Nghệ sĩ Việt làm từ thiện đều dính lùm xùm?

Clip: Hoài Linh trần tình vụ giữ 14 tỷ trong tài khoản:

Ngày 24/5, việc NSƯT Hoài Linh đăng đàn trần tình việc giữ số tiền 14 tỷ đồng quyên góp cứu trợ đồng bào miền Trung. Dù lời giải thích nào đi nữa, sau 6 tháng, số tiền ấy đã không hoàn toàn đảm bảo mục đích cao đẹp ban đầu là cứu trợ người dân chịu thiệt hại bởi thiên tai. 

Làm từ thiện dễ hay khó?

Từ thiện là hoạt động tất yếu của con người trong đời sống cộng đồng. Hoạt động từ thiện có 2 hình thức chính: dùng tài sản cá nhân đóng góp cho cộng đồng (như các tỷ phú quyên góp tài sản cho các quỹ) hoặc cá nhân/tổ chức huy động vật lực từ đám đông.

Nghệ sĩ Việt hoạt động từ thiện theo cả 2 hình thức này nhưng chủ yếu vẫn là hình thức thứ 2 và thường dính lùm xùm ở cách làm này.

Cần nhấn mạnh, mọi hoạt động từ thiện đều đáng quý nhưng từ thiện chưa bao giờ là việc làm đơn giản và dễ dàng. Các quỹ từ thiện chuyên nghiệp luôn có một hệ thống kiểm soát tài chính chặt chẽ, bài bản để điều hành mô hình hoạt động bền vững, hợp pháp. Trái lại, nhiều cá nhân đứng ra kêu gọi quyên góp thường thiếu sự chuẩn bị cần thiết. Người làm từ thiện nếu chỉ có lòng nhiệt huyết, một ý tưởng vừa lóe lên và một kế hoạch vừa phác thảo nguệch ngoạc bằng vài phép tính đơn giản để "xách ba lô lên và đi", sẽ là rủi ro rất lớn với chính người kêu gọi lẫn người đóng góp.

Danh hài Hoài Linh.

Một số vụ việc cho thấy nghệ sĩ Việt làm từ thiện còn nặng cảm tính và chưa chuyên nghiệp. Từ tháng 3 đến nay, NSƯT Trịnh Kim Chi nhiều lần kêu gọi khán giả quyên góp tiền giúp đỡ nghệ sĩ Thương Tín, Hoàng Lan và các nghệ sĩ khác. Trường hợp của Thương Tín và Hoàng Lan, cô kêu gọi nhiều đợt, tổng kết mỗi đợt, quyên góp hơn 400 triệu đồng cho mỗi người. Điều đáng nói, thay vì tạo mới tài khoản rồi yêu cầu ngân hàng đóng tài khoản ấy bằng nghiệp vụ sau khi kết thúc kêu gọi, Trịnh Kim Chi lại kêu gọi quyên góp bằng chính tài khoản cá nhân và thông báo ngừng nhận quyên góp bằng một dòng trạng thái trên Facebook.

Trường hợp Thủy Tiên sau khi trở về từ chuyến đi cứu trợ miền Trung đã gây bất ngờ khi công khai sao kê là những tờ giấy A4 chi chít chữ viết tay của mình; giấy xác nhận trạng thái tài khoản; cùng thư cảm ơn và biên bản xác nhận của chính quyền địa phương thay vì sử dụng dịch vụ kiểm toán chuyên nghiệp.

Gần nhất, NSƯT Hoài Linh bị khán giả chỉ trích vì anh có nhiều hơn một cách để triển khai hoạt động từ thiện (như ủy nhiệm chi) mà không cần trực tiếp ra miền Trung thay vì đến tận 6 tháng mọi thứ vẫn chưa đi đến đâu.

Dĩ nhiên, Trịnh Kim Chi, Thủy Tiên,... đều là những nghệ sĩ có uy tín trong hoạt động từ thiện. Họ rất sốt sắng, nhiệt huyết giúp đỡ người gặp khó khăn. Dù vậy, sự cảm tính và thiếu chuyên nghiệp có thể gây nguy hiểm với chính uy tín của nghệ sĩ. Chưa kể, hành động cảm tính như Thủy Tiên lén chồng mở lại tài khoản sau khi chính thức thông báo ngừng nhận quyên góp là rất nhạy cảm, thậm chí cấm kị trong hoạt động từ thiện. Nghệ sĩ hoàn toàn có thể tự đẩy mình vào thế khó nếu xảy rủi ro.

Một trường hợp khác là Phan Anh quyên góp hơn 20 tỷ đồng cứu trợ đồng bào chịu lũ lụt. MC này dính lùm xùm và dù sau đó đã lập website công khai việc giải ngân thì vẫn rất khó phủ nhận rằng ngay từ đầu, chính anh đã có phần chủ quan khi làm việc với đám đông.

Nhiều vụ việc điển hình cho thấy, nghệ sĩ chịu áp lực rất lớn khi nhận tiền quyên góp. Người góp tiền luôn luôn đặt ra rất nhiều yêu cầu, từ chính yếu đến soi xét cả chuyện ăn mặc, trang điểm, thái độ... khiến nghệ sĩ càng thêm nhọc nhằn.

Nghệ sĩ Việt cần rút kinh nghiệm từ người đi trước 

Trường hợp của MC Phan Anh và sắp tới có thể là NSƯT Hoài Linh có thể trở thành điển hình cho "công thức": Người nổi tiếng được yêu quý, tin cậy, kêu gọi quyên góp từ thiện được rất nhiều tiền nhưng khi cầm tiền lại không quản lý và chi tiêu đúng quy cách do thiếu sự vận hành chuyên nghiệp. Từ đó, họ sa lầy vào hỏi-đáp, tranh cãi, lời qua tiếng lại cho đến khi trở thành cái tên mà có làm gì đi nữa vẫn không xóa nhòa thái độ nghi hoặc từ khán giả. Mấu chốt của tiến trình vẫn nằm ở việc người nổi tiếng kêu gọi quyên góp đã mắc sai lầm hoặc sơ suất nào đó do thiếu chuyên nghiệp sau khi nhận tiền. 

Vì vậy, nghệ sĩ Việt làm từ thiện cần rút kinh nghiệm cho bản thân từ trường hợp của người đi trước. Nghệ sĩ cũng là người bình thường, không nên ôm đồm mọi công đoạn của một hoạt động từ thiện. Một số nghệ sĩ như Thái Thùy Linh, Tùng Dương,... làm từ thiện không gây tranh cãi mà vẫn hiệu quả do họ chỉ làm đúng phần việc của mình. Chẳng hạn, Thái Thùy Linh cùng nhóm "Tim hồng" đã làm từ thiện miệt mài gần 10 năm. Ca sĩ quản lý toàn bộ quá trình diễn hoạt động nhưng luôn có cộng sự hỗ trợ cô từng việc cụ thể lớn nhỏ.

Thái Thùy Linh chỉn chu, cẩn trọng và có nhiều năm kinh nghiệm làm từ thiện an toàn, hiệu quả.

Rõ ràng, từ thiện là hoạt động có lý có tình. Người làm thiện nguyện có cái tình lớn lao đến đâu đi nữa vẫn cần cái lý để giữ cho cái tình bền vững trước dư luận thị phi. 

Nghệ sĩ quyên góp quy mô lớn cần tiên quyết 2 yếu tố công khai và minh bạch bằng cách sử dụng các dịch vụ kiểm soát tài chính. Trường hợp Thủy Tiên, có thể nói cô chưa chuyên nghiệp, còn sai sót nhưng chính sự cập nhật công khai và sát sao từng hoạt động trên trang cá nhân giúp ca sĩ vẫn được khán giả tin tưởng, yêu thương. Nếu quyên góp quy mô nhỏ, nghệ sĩ chỉ nên nhận tiền quyên góp từ những người thực sự quen biết và làm những việc vừa sức. Khi ấy, ngay cả khi nghệ sĩ không có bộ máy vận hành như các quỹ chuyên nghiệp vẫn tránh được nhiều lỗi nghiệp dư nhãn tiền.  

Bên cạnh đó, khán giả - những người ủy thác nghệ sĩ làm từ thiện thay mình, nên "chọn mặt gửi vàng" và tin tưởng vào lựa chọn của mình. Cần hết sức tránh việc đóng góp có hạn nhưng đòi hỏi vô hạn gây áp lực lên người nhận quyên góp. Không ít trường hợp nghệ sĩ bị chỉ trích nặng nề, thậm chí tẩy chay vì sơ suất nhỏ là không xứng đáng.

Từ sự việc của NSƯT Hoài Linh, VietNamNet mở diễn đàn để bạn đọc trao đổi quan điểm về việc làm từ thiện của nghệ sĩ Việt sao cho đúng và hiệu quả. Nếu bạn có ý kiến, hãy gửi cho chúng tôi vào địa chỉ: banvanhoa@vietnamnet.vn. Ý kiến của bạn có thể không trùng với quan điểm của VietNamNet.

Thiên Hương

Hoài Linh: Tôi không biển thủ 14 tỷ tiền quyên góp từ thiện

Tối 24/5, Hoài Linh chính thức đăng video trần tình đầy đủ vụ việc giữ 14 tỷ đồng quyên góp từ thiện của khán giả suốt 6 tháng.