vấn trước đó.
Những câu hỏi không khó đã đành, khi vị lãnh đạo ngành Kế hoạch - đầu tư trả lời, các ĐB dường như lại không đủ thông tin để tiếp tục xoay trở với những câu trả lời ấy, từ chuyện thành phố đã dành đất cho các công trình phúc lợi xã hội, đến chuyện "đa số các dự án xã hội hóa đều triển khai tốt", rồi phải chấp nhận cơ chế thị trường, nhà đầu tư sẽ quyết định mức thu phí... Bởi thế, những lượt GĐ Sở trả lời một nhóm câu hỏi tái chất vấn tạo cảm giác rời rạc, cứ trả lời xong là xong.
Chưa kể nhiều ĐB còn "nhầm vai", bấm nút chất vấn nhưng lại lên tiếng với tư cách GĐ Sở Y tế hay Phó GĐ Sở Kế hoạch - đầu tư để trả lời thay cho GĐ Sở, khiến Chủ tịch HĐND Ngô Thị Doãn Thanh phải vài lần "nhắc nhở". Trách những ĐB nhầm vai, tận dụng diễn đàn là đương nhiên, nhưng cũng phải trách các ĐB không sắm nhiều vai, nhưng lại chẳng có gì nhiều để nói nên đã nhường diễn đàn. Các ĐB cũng chưa chuẩn bị thông tin, số liệu đầy đủ để chất vấn tới nơi tới chốn.
Trở lại với con số gần 266 tỷ đồng mà Hà Nội công bố đã chi tiêu cho đại lễ, liệu các ĐB sẽ làm gì sau khi nghe con số rất đẹp này? Liệu HĐND có tiếp tục chức năng giám sát, để xem những con số kia có thật không, xem ngoài tiền chi cho các hoạt động của 10 ngày đại lễ thì số tiền phải chi để xây dựng các công trình "mừng đại lễ" là bao nhiêu? Chất lượng thế nào? Hay tất cả cũng "nhẹ nhõm" vì thế là cử tri sẽ không còn đồn thổi về số tiền vài chục ngàn tỷ đồng nữa.
ĐB HĐND có vai trò đến đâu, thực quyền đến mức nào, phần nhiều sẽ do chính họ quyết định. Bóng ở trong chân họ, nếu họ thật sự muốn giữ và chơi bóng. Nếu ĐB HĐND thật sự quyết liệt trong việc thực hiện chức năng giám sát, cùng quyết định những vấn đề quan trọng, chắc chắn chính quyền sẽ phải lắng nghe. Còn nếu đại biểu lại xuê xoa, hoặc không đủ năng lực để chơi bóng, thì họ sẽ mang tiếng chỉ là những "hội đồng gật" mà thôi.
Khánh Linh - Ảnh: Lê Anh Dũng
.svg){kind=icon}
