“Hiện nay Đại học Việt Nam có rất ít tiến sỹ về Toán tham gia giảng dạy. Tình trạng đó sẽ phải được thay đổi theo chương trình của chính phủ để có lực lượng làm toán chuyên nghiệp nhiều hơn" - Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân trao đổi với các lãnh đạo Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán khi trở lại thăm Viện sau gần một năm hoạt động.

Phó Thủ tướng chia sẻ: Viện Toán cao cấp và giáo sư Ngô Bảo Châu là cơ duyên rất may mắn khi chính phủ đề ra chương trình trọng điểm quốc gia 10 năm phát triển Toán học 2010-2020. Hiện tượng số lượng người làm toán chuyên nghiệp có xu hướng giảm khiến cho các lãnh đạo nhà nước rất lo lắng. Chương trình trọng điểm này ra đời từ đó.

Trong hoàn cảnh hiện tại, nước ta đang thiếu rất nhiều những người có trình độ tiến sỹ giảng dạy Toán ở Đại học. Theo GS Ngô Bảo Châu, đó là vấn đề rất lớn. Theo ông, dù là người giảng dạy ở các đại học nhỏ, họ có thể không phải là những nhà nghiên cứu có những công trình khoa học sắc bén nhưng họ phải nắm vững kiến thức cơ bản của toán học một cách chắc chắn.
Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân thăm Viện Toán cao cấp.

Một việc khiến GS Châu rất tiếc là đề án 322 đột ngột bị dừng triển khai. Trước đó, với sự hỗ trợ của đề án này, GS Châu và GS Lê Tuấn Hoa cùng với ĐH sư phạm Hà Nội phối hợp với bên Pháp để đưa rất nhiều học viên sang Pháp du học ngành Toán. Trong 5 năm đã có khoảng hơn 100 em sang Pháp. Đề án 322 hỗ trợ chủ yếu năm đầu tiên, những năm sau đó, trường Đại học ở Pháp trao học bổng.

GS Châu ước tính, sau khoảng 5 năm sẽ có ít nhất một nửa những người du học sẽ có bằng tiến sỹ. Theo GS, đây sẽ là lực lượng những người có học, có kiến thức cơ bản và là chủ lực để nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên Toán trong trường Đại học. Tuy nhiên, ông rất tiếc khi đề án 322 dừng lại nên chương trình cũng đành bỏ dở.

Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân cho biết, ông hi vọng trong 10 năm tới, Viện Toán cao cấp sẽ mang lại sự tiến bộ rõ rệt cho chất lượng đội ngũ giảng viên Toán.

Ông trao đổi rộng rãi với các nhà khoa học đến từ nhiều quốc gia và với báo chí về cơ chế tự chủ đặc biệt về tài chính đối với Viện Toán cao cấp. Ông nói: “Những chi phí phục vụ phát triển toán học đảm bảo có hiệu quả sẽ không theo định mức thông thường. Cần chi bao nhiêu cho có hiệu quả thì phải giao cho những người hiểu biết nhất về Toán quyết định. Chi bao nhiêu, chi làm gì… chúng ta phải có cơ chế tự chủ đặc biệt cho người làm khoa học trong dự án toán học này.”

Sau gần môt năm hoạt động, hiện tại, bên cạnh các hoạt động chuyên môn giữa các nhà khoa học hàng đầu đến từ nhiều quốc gia như Mỹ, Pháp, Nhật Bản… và các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài, Viện Toán cao cấp có hai lớp bồi dưỡng cho sinh viên Toán trong nước và các nghiên cứu sinh Việt Nam ở nước ngoài. GS Ngô Bảo Châu cho biết, ở hai lớp học này, ông đề cao tinh thần học chủ động và các bạn có cơ hội được trao đổi với nhau. Một hướng phát triển rộng mở cho những tài năng Toán học tương lai là GS Ngô Bảo Châu sẽ giới thiệu các bạn trẻ lên đường du học khi ông đánh giá được năng lực và niềm đam mê của họ.

Nguyễn Hường