Văn học là bộ hồ sơ quan trọng về vẻ đẹp lương tri và khát vọng dân tộcNhà thơ Nguyễn Quang Thiều, Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, khẳng định văn học là bộ hồ sơ quan trọng và tin cậy nhất về lương tri và khát vọng của dân tộc.
Ngày 20/3, Cục Tuyên huấn, Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam phối hợp với Nhà xuất bản Quân đội nhân nhân tổ chức Hội thảo khoa học 50 năm văn học, nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng sau ngày đất nước thống nhất (30/4/1975-30/4/2025), thành tựu, những vấn đề đặt ra và định hướng phát triển.
Phát biểu khai mạc hội thảo, Trung tướng Nguyễn Văn Đức, Cục trưởng Cục Tuyên huấn khẳng định, văn học, nghệ thuật về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng luôn là cảm hứng với các văn nghệ sĩ. Các tác phẩm đã góp phần định hướng tư tưởng, hướng mọi người đến giá trị chân-thiện-mỹ, bồi đắp và xây dựng nên phẩm chất cao đẹp của Bộ đội Cụ Hồ.
50 năm sau ngày thống nhất đất nước, chủ đề người lính và chiến tranh là một miền đất được khai thác bởi nhiều thế hệ nhà văn. Một số tác phẩm nổi bật như Bức tranh (Nguyễn Minh Châu), Mưa đỏ (Chu Lai), Giao hưởng Điện Biên (Hữu Thỉnh), Gió bụi đầy trời (Thiên Sơn), Tiếng chim rừng và đất lửa Tây Ninh (Châu La Việt)... Có thể thấy, so với thời kỳ trước đó, các tác phẩm đã phản ánh đa dạng hơn với tinh thần đối thoại.
Nhà văn Nguyễn Bình Phương - Phó Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Văn Nghệ quân đội cho rằng, viết về đề tài chiến tranh không phải để trả nợ quá khứ mà giãi bày trải nghiệm thực tế và cao hơn, đó là phản ánh sự chiêm nghiệm của con người.
Trong khi đó, Đại tá, nhà văn Chu Lai khẳng định, đề tài về chiến tranh là “siêu đề tài” và nhân vật người lính là “siêu nhân vật”, bởi nó động chạm và tác động sâu sắc đến các đề tài khác.
Tác phẩm văn học đi sâu vào bản chất những cuộc chiến
Nhà văn Nguyễn Bình Phương cho rằng, nếu trước đây chiến tranh thường được tái hiện dưới góc nhìn sử thi, đề cao chiến thắng, thì ngày nay các tác phẩm văn học có xu hướng phân tích, mổ xẻ sâu hơn bản chất của những cuộc chiến.
"Đây là sự phát triển cần thiết, giúp văn học tiến gần hơn đến bản chất của chiến tranh - bên cạnh những trang sử hào hùng là nhiều bi kịch và suy tư sâu sắc chất chứa", ông Phương khẳng định.
Ở góc nhìn khác, nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam nhận thấy các tác giả trẻ ngày nay khắc họa người lính gắn liền những giá trị nhân văn trong cuộc sống đời thường. Họ không chỉ là chiến binh trên chiến trường mà còn là những con người biết yêu thương, chia sẻ, hy sinh vì lý tưởng. Đây chính là vũ khí quan trọng nhất của người lính Việt Nam - một tinh thần nhân bản giúp họ chiến thắng kẻ thù và những thử thách trong cuộc sống.
"Người lính trong thời bình có thể không còn cầm súng ra trận nhưng họ vẫn tiếp tục chiến đấu, chiến đấu để giữ vững phẩm giá, lòng trung thành và tinh thần cống hiến. Đây chính là giá trị cốt lõi giúp hình tượng người lính trong văn học luôn sống động và trường tồn", ông Thiều khẳng định.
Tại hội thảo, các đại biểu cùng cho rằng, dù có viết gì, đề tài nào, nhân tố quan trọng nhất, quyết định nhất chính là tài năng, tâm huyết, trách nhiệm lớn lao của văn nghệ sĩ. Cần phải nhìn nhận một thực tế, văn học, nghệ thuật đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng đang đứng ở đâu giữa những làn sóng văn chương mới mẻ, trẻ trung đang được bạn đọc đương đại ưa chuộng.
Các văn nghệ sĩ sẽ phải làm gì để khai phóng, mở những lối đi mới cho đề tài chưa bao giờ cũ này. Chiến tranh càng lùi xa nhưng nguồn tư liệu về đề tài lực lượng vũ trang, chiến tranh cách mạng lại ngày một dày lên theo thời gian. Vậy phải khai thác chúng ra sao, đổi mới cách tiếp cận, bút pháp, khơi những mạch nguồn mới mẻ trong dòng chảy chung nhất như thế nào?
.svg){kind=icon}
