Một giám đốc điều hành có thể lừa hàng triệu USD từ nhà đầu tư. Điều gì khiến những tội phạm “cổ cồn trắng” lại nguy hiểm hơn nhiều những kẻ cướp thông thường đến vậy?

Dưới đây là một số vụ tội phạm công ty lớn nhất trong lịch sử:

John Rigas và Cty truyền thông Adelphia
John Rigas đã lập Công ty truyền thông Adelphia vào năm 1952. Rigas cũng đưa các con mình vào công ty và biến nó trở thành công ty truyền hình cáp lớn thứ 5 nước Mỹ.

Tất cả tựa như câu chuyện tự vươn lên kỳ diệu lên cho đến khi một vụ scandal phá hủy tất cả.

Năm 2002, Ủy ban Hối đoái và Chứng khoán Mỹ (SEC) đã kiện Rigas, các con trai và 2 giám đốc điều hành khác tội che giấu khoản nợ 2,3 tỷ USD, thổi phồng lợi nhuận và bí mật tiêu hàng triệu đô của công ty vì mục đích cá nhân.

John Rigas bị kết án 15 năm tù giam vào năm 2003.

Ngày nay, công ty của Rigas không còn tồn tại như một công ty truyền hình cáp mà chỉ giữ một số nhân viên để giải quyết các vụ kiện tụng.

Bernard Ebbers và WorldCom
Bernard Ebbers gây dựng WorldCom trở thành công ty viễn thông lớn thứ hai tại Mỹ một phần nhờ hàng loạt các vụ thâu tóm, trong đó có cả gã khổng lồ một thời MCI. Vụ mua lại đó bỗng trở thành yểu mệnh và cổ phiếu của WorldCom phải gánh hậu quả.

Ebbers bị buộc tội che giấu lỗ bằng cách gian lận sổ sách và thổi giá cổ phiểu tăng giả tạo. Tệ hơn, Ebbers đã vay 400 triệu USD từ WorldCom để rót tiền cho các lĩnh vực kinh doanh khác của ông này.

Tuy nhiên, Ebbers khăng khăng cho rằng mình không hề biết về các vụ làm ăn bất hợp pháp của WorldCom. Và rằng, ông không bao giờ chủ ý phạm tội dù sự “ngu dốt” có thể biến ông thành một CEO tồi.

Bồi thẩm đoàn đã bác bỏ luận điệu bào chữa đó và năm 2005, Ebbers bị buộc tội gian lận, báo cáo sai…Vụ gian lận tổn hại tới 11 tỷ USD. Khi WorldCom đệ đơn phá sản năm 2002, đây được coi là vụ đệ đơn phá sản lớn nhất trong lịch sử. Vào 9/2005, Ebbers bị kết án 25 năm tù giam.

Ivan Boesky, Michael Milken và Giao dịch nội gián
Trong những năm 80, Michael Milken đã kiếm được hàng triệu đô cho bản thân và công ty Drexel Burnham Lambert Inc. bằng chiêu dụ khách hàng đầu tư vào những loại trái phiếu rủi ro cao nhưng lãi nhiều.

Những món lời đó giúp Michael Milken thực hiện hàng loạt vụ sáp nhập, mua lại công ty.

Nhưng năm 1986, thành công của Milken bị vấy bẩn khi SEC cáo buộc lãnh đạo ngân hàng đầu tư Drexel, ông Dennis Levine tội giao dịch nội gián.

Levine gây nghi ngờ khi đầu tư vào gã khổng lồ lương thực Nabisco ngay trước vụ sáp nhập và ngay lập tức bán cổ phần kiếm lời kếch xù.

Levine không muốn “chết” một mình nên kéo theo cả Ivan Boesky – kẻ chủ mưu vụ giao dịch nội gián.

Tuy nhiên, Boesky lại giao nộp băng ghi âm cuộc nói chuyện với hàng loạt đối tác tòng phạm, trong đó có Milken. Đối lại, Boesky đồng ý trả 100 triệu USD và chịu 3 năm tù giam.

Kenneth Lay, Jeffrey Skilling và vụ Enron
Trước năm 2002, gã khổng lồ năng lượng Enron là công ty lớn thứ 7 của Mỹ. Sự sụp đổ của công ty gắn liền với các phi vụ như từ chức, báo cáo nặc dan…

Tháng 3/2001, vài tuần sau khi Kenneth Lay từ chức TGĐ, và Jeffrey Skilling lên thay, dư luận đã nghi ngờ giá trị và những bí mật của công ty này. Tháng 8, Skilling từ chức và Lay lại trở lại cương vị cũ.

Ngay sau đó, Lay nhận được bản báo cáo nặc danh cảnh báo về những hành vi kinh doanh của Enron.

Tháng 10, công ty kiểm toán của Enron bị phát hiện tiêu hủy tài liệu liên quan đến khoản lỗ khổng lồ của Enron.

SEC tiến hành điều tra và phát hiện các giám đốc của Enron đã giấu hàng tỷ đô tiền nợ và báo cáo gian lận doanh thu.

Enron nộp đơn phá sản tháng 12/2001, hàng nghìn nhân công mất việc làm.

Năm 2006, Lay và Skilling bị buộc tội gian lận. 2 tháng sau Lay chết, Skilling bị phạt 45 triệu USD và lĩnh 24 năm tù giam.

Bernie Madoff và Kế hoạch Ponzi
Không một danh sách tội phạm cổ cồn trắng nào hoàn chỉnh mà thiếu nhân vật Bernie Madoff, kẻ đã lừa kiểu Ponzi – hoạt động đầu tư gian lận – lớn nhất trong lịch sử.

Sau 2 thập kỷ lừa lọc, Madoff thừa nhận đã lừa được 65 tỷ USD từ nhà đầu tư.

Madoff quan hệ với cộng đồng Do Thái giàu có ở New York, và để tránh nghi ngờ ông ta đã đưa ra mức lãi cao, nhưng thực tế cho các khoản đầu tư. Madoff cũng được tin tưởng nhờ vị trí cựu chủ tịch Nasdaq.

Khi cuộc suy thoái năm 2008 xảy ra, các nhà đầu tư bắt đầu rút vốn khỏi công ty của Madoff. Đó là hồi kết cho hành trình lừa của Madoff.

Thay vì chờ SEC, ông ta thừa nhận với gia đình và luật sư rằng, công ty của ông là “Gã khổng lồ nói dối”, ngay ngày hôm sau SEC bắt Madoff. Năm 2009, ông này nhận tội và bị tuyên án 150 năm tù.

Hồng Hà (Tổng hợp)