- Một ngày đầu tháng 3 này, tôi tìm đến nhà Nhạc sĩ Hoàng Hòa  ở tầng 2 số 3 phố Hồ Xuân Hương (khu tập thể Trung ương Đoàn). Cậu bé có tên Cao Hy Vọng mới ngày nào học ở trường Bến Củi, thành phố Nam Định nay đã thành ông lão tám mươi hai tuổi, tuy đầu óc vẫn minh mẫn, nhưng chỉ nằm một chỗ, con cháu chăm sóc.


Thanh niên đi đầu trên mọi mặt trận
Ông sinh năm 1930, khi 16 tuổi đã rời Nam Định tham gia hoạt động Thanh niên cứu quốc ở tỉnh Thái Bình, rồi tỉnh Hưng Yên. Sau khi được đi học  tập ở nước Nga, ông về công tác tại Trung ương Đoàn và sau đó làm Bí thư Thành đoàn Hải Phòng. Trước khi về hưu (1990) ông là Trưởng ban Trường học của Trung ương Đoàn, đồng thời là Thư ký  Hội Liên hiệp Sinh Viên Việt Nam. Đôi dòng lý lịch trích ngang ngắn gọn ấy nhưng chứa đựng cả quá trình hết sức sôi nổi vì tuổi xuân, cùng tuổi xuân mà ông phấn đấu.

Khi trò chuyện, ông rất ít nói về mình, dành thì giờ nói nhiều về bè bạn. Có một đôi vợ chồng là bạn rất thân của ông (chồng tên là Hoàng Dương, vợ tên là Nguyễn Thị Hòa) cùng hoạt động với ông, nhưng chẳng may cả hai đều hy sinh trong vùng địch hậu. Nhớ đến đôi vợ chồng vừa tình nghĩa, vừa ân nhân ấy, Cao Hy Vọng đã đặt lại tên cho mình là Hoàng Hòa. Và lạ thay cả hai người em của ông cũng đều đặt tên là Hoàng Hà (Cao Minh)và Hoàng Long (Cao Tiến).

Sau khi xem báo Cứu Quốc, ông thấy có bài nói của Bác Hồ với đơn vị Thanh niên xung phong, Phân đội 312 bảo đảm giao thông ở Việt Bắc ngày 28/3/1951 tại bản Nà Tu (nay là xã Cẩm Giàng, huyện Bạch Thông, Tỉnh Bắc Cạn),  Bác Hồ có đọc mấy câu thơ  tặng các chàng trai, cô gái đang ngày đêm mở đường, bảo vệ cầu cho tiền tuyến trên quốc lộ số 3:

                      Không có việc gì khó
                      Chỉ sợ lòng không bền
                      Đào núi và lấp biển
                      Quyết chí ắt làm nên!

Ông ấp ủ ý định trong nhiều tháng. Ông lục lại kiến thức âm nhạc mà thầy giáo nhạc sĩ Phạm Ngữ đã truyền cho mình “mấy ngón”. Với chiếc đàn Ac-mô-ni-ca ông đã tìm được những nốt nhạc phù hợp và phát triển thêm trên cơ sở những câu thơ ấy của Bác Hồ. Bài hát được viết và hoàn thành vào cuối năm 1952, đầu năm 1953 với tên gọi đầu tiên là “Thanh Niên xung phong làm theo lời Bác”.

                       Kết đoàn lại thanh niên chúng ta cùng nhau đi lên
                       Giơ nắm tay thề gìn giữ hòa bình độc lập tự do
                       Kết đoàn lại thanh niên chúng ta cùng quyết tiến bước
                       Đánh tan quân thù, xây đắp cuộc đời hạnh phúc ấm no!

Tháng 7/1954 tại hội nghị cán bộ Đoàn toàn quốc, bài hát này được phổ biến trong các đại biểu. Khi phổ biến nhiều người đã góp ý và thống nhất đổi chữ “kết đoàn lại” thành “kết liên lại” cho phù hợp với nốt nhạc và để dễ hát, đồng thời sửa luôn tên bài là “Thanh niên làm theo lời Bác” cho gọn và ai cũng hát được.

Gặp gỡ ở Trường Sa - Ảnh: Duy Anh


Mời độc giả nghe ca khúc "Thanh niên làm theo lời Bác"

Liên tục những năm tháng sau đó thanh niên cả nước đều hát “Thanh niên làm theo lời Bác” của Hoàng Hòa. Buổi phát thanh Thanh Niên của Đài TNVN cũng chọn làm nhạc hiệu. Năm 1992 đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 6 và năm 1997 đại hội Đoàn toàn quốc lần thứ 7 đều thống nhất và khẳng định bài hát này là bài ca chính thức của Đoàn.

Thời gian thấm thoắt thoi đưa, mới đó mà đã 58 năm - hơn nửa thế kỷ tuổi xuân đàn và hát bài “Thanh niên làm theo lời Bác” - Một bài hát quen thuộc của các thế hệ thanh niên. Với Nhạc Sĩ Hoàng Hòa, ông vẫn tin tuổi trẻ ngày nay sẽ còn tiến xa hơn lớp cha anh bằng tri thức mới, khoa học kỹ thuật mới, tư thế mới trong tiếng hát: “Không có việc gì khó, chỉ sợ lòng không bền...”

Nhạc sĩ Dân Huyền