Nếu như những năm trước, Việt Nam (VN) đưa khoảng 8.000 lao động (LĐ) sang thị trường Nhật Bản (NB) thì năm 2014, dự kiến sẽ đạt con số kỷ lục với khoảng 10.000-12.000 người sang thị trường này.

Hiện Nhật đang cần khoảng 70.000 LĐ để phục vụ các công trình thể thao Olympic 2020, các đơn hàng trong lĩnh vực công nông nghiệp được mở rộng. Đây sẽ là cơ hội lớn cho LĐ VN, bởi Nhật có mức tiền lương tốt, các chế độ đãi ngộ ở mức cao…

Lương tối thiểu từ 25 triệu đồng/tháng

Mấy hôm nay, chị Nguyễn Minh Lý (quê Nghệ An) tất tả chuẩn bị hồ sơ nộp vào Công ty (CT) Esuhai với mong muốn được sang Nhật làm thợ làm bánh. Gặp chúng tôi, chị hồ hởi: “Trước đây, tôi đã từng làm thuê ở một số tiệm bánh ngọt và quán ăn Nhật tại TP.HCM. Vừa rồi, qua bạn bè tôi được biết CT Esuhai thông báo các doanh nghiệp (DN) Nhật đang có nhu cầu tuyển nhiều LĐ nữ sang làm việc một năm với mức lương tối thiểu 25 triệu đồng/tháng (chưa kể làm thêm), được bảo hiểm theo quy định pháp luật NB. Thời gian làm việc tám giờ/ngày, nghỉ trưa 45 phút. Các ứng viên không phải đóng tiền ký quỹ, không thế chấp tài sản khi đi, nên tôi vội vã đăng ký ngay”.

{keywords}

Theo chị Lý, ở VN, công việc của chị thì lương cao nhất cũng tầm bảy-tám triệu đồng/tháng nên khi biết thông tin này chị tràn đầy hy vọng: "CT sẽ dạy tiếng Nhật cho người LĐ trong vòng sáu tháng, ngoài ra tôi sẽ được đào tạo ý thức phát triển nghề nghiệp, phong cách chuyên nghiệp trong công việc, bồi dưỡng tay nghề. Dự kiến tháng 3/2015 tôi sẽ xuất cảnh. Tôi sẽ cố gắng hết sức để được DN tuyển dụng”.

Tương tự chị Lý, anh Lê Văn Tú (quê Quảng Ngãi) cũng đã đăng ký đào tạo tiếng Nhật tại một DN ở Q.Tân Bình để được phỏng vấn. Anh Tú nói: “CT cho biết thời gian hợp đồng khoảng ba năm, phía đối tác yêu cầu có kinh nghiệm hàn, làm việc chăm chỉ, chịu khó, khéo léo, sống hòa đồng, có trách nhiệm với công việc, biết tiếng Nhật nên tôi nghĩ mình sẽ đáp ứng được. Lương cơ bản phía đối tác cho biết gần 30 triệu đồng/tháng, nếu được chọn xuất cảnh, sau ba năm tôi có thể tích lũy từ 600-800 triệu đồng. Tôi chọn thị trường NB chứ không phải thị trường khác vì ngoài thu nhập, NB có cơ sở hạ tầng, kỹ thuật công nghệ tiên tiến, hiện đại, giúp tôi tiếp xúc, học tập, sử dụng các công nghệ cao, trang bị thêm kiến thức cho bản thân”.

Đơn hàng tăng từ 30-40%

Từ đầu năm đến nay, CT Esuhai liên tục tuyển dụng mới, đào tạo sẵn để kịp đáp ứng đơn hàng cho phía đối tác Nhật. Ông Lê Long Sơn, Tổng giám đốc CT Esuhai, cho biết: “Sáu tháng đầu năm 2014 đã có trên 500 LĐ do Esuhai tuyển chọn trúng tuyển sang Nhật (tăng 40% so với cùng kỳ năm ngoái). Chúng tôi phải tuyển học viên đào tạo liên tục vì mỗi tuần, mỗi tháng đều có đơn tuyển từ phía đối tác và họ trực tiếp sang VN để phỏng vấn. Hiện CT đang có 1.050 học viên theo học và không bị động đơn hàng”.

Theo ông Sơn, trong tháng Tám và các tháng tiếp theo, DN Nhật có nhu cầu tuyển LĐ nữ sang NB làm việc một năm với các công việc: làm bánh, lắp ráp điện tử, cắt tỉa rau củ, trang trí món ăn... LĐ sẽ được hưởng mức lương tối thiểu 25 triệu đồng/tháng (chưa kể làm thêm nếu có), bảo hiểm theo quy định pháp luật NB. Ngoài ra, CT Esuhai đang tuyển nhiều LĐ bậc cao cho các ngành thiết kế ô tô, cơ khí.

“Nhu cầu sử dụng LĐ VN của NB đang tăng đột biến, đặc biệt là LĐ xây dựng phục vụ các công trình thể thao Olympic 2020. Hiện đã có một số tập đoàn, nghiệp đoàn uy tín trong lĩnh vực xây dựng như Taisei, Kazima đặt vấn đề với chúng tôi để tuyển LĐ các ngành trang trí nội thất, điện lạnh, giấy dán tường…”, ông Sơn nói.

Khảo sát mức lương trong lĩnh vực xây dựng, đại diện Ban quản lý LĐ VN tại Nhật - cho biết, lương cơ bản của LĐ phổ thông tại Nhật trong ngành xây dựng khoảng 30 triệu đồng/tháng (chưa tăng ca), riêng kỹ sư trên 40 triệu đồng/tháng.

Điều này lại liên quan trực tiếp đến sức khỏe của bạn. Có người đã đổ bệnh vì lạm dụng làm thêm. Cho nên, người LĐ phải biết chi tiêu có kế hoạch và tiết kiệm, phải tôn trọng kỷ luật LĐ, nội quy của DN, phong tục tập quán của nước sở tại, cập nhật thông tin về trách nhiệm và quyền lợi của mình…

Tương tự, bà Dương Thị Thu Cúc, Chủ tịch Hội đồng thành viên CT TNHH dịch vụ Quốc tế Sài Gòn (Saigon Inserco) cho biết: “Hiện nhiều đối tác Nhật đặt hàng cho CT tuyển dụng các ngành cơ khí, hàn, xây dựng, nhựa công nghiệp, điện, điện tử, chế biến thực phẩm, chế biến thủy sản, may mặc, nông nghiệp… Trung bình hàng tháng chúng tôi đều có khoảng hai-ba đợt phỏng vấn tuyển dụng thực tập sinh kỹ năng đi thực tập tại Nhật, số đáp ứng được yêu cầu của đối tác chiếm trên 95%”.

Ông Trần Xuân Từ, Giám đốc Chi nhánh TP.HCM của CT Cổ phần Thương mại tổng hợp tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu (Getraco) thông tin: “Năm 2014 và các năm tiếp theo sẽ có sự bùng nổ về nguồn nhân lực xây dựng và một số ngành nghề khác sang làm việc tại Nhật. Chúng tôi và nhiều CT xuất khẩu LĐ khác đã và đang tìm cách tạo nguồn, đón đầu cơ hội này. Năm nay, nhu cầu tuyển dụng các ngành nghề chế biến thực phẩm, hải sản, may mặc, giặt ủi, xây dựng... sang Nhật của CT tăng 30%”.

Tăng thời hạn lưu trú, nới rộng ngành nghề

Một số chuyên gia và CT xuất khẩu LĐ nhận định năm 2013-2014, kinh tế NB khởi sắc, giai đoạn này mối quan hệ NB-Trung Quốc lại “không tốt đẹp lắm” nên thị trường này giảm LĐ Trung Quốc, thay thế bằng LĐ nước khác, trong đó có VN. Hiện thu nhập bình quân của người LĐ làm việc tại NB khoảng từ 80.000 - 100.000 yên/tháng (tương đương khoảng 22 - 28 triệu đồng/tháng, tùy từng công việc. Riêng kỹ sư, chuyên gia VN tại NB mức lương bình quân khoảng 250.000 yên/tháng (khoảng 3.000 USD), được cung cấp nhà ở, điện nước và các tiện nghi sinh hoạt như bếp gas, tủ lạnh, lò sưởi…

Theo Ban quản lý LĐ VN tại Nhật, Chính phủ Nhật đã đồng ý tăng thời hạn lưu trú cho người LĐ xây dựng từ 3 năm lên 5 năm và có hiệu lực vào giữa năm 2015. Ngoài ra, những thực tập sinh đã hết hạn ba năm và về nước trên một năm được phép quay trở lại NB thực tập tiếp thêm một hợp đồng ba năm nữa (theo quy định cũ, thực tập sinh nước ngoài hết hạn về nước không được phép quay lại NB với cùng tư cách lưu trú thực tập sinh).

Mức lương của thực tập sinh trong lĩnh vực xây dựng đã về nước được quay lại NB làm việc sẽ cao hơn lần đi trước. Ngoài ra, năm nay, Nhật cũng đã mở rộng chuyển hướng tuyển dụng nhiều LĐ VN làm nông nghiệp trong các công xưởng, các hộ gia đình…

Có thể thấy, đây là cơ hội tốt để các DN VN đẩy mạnh khai thác thị trường xuất khẩu LĐ hấp dẫn này. Dù vậy, sẽ phát sinh nhiều phức tạp, rủi ro cho người LĐ nếu DN chạy theo đơn hàng mà không thực hiện kỹ khâu tuyển chọn, tạo nguồn, đào tạo LĐ, giáo dục định hướng để tránh những chuyện đáng tiếc xảy ra như ở một số thị trường khác thời gian qua.

Theo PNO