Tăng thực quyền cho Chủ tịch nước

- Đại biểu dự hội thảo của UB TƯ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cho rằng nên nhân cơ hội sửa Hiến pháp để tiến hành một số cải cách như người dân được bầu trực tiếp Chủ tịch nước, nhất thể hóa vai trò Tổng bí thư và Chủ tịch nước.

Ngày 27/2, tại Hà Nội, UB TƯ Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tổ chức hội nghị lấy ý kiến các tổ chức thành viên và các tổ chức khác góp ý vào dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992.

Tăng thực quyền cho Chủ tịch nước

Một trong các nội dung được thảo luận tại hội nghị là xác định thực quyền cho Chủ tịch nước trong Hiến pháp.

So  với quy định hiện hành, toàn bộ chương VI (Chủ tịch nước) trong dự thảo sửa đổi quy định rõ hơn về quyền hạn của Chủ tịch nước với tư cách là “người đứng đầu nhà nước, thay mặt nước Cộng hòa XHCN Việt Nam về đối nội và đối ngoại".

Tuy nhiên, theo ông Trần Văn Tá, Chủ tịch Hội kiểm toán viên hành nghề VN, dự thảo cần nhấn mạnh nhiều hơn nữa thực quyền của Chủ tịch nước.

Theo đó, nên bổ sung và làm rõ thẩm quyền của Chủ tịch nước trong giám sát hoạt động của Chính phủ, Thủ tướng bởi đây là các chức danh do Chủ tịch nước giới thiệu để QH bầu. Đồng thời, Chủ tịch nước cũng phải có quyền triệu tập (chứ không phải yêu cầu như dự thảo ghi) Chính phủ và Thủ tướng họp bàn những vấn đề liên quan.

Ông Tá cũng đề xuất nên nhân cơ hội sửa Hiến pháp để tiến hành một số cải cách như người dân được bầu trực tiếp Chủ tịch nước, nhất thể hóa vai trò Tổng bí thư và Chủ tịch nước...

Tán thành các đề xuất trên, ông Nguyễn Huy Ban (Hội Người khuyết tật VN) bổ sung, nhìn sang các nước láng giềng mới thấy tiến độ cải cách thể chế ở nước ta vẫn còn chậm. Trong thời điểm sửa Hiến pháp như thế này, cần mạnh dạn áp dụng những cải cách mới, nếu cần có thể kéo dài thời gian lấy ý kiến để bàn cho hết lý lẽ.

Quyền con người là tất yếu

Góp ý cụ thể cho các điều khoản liên quan đến một số quyền cơ bản của công dân, nhiều đại biểu đề nghị bỏ cụm từ “theo quy định pháp luật” trong quy định “công dân có quyền tự do ngôn luận, tự do báo chí, được thông tin, hội họp, lập hội, biểu tình theo quy định của pháp luật”.

Theo ông Trần Văn Tá, Hiến pháp nên ghi nhận các quyền đó của người dân như những quyền đương nhiên trong một nhà nước pháp quyền. Bởi nếu không làm rõ được chân lý này dễ dẫn đến nhận thức rằng đó vẫn là các quyền phải xin - cho.

"Viết như luật hiện nay sẽ khiến người dân hiểu rằng các quyền nói trên là quyền mà nhà nước ban cho dân chứ không phải những quyền tất yếu mà người dân được hưởng như một sự hiển nhiên", ông Tá nói.

GS Nguyễn Lân Dũng (Phó chủ tịch Hội liên lạc với người VN ở nước ngoài) góp ý, cụm từ "theo quy định của pháp luật" là hết sức mơ hồ và dẫn đến khả năng có thể áp dụng thế nào cũng được, thậm chí không phù hợp với tinh thần Hiến pháp của nhiều quốc gia.

Theo ông Dũng, pháp luật có thể thay đổi theo từng giai đoạn, nhưng Hiến pháp là bộ luật gốc, cần được duy trì nhiều năm và là công cụ đắc lực để chống lại mọi cách xử sự vi hiến.

"Tôi đề nghị sửa "theo quy định của pháp luật" bằng nội dung nếu các quyền tự do đó không đi ngược lại với nguyện vọng và hạnh phúc của nhân dân. Trong thực tế thiếu gì các hành vi xử lý sai trái, sau đó phải minh oan, phải đền bù và làm mất đi rất nhiều thời gian, tiền bạc của những người vô tội", ông Dũng khẳng định.

Liên quan đến điều 4 Hiến pháp, GS Nguyễn Lân Dũng phân tích, hoàn cảnh Việt Nam khác với nhiều nước khác, vì chúng ta chỉ có duy nhất một đảng lãnh đạo.

Ông Dũng tán thành các nội dung bổ sung mới nhất vào điều 4 Hiến pháp về sự giám sát của nhân dân với Đảng. Theo ông, nếu thực hiện được nghiêm chỉnh các quy định mới này thì chắc chắn sẽ lấy lại được niềm tin của nhân dân với Đảng "và chuyện yêu cầu bỏ điều 4 chắc không còn là chuyện cần thảo luận nữa".

Từ góc độ khác, ông Nguyễn Anh Liên (Chủ tịch Hội cựu thanh niên xung phong VN) cho rằng vai trò lãnh đạo của Đảng phải đi đôi với phát huy trách nhiệm của Đảng trước nhân dân.

Ông Liên phân tích, đề cập đến vai trò giám sát của dân đồng nghĩa với việc người dân phải được quyền phản biện chủ trương, đường lối của Đảng. Tuy nhiên, dự thảo luật lại chưa làm rõ nội dung, điều kiện và cơ chế cho dân giám sát, thậm chí cũng không có một điều khoản nào nói về vai trò giám sát của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên với Đảng.

Một số đại biểu khác cũng tán thành đề xuất sớm xây dựng luật về sự lãnh đạo của Đảng cũng như vấn đề xác định trách nhiệm trong tổ chức đảng.

Mọi ý kiến đóng góp nói trên sẽ được tập hợp gửi Ban biên tập dự thảo sửa đổi Hiến pháp.

Lê Nhung - Ảnh: Minh Thăng