Vẫn thu hồi đất, không trưng mua

- Đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Do đó, không thể thực hiện “trưng mua” thay cho “thu hồi” đất. Đây là quan điểm chốt của Ủy ban Thường vụ trước khi Quốc hội thảo luận, thông qua luật Đất đai (sửa đổi).

Trong báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo luật Đất đai (sửa đổi) của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) trình bày sáng nay, Chủ nhiệm UB Kinh tế Nguyễn Văn Giàu cho hay qua thẩm tra dự luật sửa đổi, có nhiều ý kiến tán thành quy định Nhà nước thu hồi đất.

Chủ nhiệm UB Kinh tế Nguyễn Văn Giàu. Ảnh: Lê Anh Dũng

Một số ý kiến đề nghị sử dụng khái niệm “trưng mua” đất đai thay cho “thu hồi đất” vì quyền sử dụng đất là một loại tài sản được pháp luật bảo hộ và bảo đảm phù hợp với quy định của Hiến pháp về trưng mua, trưng dụng. Việc thu hồi đất chỉ nên áp dụng đối với trường hợp vi phạm pháp luật đất đai. Có ý kiến đề nghị đối với tài sản hợp pháp của các tổ chức, cá nhân gắn liền với đất thì phải trưng mua.

Tuy nhiên, UBTVQH nêu quan điểm: đất đai thuộc sở hữu toàn dân do Nhà nước đại diện chủ sở hữu. Nhà nước thực hiện quyền của chủ sở hữu thông qua việc quyết định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất và quy định thời hạn sử dụng đất; quyết định giá đất; quyết định chính sách điều tiết phần giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra, trao quyền sử dụng đất, thu hồi đất.

Ông Giàu nhấn mạnh đến "các tổ chức, cá nhân có quyền sử dụng đất". Trong đó, quyền sử dụng đất là một loại tài sản và hàng hóa đặc biệt, nhưng không phải là quyền sở hữu; người sử dụng đất được chuyển đổi, chuyển nhượng, cho thuê, thừa kế, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất... theo quy định của pháp luật.

Trong khi đó, luật trưng mua, trưng dụng tài sản (điều 13) quy định Nhà nước trưng mua nhà và tài sản gắn liền với đất thuộc sở hữu của tổ chức, cá nhân khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng theo quy định của pháp luật về quốc phòng và pháp luật về tình trạng khẩn cấp.

"Đất đai thuộc sở hữu toàn dân. Do đó, không thể thực hiện “trưng mua” thay cho “thu hồi” đất" - ông Giàu phát biểu.

Thu hồi đất cho phát triển kinh tế, xã hội

Liên quan ý kiến đề nghị không thu hồi đất để thực hiện các dự án phát triển kinh tế, xã hội, UBTVQH cho rằng, để thực hiện Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp đã dự kiến quỹ đất sử dụng cho các mục đích, trong đó có quỹ đất dành cho các dự án phát triển kinh tế, xã hội.

Song, các dự án phát triển kinh tế, xã hội thuộc lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng phải do Nhà nước thu hồi đất để bảo đảm thực hiện, bao gồm các dự án, công trình quan trọng quốc gia do Quốc hội quyết định chủ trương đầu tư; khu công nghiệp, khu chế xuất, khu công nghệ cao, khu kinh tế, dự án, công trình quan trọng do Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư; dự án xây dựng khu đô thị mới, chỉnh trang đô thị, khu dân cư nông thôn, cụm công nghiệp, các dự án khác đã được HĐND cấp tỉnh thông qua; dự án thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản tại khu vực khai thác đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường, UBND cấp tỉnh cấp phép thăm dò, khai thác theo luật Khoáng sản.

Điều kiện thu hồi được nêu rõ: "Khi thu hồi đất để tạo quỹ đất sạch và thực hiện giao đất, cho thuê đất chủ yếu thông qua hình thức đấu giá, Nhà nước sẽ điều tiết được phần giá trị tăng thêm từ đất không phải do người sử dụng đất tạo ra, tạo nguồn thu để thực hiện bồi thường, hỗ trợ cho người sử dụng đất khi Nhà nước thu hồi đất, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước, của người sử dụng đất và của nhà đầu tư....".