Khi người dân Philippines và quốc tế mải mê chú ý đến hành động gây hấn của Trung Quốc trong tranh chấp ở Biển Đông thì lại quên hoặc ít đề cập tới việc Trung Quốc đang thâu tóm ngành công nghiệp khai khoáng của Philippines.

Có tới cả một đội quân các công ty khai mỏ lớn của Trung Quốc hoạt động trong khu vực gần với bãi cạn Scarborough ở thị trấn biển Masinloc như tập đoàn Wei-Wei đã xây dựng nhà máy gia công niken 100 triệu USD. Tại Botolan gần đó, công ty đất hiếm và kim loại hiếm Tungsten, Giang Tây đã tiến hành dự án thăm dò niken và gia công coban trị giá 150 triệu USD.

Ngày 12/11, tờ Asia Sentinel viết: “Với ước tính 1 nghìn tỉ USD nguồn tài nguyên khoáng sản chưa được khai thác tại Philippines, theo cục Mỏ Địa chất, các công ty khai thác Trung Quốc, kể cả hoạt động trái phép, đã xuất khẩu vàng, niken, và nhiều khoáng sản khác khỏi quốc đảo qua các cảng biển nhỏ, nơi ít có hải quan hay thậm chí có thể hối lộ quan chức để hành động”.

Ảnh Reuters


Nếu bãi cạn Scarborough bị chiếm giữ, thì việc buôn lậu các kim loại quý từ Philippines đến một cơ sở ở Trung Quốc thậm chí còn thuận tiện hơn nhiều. Điều tra của Asia Sentinel cho biết: “Như hiện tại, với số lượng vàng được đăng ký rời Philippines, chỉ có 3% xuất khẩu được thông báo với hải quan. 97% khác tới Hong Kong mà không phải đóng thuế cho chính phủ ở Manila, gây thất thu nghiêm trọng. Với 97% vàng rời Philippines trái phép, bằng cách nào đó, chúng trở thành hợp pháp khi tới Hong Kong”.

Tháng 4/2011, cơ quan Đánh giá và Chiến lược Thái Bình Dương (PSA) - chuyên cung cấp thông tin và các báo cáo về môi trường kinh doanh cho các sứ quán và tập đoàn nước ngoài ở Manila - đã đưa ra nghiên cứu cho hay sự xâm nhập của các công ty khai mỏ Trung Quốc vào Philippines đã gây ra tác động lớn với môi trường quốc đảo.

“Có những bằng chứng rõ ràng về các hành vi sai trái, vô trách nhiệm và tham nhũng trong rất nhiều thoả thuận khai mỏ của người Trung Quốc”, PSA nhấn mạnh. Các hãng này “không bồi thường xứng đáng cho những tổn thất môi trường và giá trị khoáng sản khai thác từ nhiều khu vực bị tàn phá. Nhiều công ty khai mỏ Trung Quốc nổi tiếng là kém tuân thủ các quy định môi trường, đặc biệt với các dự án khai mỏ quy mô nhỏ”.

Hồ sơ khai khoáng của Trung Quốc vào loại tồi tệ nhất thế giới. Hơn 2.600 thợ mỏ Trung Quốc đã chết trong các sự cố khai thác năm ngoái. Trong khi Trung Quốc chiếm khoảng 40% sản lượng than toàn cầu thì nước này lại chiếm khoảng 80% trường hợp tử vong khai thác mỏ trên thế giới.

Trong năm 2008, bộ Tài nguyên và Môi trường Philippines thừa nhận rằng, ít nhất 3 triệu tấn quặng khoáng sản được đưa vào Trung Quốc mà không bị đánh thuế tại Philippines.

Sự xâm nhập của các công ty khai thác Trung Quốc tại Philippines bắt đầu bùng nổ thời Gloria Macapagal-Arroyo khi 26 tập đoàn Trung Quốc đăng ký khai thác tại Philippines trong các lĩnh vực vàng, quặng sắt, niken, mangan, chì, kẽm, coban và cromat.

PSA nhấn mạnh “thực tế là các công ty khai thác Trung Quốc không “chơi” cùng một đạo đức kinh doanh, các quy tắc và thực tiễn mà nhiều tập đoàn khai mỏ phương Tây tuân thủ”. Các công ty Trung Quốc đã ẩn dưới “lớp vỏ các dự án khai thác quy mô nhỏ nội địa được luật khai thác Philippines chấp thuận nhằm tránh yêu cầu vốn, chi phí và thuế lớn”.

Ngoài tổn thất đáng kể trong thu thuế và môi trường, còn có quan ngại lớn hơn, đó là an ninh quốc gia.

Một trong các công ty khai mỏ của Trung Quốc đang hoạt động tại Philippines - tập đoàn Đất hiếm và Kim loại hiếm Tungsten, Giang Tây, một công ty quốc doanh. Một trong những khoáng sản mà Giang Tây khai thác tại Philippines là niken. Philippines là nguồn quặng niken số một của Trung Quốc, Indonesia đứng thứ hai. Vì Indonesia đã áp dụng lệnh cấm xuất khẩu quặng niken, nên Trung Quốc chắc chắn sẽ gia tăng nhập khẩu niken từ Philippines.

Niken siêu hợp kim là thành phần cực kỳ quan trọng trong động cơ phản lực hiện đại và được sử dụng trong các động cơ của máy bay chiến đấu thế hệ 5. Các hành động ngày một gây hấn của Trung Quốc ở Biển Đông bất chấp chủ quyền chồng lấn với Philippines và một số nước khác, rất có thể được thực hiện cùng với việc sử dụng “mạnh tay” máy bay phản lực của quân đội Trung Quốc - vốn được làm từ siêu hợp kim gốc niken khai thác từ Philippines.

Đạo diễn kiêm nhà sản xuất phim tài liệu Vince Wade cho hay: “Trung Quốc dường như có kế hoạch sử dụng kinh doanh và thương mại để giành quyền kiểm soát nền kinh tế Philippines và các quốc gia Đông Nam Á khác thông qua việc chiếm lĩnh ưu thế trong lĩnh vực năng lượng, khai mỏ và viễn thông”.

Thái An (theo Inquirer)