Bộ Y tế thực hiện nhiều giải pháp để nhân rộng mô hình trạm y tế theo nguyên lý y học gia đình trên cả nước, giúp các trạm y tế làm tròn vai “người gác cổng” trong công tác chăm sóc sức khỏe ban đầu cho người dân.

Có thể khám và điều trị nhiều bệnh ở trạm y tế

Trạm y tế xã Minh Châu (thuộc vùng sâu huyện Ba Vì, Hà Nội) được đầu tư xây dựng khang trang. Trạm có 7 cán bộ y tế, trong đó có 2 bác sĩ. Bên cạnh công tác khám chữa bệnh ban đầu cho người dân địa phương và người có thẻ BHYT, trạm còn thực hiện việc tiêm chủng, quản lý bệnh không lây nhiễm, dân số, y tế dự phòng, dinh dưỡng… Tuy nhiên không phải công tác nào cũng đạt được như kỳ vọng, như hoạt động chăm sóc quản lý thai sản, sinh đẻ, cả năm 2017 chỉ có 25 ca sinh con tại trạm.

Tại Trạm y tế xã Quỳnh Trang (huyện Quỳnh Phụ, Thái Bình) có 5 y, bác sĩ, đảm nhận nhiệm vụ chăm sóc sức khỏe ban đầu cho hơn 7.000 người dân địa phương, trong đó hơn 85% người dân có thẻ BHYT. Có đủ điều kiện thực hiện các dịch vụ kỹ thuật theo gói dịch vụ y tế cơ bản nhưng chỉ có khoảng 50% số người có BHYT trong xã đăng ký khám chữa bệnh ban đầu tại trạm.

Theo thống kê, có đến 35,4% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến Trung ương có thể điều trị được ở tuyến tỉnh, huyện và 20% có thể điều trị được ở tuyến huyện. 41,5% bệnh nhân đến khám chữa bệnh ở tuyến tỉnh có thể điều trị được ở tuyến huyện và 11% có thể điều trị được ở trạm y tế xã. Đây là tuyến chăm sóc hiệu quả cho người mắc các bệnh mạn tính, những bệnh nhẹ, tránh tốn kém tiền bạc, tránh bị bệnh nặng mới đi chữa bệnh. Đây đồng thời là nơi chăm sóc sức khỏe ban đầu, trực tiếp và gần người dân nhất, giúp giảm được tình trạng quá tải bệnh viện tuyến trên.

{keywords}
 

Theo các chuyên gia y tế, Việt Nam được đánh giá sở hữu một hệ thống y tế địa phương bài bản. Với nhiệm vụ trong công tác dự phòng, chăm sóc sức khỏe ban đầu, chăm sóc bà mẹ trẻ em, dinh dưỡng và giờ khám chữa bệnh BHYT, việc lồng ghép nguyên lý y học gia đình với mô hình bác sĩ gia đình rất thuận lợi để triển khai chăm sóc sức khỏe người dân tuyến đầu.

Hoạt động theo nguyên lý y học gia đình với nguyên tắc: Liên tục - toàn diện - lồng ghép - phối hợp - dự phòng - gia đình - cộng đồng, các trạm y tế sẽ giúp nâng cao chất lượng khám chữa bệnh cho người dân một cách hiệu quả.

Tăng cường vai trò “người gác cổng”

Để tăng cường vai trò của y tế cơ sở vốn được coi là nền tảng, xương sống của hệ thống y tế, đồng thời là tuyến đầu - “người gác cổng” của hệ thống y tế chăm sóc sức khỏe ban đầu, Bộ Y tế đã khảo sát, lựa chọn 26 xã, phường, thị trấn thuộc 8 tỉnh, thành phố (TP Lào Cai, Khánh Hòa, Lâm Đồng, Long An, TP.HCM, Hà Nội, Yên Bái, Hà Tĩnh) đại diện cho các vùng để triển khai mô hình điểm trạm y tế theo nguyên lý y học gia đình.

Các trạm y tế triển khai nhiều công việc để chăm sóc sức khỏe người dân, trong đó có dịch vụ dự phòng, quản lý điều trị một số bệnh không lây nhiễm, được BHYT thanh toán; ưu tiên cho quản lý tăng huyết áp và đái tháo đường tại trạm y tế xã theo nguyên lý y học gia đình. Với nhiều biến chuyển khả quan, các trạm y tế xã/phường bước đầu đã thu hút được người bệnh đến khám và điều trị.

Để khắc phục tồn tại ở một số trạm y tế như thiếu bác sĩ, y sĩ y học cổ truyền hoặc dược sĩ, các danh mục kỹ thuật thực hiện trung bình được thực hiện trong gói dịch vụ y tế cơ bản còn chưa cao, 26 trạm y tế điểm sẽ được trang bị đồng bộ từ giường tủ, tủ quầy thuốc, biển tên phòng, tên trạm y tế, đến bố trí trang bị máy siêu âm, xét nghiệm, X-quang... Với các trạm y tế chưa có bác sĩ thì sẽ cử bác sĩ luân phiên về làm việc khoảng 2-3 ngày/tuần/trạm; điều chuyển đi và đến một số y sĩ, điều dưỡng, dược sĩ trung học theo yêu cầu của các trạm... Các viên chức tại trạm cũng thường xuyên được  đào tạo để nâng cao trình độ khám chữa bệnh.

Mới đây, tại Hội nghị trực tuyến “Nhân rộng mô hình trạm y tế xã, phường hoạt động theo nguyên lý y học gia đình, tăng cường năng lực y tế cơ sở”, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến nhấn mạnh, ngành y tế phải quyết liệt nhân rộng nhanh mô hình trạm y tế xã theo nguyên lý y học gia đình.

Nhiệm vụ chuyên môn mới của các trạm y tế hoạt động theo nguyên lý y học gia đình là quản lý, điều trị bệnh không lây nhiễm, mạn tính với các bệnh tiểu đường, huyết áp, hen phế quản... Sở Y tế sớm phê duyệt danh sách danh mục kỹ thuật, thuốc tại trạm y tế xã, làm việc với BHXH tỉnh để thanh toán. Đặc biệt, sẽ tăng cường truyền thông, giáo dục sức khỏe cho người dân hiểu thêm về vai trò của y tế cơ sở.

Theo mục tiêu của Bộ y tế, năm 2019, mỗi tỉnh triển khai ít nhất 15% số trạm y tế xã, phường, thị trấn theo nguyên lý y học gia đình. Giai đoạn 2019-2020 triển khai ít nhất 30% số trạm y tế. 10 năm tới sẽ hình thành mạng lưới y tế cơ sở phủ khắp toàn quốc.

M.M