Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác là một đại danh ý nổi tiếng với tài nghệ y thuật cao minh cùng với tấm lòng yêu thương người bệnh.

Ông sinh năm 1724, tại làng Liêu Xá, huyện Đường Hào, phủ Thượng Hồng, trấn Hải Dương (nay là thôn Liêu Xá, xã Liêu Xá, huyện Yên Mỹ, tỉnh Hưng Yên), trong một gia đình thế gia vọng tộc.

Thi đậu tam trường nhưng khi cha mất ông bỏ đường cử nghiệp chuyển sang học võ, nghiên cứu binh thư và đã giành được nhiều thắng lợi khi tham gia trận mạc. Sau mấy năm chinh chiến ông chán ghét cảnh đầu rơi máu chảy lại nhận được tin anh chết, nhà còn mẹ già nên ông lấy cớ xin về sống ở quê mẹ là xóm Bàu Thượng, xã Sơn Quang, huyện Hương Sơn, tỉnh Hà Tĩnh và chuyên tâm nghiên cứu nghề thuốc. Ông tự đặt cho mình hiệu là Hải Thượng Lãn Ông và không màng danh lợi, phú quý vinh hoa, trở thành một thầy thuốc, một danh sư nổi tiếng trong lịch sử Việt Nam với quan điểm “Mình đã trót là một ông thầy thuốc thì phải làm cho hết sức của mình, dựng lên một lá cờ trong y giới”.

Sự nghiệp y học của Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác được tập hợp trong bộ “Y Tông Tâm Lĩnh” gồm có 28 tập, 66 quyển. Không chỉ là một danh y bậc thầy, ông còn là một nhà văn xuất sắc mà ngòi bút tài hoa được thể hiện rõ nét trong tập “Thượng kinh ký sự” (1782).

Suốt 40 năm trong nghề y, Lãn Ông đã đem hết tài năng và y đức của mình vào việc chữa bệnh phục vụ nhân dân, nêu cao đạo đức nhân thuật, tận tụy cứu chữa bệnh nhân đến cùng, cần cù nghiên cứu, biên soạn, giảng dạy và đúc kết kinh nghiệm, xây dựng nền tảng truyền thống y học nước nhà. Sự nghiệp của ông được kết tinh bởi tri thức uyên thâm, tư tưởng tiến bộ, đạo đức trong sáng, có tính thực tiễn… thể hiện qua những trước tác đồ sộ mà giá trị của nó vẫn còn mãi đến ngày nay.

Bởi vậy, di sản Hải Thượng Lãn Ông để lại cho đời sau không chỉ là những bài thuốc quý báu, không chỉ là những bộ sách có giá trị về mặt y học, văn học, triết học,… mà còn cả những bài học về y đức, về tấm lòng nhân ái, cương trực.

Với những đóng góp to lớn của ông cho nền y học nước nhà, sau khi ông mất (1791) đã được phối thờ ở Y miếu Thăng Long.

Hàng năm cứ đúng ngày rằm tháng Giêng (15/1 âm lịch), ngày mất của Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác, nhân dân cùng những người công tác trong ngành y khắp nơi trong và ngoài tỉnh lại tề tựu về dự lễ hội truyền thống Hải Thượng Lãn Ông – Lê Hữu Trác tổ chức ở thôn Liêu Xã, xã Liêu Xá (Yên Mỹ) và ở xóm Bàu Thượng, Hương Sơn, Hà Tĩnh để tưởng nhớ đến công lao to lớn của vị đại danh y.

Lễ hội còn có ý nghĩa nêu cao gương sáng của ông, thể hiện truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo” của nhân dân ta, trở thành một nét đẹp trong đời sống văn hóa tinh thần của người dân và những người làm trong ngành y học cứu người.

Thực hiện: Quốc Huy, Thanh Bình, Văn Tiến