Việt Nam tham dự khoá họp 60 Đại hội đồng IAEA

Từ ngày 26/9 đến hết ngày 30/9/2016, tại thủ đô Vienna (nước Áo) Viên, Cộng hòa Áo đã diễn ra Khóa họp lần thứ 60 Đại hội đồng Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA). Đại sứ Dato’ Adnan Othman, Trưởng Phái đoàn đại diện Malaysia tại IAEA và các tổ chức quốc tế tại Vienna được bầu làm Chủ tịch Khóa họp lần này.

Hình ảnh trụ sở Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) ở Vienna (Áo). Ảnh: Bloomberg

Đoàn đại biểu Việt Nam tham dự Khóa họp do Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Phạm Công Tạc dẫn đầu. Cùng tham gia đoàn đại biểu có Đại sứ Vũ Việt Anh, Trưởng Phái đoàn đại diện Việt Nam tại các tổ chức quốc tế tại Vienna, lãnh đạo và cán bộ đại diện của các đơn vị năng lượng nguyên tử thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ và cán bộ Đại sứ quán Việt Nam tại Áo.

Nội dung phát biểu Tổng Giám đốc IAEA

Trong bài phát biểu khai mạc, Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế, ông Yuki Amano đã nhấn mạnh những thành tựu nổi bật IAEA đạt được trong suốt 6 thập kỉ qua, góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống và sự thịnh vượng của các quốc gia thông qua ứng dụng năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình.  

Tổng giám đốc Amano nhìn lại chặng đường phát triển 60 năm qua, điểm qua những thành quả nghiên cứu và ra đời của nhiều giống cây và lương thực mới, phát triển ứng dụng kỹ thuật hạt nhân, hỗ trợ điều trị ung thư tại các nước đang phát triển, đồng thời ứng phó kịp thời đối với các căn bệnh mới như Ebola và gần đây là Zika.

Về vấn đề an toàn và an ninh hạt nhân, Ông Amano đã gợi nhắc các đại biểu nhớ lại những nỗ lực của IAEA trong ứng phó quốc tế đối với một số sự cố nghiêm trọng đã từng xảy ra tại một số nhà máy điện hạt nhân - tại Chernobyl năm 1986 và tại Fukushima Daiichi năm 2011. Trong đó đáng chú ý, Kế hoạch hành động của IAEA về An toàn hạt nhân được phê duyệt ngay sau sự cố Fukushima Daiichi đã giúp đem lại những cải thiện đáng kể vấn đề an toàn hạt nhân trên toàn thế giới.

Về điện hạt nhân, Tổng Giám đốc Amano nhấn mạnh tầm quan trọng đặc biệt của điện hạt nhân, trong đó có góp phần giảm thải khí nhà kính, đảm bảo an ninh năng lượng và sản xuất năng lượng đáp ứng nhu cầu ngày một cao trên thế giới phục vụ cho phát triển. “Ngày nay, có khoảng 30 quốc gia đang phát triển cân nhắc làm điện hạt nhân”, ông cho biết, bốn lò phản ứng điện hạt nhân đầu tiên của Các tiểu Vương quốc Ả Rập thống nhất dự kiến sẽ phát điện vào năm 2017, và Cơ quan Năng lượng nguyên tử quốc tế sẽ hỗ trợ các quốc gia đang xem xét phát triển điện hạt nhân để các nước này sẽ sử dụng nguồn năng lượng này một cách an toàn, an ninh và bền vững.

Các Nghị quyết quan trọng của Đại hội đồng IAEA

Trong một tuần diễn ra Hội nghị, các đại biểu đã thảo luận và thông qua các nghị quyết quan trọng để tăng cường hơn nữa công việc của IAEA trong khoa học hạt nhân và công nghệ, an toàn, an ninh, bảo vệ và hợp tác kỹ thuật cho năm tới. Các nước thành viên đã thông qua bản cập nhật ngân sách của IAEA cho năm 2017.

Hội nghị thông qua một nghị quyết để tăng cường các hoạt động của Cơ quan liên quan đến khoa học hạt nhân, công nghệ và các ứng dụng, bao gồm cả năng lượng và các ứng dụng không quyền lực. Điều này bao gồm: tiến độ đổi mới và hiện đại hóa các ứng dụng phòng thí nghiệm hạt nhân (ReNuAL); sự phát triển của kỹ thuật côn trùng vô trùng để kiểm soát hoặc loại trừ bệnh sốt rét, sốt xuất huyết và muỗi truyền bệnh khác; tăng cường hỗ trợ các nước thành viên trong thực phẩm và nông nghiệp; và phương pháp hỗ trợ phát triển cơ sở hạ tầng điện hạt nhân.

Ngoài ra, Hội nghị ghi nhận báo cáo an ninh hạt nhân vào năm 2016, trong đó bao gồm các hoạt động của IAEA trong lĩnh vực an ninh hạt nhân và những thành tựu đáng kể khác trong khuôn khổ của kế hoạch an ninh hạt nhân 2014-2017.

Vào cuối của Hội nghị kéo dài một tuần này, các đại biểu đã thông qua nghị quyết về việc thực hiện các biện pháp bảo vệ thỏa thuận giữa IAEA và nước Cộng hòa Dân chủ Nhân dân Triều Tiên (CHDCND Triều Tiên) và việc áp dụng các biện pháp bảo vệ tại Trung Đông.

Hoạt động của Đoàn Việt Nam

Đoàn đại biểu Việt nam tham gia Khóa họp lần thứ 60 Đại hội đồng IAEA. Ảnh từ Bộ KHCN.

Chiều ngày 27/9/2016, Trưởng đoàn Việt Nam, Thứ trưởng Phạm Công Tạc đã có bài phát biểu quốc gia về những thành tựu trong lĩnh vực hạt nhân của Việt Nam đã đạt được kể từ Khóa họp trước. Trong bài phát biểu của mình, Trưởng đoàn Việt Nam đã đánh giá cao những nỗ lực và những thành tựu mà IAEA đã đạt được trong việc thực hiện sứ mạng của mình dựa trên ba trụ cột là Khoa học và Công nghệ; An toàn và An ninh; và Thanh sát hạt nhân.

Các đại biểu của các đơn vị tham gia Đoàn Việt Nam ở Hội nghị cũng đã tham gia một số hoạt động quan trọng diễn ra trong thời gian diễn ra Hội nghị. Trong đó, nổi bật nhất là các hoạt động trong lĩnh vực hợp tác với các nước thành viên IAEA thuộc trách nhiệm của Cục An toàn bức xạ và hạt nhân (ATBXHN)

Các đại biểu từ Cục ATBXHN đã họp bàn và ký gia hạn Bản ghi nhớ hợp tác với Viện Bảo vệ bức xạ và An toàn hạt nhân IRSN (Pháp) trong lĩnh vực bảo vệ bức xạ và an toàn hạt nhân. Bản ghi nhớ hợp tác này là cơ sở quan trọng cho việc triển khai các hoạt động hợp tác giữa hai bên trong các lĩnh vực: Thẩm định an toàn và đánh giá phóng xạ tại các cơ sở hạt nhân, các cơ sở lưu giữ chất thải phóng xạ; Nghiên cứu về an toàn hạt nhân (thủy nhiệt, tai nạn nghiêm trọng); Bảo vệ phóng xạ cho con người và môi trường; Chuẩn bị ứng phó sự cố bức xạ và hạt nhân, v.v.

Cục ATBXHN cũng có một buổi làm việc với Phó Giám đốc Cơ quan an ninh hạt nhân quốc gia Hoa Kỳ (NNSA) và Quyền Trợ lý Bộ trưởng Bộ Năng lượng Hoa Kỳ. Tại buổi gặp, Phó Cục trưởng Cục ATBXHN đã cảm ơn hỗ trợ của Hoa Kỳ dành cho Việt Nam thời gian qua trong lĩnh vực an ninh và thanh sát hạt nhân như dự án nâng cao an ninh nguồn phóng xạ hoạt độ cao tại Việt Nam, dự án nâng cao năng lực thanh sát hạt nhân, v.v. Trong tương lai, hai bên sẽ tiếp tục triển khai các dự án hiện nay cũng như trao đổi để hợp tác xây dựng Trung tâm Hỗ trợ kỹ thuật về an ninh và thanh sát hạt nhân. Phía Hoa Kỳ cũng bày tỏ mong muốn được tiếp tục hợp tác với phía Việt Nam nhằm nghiên cứu sâu hơn về phương thức cũng như quy mô của Trung tâm hỗ trợ kỹ thuật này phù hợp với điều kiện cụ thể trong nước nói riêng và khu vực Đông Nam Á nói chung.

Ngoài ra, Cục ATBXHN với vai trò là Đầu mối liên lạc quốc gia của Việt Nam tại IAEA đã có buổi làm việc với Bộ phận Hợp tác kỹ thuật Châu Á Thái Bình Dương (TCAP/IAEA) kiểm điểm việc triển khai các dự án hỗ trợ kỹ thuật (TC Project) tại Việt Nam thời gian qua. Trong khuôn khổ Khung chương trình quốc gia (CPF) giai đoạn 2016-2021, Việt Nam sẽ thực hiện 07 dự án quốc gia VIE cho giai đoạn 2016-2017 và tham gia nhiều dự án Vùng, Liên Vùng (RAS, INT) khác. Trong giai đoạn 2018 – 2019, sẽ có 06 dự án mới do Việt Nam đề xuất và đã được IAEA phê duyệt. Đó là các dự án thuộc các lĩnh vực: cơ sở hạ tầng hạt nhân, nâng cao năng lực an toàn bức xạ và hạt nhân của cơ quan pháp quy hạt nhân, an toàn lò phản ứng nghiên cứu, y tế, an toàn lương thực v.v…

IAEA Hội nghị lần thứ 61 dự kiến ​​sẽ được tổ chức từ ngày 18 - 22/9/2017, cũng tại trụ sở của Cơ quan IAEA (Vienna, Áo) như mọi năm.

Minh Trần (tổng hợp)