
Khi dịch vụ cố định không còn “vị ngọt"
Nếu như việc gia nhập "làng" di động là vấn đề rất khó khăn bởi liên quan đến tài nguyên tần số thì dịch vụ cố định được mở cho tất cả các DN đủ điều kiện. Thực tế, nhiều giấy phép cung cấp dịch vụ cố định đã được cấp nhưng lại chẳng thể nào gây "xúc động" cho thị trường. Nhưng cái tên cũ đã có thời được nhắc đến là SPT, FPT... hay những tên tuổi mới như Gtel, AVG... vẫn mang nặng tính "hữu danh vô thực" trong thị trường cố định. Dịch vụ điện thoại cố định ở đây được hiểu theo nghĩa là cố định có dây chứ không phải dịch vụ theo kiểu "lai gép" cố định không dây trên mạng di động. Hiện nay, VNPT, Viettel và EVN Telecom vẫn chiếm lĩnh gần hết thị phần thị trường cố định. Thế nhưng, VNPT gần như "độc quyền" cung cấp dịch vụ này bởi Viettel và EVN Telecom đang tập trung vào dịch vụ cố định vô tuyến.
Sự "độc quyền" của VNPT trong việc cung cấp dịch vụ cố định hữu tuyến do điều kiện khá ngẫu nghiên vì xu thế công nghệ trên toàn cầu là di động "lấn lướt" cố định. Chưa kể, những khó khăn nội tại của thị trường trong nước như việc vận hành, kéo cáp của dịch vụ cố định hữu tuyến phải tốn nhiều nhân công; trong khi đó, bên Điện lực lại "siết" việc treo cáp và thu phí dịch vụ cao. Những khó khăn đó khiến nhiều giấy phép cung cấp dịch vụ cố định giống như một thứ "đồ trang sức" cho DN chứ không có giá trị cung cấp dịch vụ cho khách hàng. Ngay cả những DN nổi tiếng về tối ưu hóa lợi nhuận và tính toán đến hiệu quả là FPT cũng vội vàng "rút chân" khỏi thị trường cố định và gần như chỉ còn "tiêu dùng nội bộ". Việc phát triển dịch vụ điện thoại hữu tuyến lại gặp nhiều khó khăn khi nhu cầu giảm và đầu tư không hiệu quả. Vì vậy, nhiều DN được cung cấp dịch vụ này đã chuyển sang cung cấp dịch vụ cố định không dây như Viettel, EVN Telecom và cả VNPT.
VNPT kêu trời vì... lỗ
Ông Vũ Tiến Dương, Phó Ban Kinh doanh của VNPT cho biết, VNPT đang phải bù lỗ cho điện thoại cố định rất lớn. Hiện doanh thu trên mỗi thuê bao điện thoại cố định của VNPT chỉ còn 40.000 đồng/tháng. Như vậy, mỗi thuê bao chỉ gọi khoảng 20.000 đồng/tháng, còn lại 20.000 đồng là cước thuê bao. Theo tính toán của VNPT, bình quân mỗi phút gọi nội hạt có giá thành là 650 đồng, trong khi họ đang phải bán cho khách hàng là 400 đồng/phút. Như vậy, cứ mỗi phút gọi nội hạt VNPT phải bù lỗ 250 đồng. Trong khi doanh thu ngày càng giảm thì tỷ lệ người dân cắt máy tiếp tục tăng. VNPT đang có khoảng 9 triệu thuê bao cố định. Thế nhưng mỗi năm, VNPT mất đi khoảng 1 triệu thuê bao cố định. Ông Vũ Tiến Dương cho hay, không chỉ khách hàng ở khu vực thành thị cắt máy điện thoại cố định mà cả những vùng công ích cũng cắt máy rất nhiều.
Việc ngành Điện lực tăng giá cho thuê cột điện cũng khiến dịch vụ điện thoại cố định của VNPT lao đao. "Với giá treo cáp để cung cấp dịch vụ điện thoại cố định tới nhà khách hàng khoảng 20.000 đồng/cột/tháng thì những nơi có ít thuê bao sẽ lỗ rất nặng", ông Dương nói. Vì vậy, nếu chỉ trông chờ thu mỗi cước thoại và không có dịch vụ khác đi kèm với điện thoại cố định thì sớm muộn DN cũng không chịu nổi gánh nặng thua lỗ này.
Trước sự suy giảm của dịch vụ cố định hữu tuyến, VNPT đã nhiều lần "kêu cứu". Ông Phạm Long Trận, Chủ tịch Hội đồng thành viên VNPT cho biết, dịch vụ cố định đang giảm rất nhanh (khoảng 20%/năm) và VNPT phải lấy các nguồn thu khác để bù vào dịch vụ này. Thuê bao cố định hiện có mức cước kết nối vào mạng di động chịu thiệt thòi nên cần có điều chỉnh lại để đảm bảo cho dịch vụ cố định phát triển mà không phải bù cho di động. “Ở Nhật Bản hay Hàn Quốc có mạng băng rộng tốt nhất thế giới bởi Nhà nước hỗ trợ và bỏ tiền ra làm cáp quang cho cố định. Tại sao chúng ta không làm được? Chúng tôi đang phải tìm các loại hình dịch vụ mới gắn kết với cố định để duy trì dịch vụ này như IPTV”, ông Trận chia sẻ.
Thả “phao" cứu điện thoại cố định
Trước "cơn bĩ cực" của điện thoại cố định hữu tuyến, ông Phạm Hồng Hải, Cục trưởng Cục Viễn thông (Bộ TT&TT) thừa nhận, kinh doanh mạng viễn thông cố định đang có vấn đề do phát triển mạng di động. Dịch vụ điện thoại có dây nếu không kết hợp với các dịch vụ khác như IPTV, ADSL.. thì rất khó tồn tại. Tuy nhiên, Bộ sẽ có chính sách khuyến khích DN phát triển điện thoại cố định vì đây được xác định là hạ tầng băng rộng quốc gia.
Mới đây, Bộ TT&TT vừa ban hành quy định nâng cước kết nối cuộc gọi từ mạng di động đến mạng cố định nội hạt từ 270 đồng/phút lên 415 đồng/phút để "cứu" điện thoại cố định (bắt đầu từ 1/10). Việc điều chỉnh này sẽ tác động nhiều nhất tới VNPT bởi DN này đang chiếm phần lớn thị phần dịch vụ điện thoại cố định.
Không dừng lại ở đó, Bộ TT&TT đã chuẩn bị dự thảo cho Chương trình phổ cập các dịch vụ viễn thông và Internet đến mọi người dân trong cả nước. Theo đó, giai đoạn 2011-2015, Quỹ Dịch vụ viễn thông công ích (VTCI) sẽ hỗ trợ các gia đình sử dụng dịch vụ viễn thông tại 69 huyện nghèo, các xã đảo xa bờ cùng 32 xã hiện vẫn “trắng” dịch vụ viễn thông và Internet. Chương trình này không sử dụng chỉ tiêu mật độ thuê bao điện thoại cố định/100 dân để đánh giá mức độ phát triển dịch vụ VTCI mà tính theo số hộ dùng điện thoại cố định (có dây và không dây). Đặc biệt, Chương trình cung cấp dịch vụ VTCI giai đoạn 2011-2015 đã xác định rõ mục tiêu ưu tiên đầu tư phát triển hạ tầng băng rộng; ưu tiên hỗ trợ đầu tư cho nghiên cứu phát triển để sản xuất ra các trang thiết bị, nhất là thiết bị đầu cuối phục vụ hoạt động cung cấp dịch vụ VTCI; đồng thời ưu tiên hỗ trợ phát triển mới điện thoại có dây nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững.
“Tại buổi làm việc với Bộ trưởng Bộ TT&TT cuối năm 2010, ông Trần Mạnh Hùng, Giám đốc VNPT Hà Nội cho biết: dịch vụ điện thoại cố định đang có xu hướng giảm nhanh cả về lượng thuê bao và doanh thu. Mỗi năm, có khoảng 60.000 thuê bao điện thoại cố định của VNPT Hà Nội ngừng hoạt động để chuyển sang dùng điện thoại di động. Trong tương lai, số thuê bao điện thoại cố định còn giảm nhiều. Một trong những nguyên nhân của tình trạng này là do cước điện thoại di động đang ngày càng giảm. Trong khi đó, chi phí để phát triển và duy trì một thuê bao điện thoại cố định mới vẫn tăng lên nhưng lợi nhuận lại đi xuống. Đề nghị Bộ TT&TT có cơ chế điều tiết để tạo điều kiện cho dịch vụ điện thoại cố định phát triển bởi “mạng cố định băng rộng là xương sống của hạ tầng viễn thông quốc gia”.
Nội dung được đăng trên báo Bưu điện Việt Nam số 97 ra ngày 15/08/2011