Nghề mộc: Nghề ‘ăn tay’

- Một giây lơ là, thiếu tập trung, nhiều thợ mộc đã mất đi đôi bàn tay nguyên vẹn, chỉ còn lại những ngón tay thiếu đốt, nhằng nhịt vết sẹo. Cho thu nhập khá nhưng đây lại là nghề nguy hiểm, đôi khi đánh cược cả tính mạng.

Mất bàn tay trong tích tắc

Từ nhiều năm nay, người dân thị trấn Thanh Miện, Hải Dương không ai là không biết đến ông Sứ “cụt” bởi bàn tay trái đã mất cả 5 ngón. Tai nạn đáng tiếc này xảy ra khi ông 32 tuổi, làm thợ xẻ gỗ cho một xưởng mộc rộng ngàn m2 trên đất Hoành Bồ, Quảng Ninh.

Ông kể lại ngắn gọn như chính cái phút giây ngắn ngủi không thể ngờ đã cướp đi một phần xương thịt: “Hôm ấy, tôi xẻ thân cây gỗ to thành nhiều bản rộng để ốp sàn nhà. Tôi làm đường điện 2 pha, vẫn xẻ gỗ bình thường. Đột nhiên, thấy máy rít gầm, tôi chỉ còn thấy cánh tay mình đưa theo miếng gỗ. Bàn tay đứt lìa, tung tóe máu. Sau đó, tôi mới biết người ta đột ngột đấu điện 3 pha... ”.

Sau 1 tuần nằm viện, ông trở về quê với cánh tay không còn nguyên vẹn. Vợ ông gạt nước mắt mang bàn tay đứt lìa của chồng đi chôn cất, 2 đứa con thơ chưa đầy chục tuổi nheo nhóc, ngơ ngác dõi theo bàn tay bố chi chít mũi chỉ khâu và nồng nặc mùi cồn. Thằng con trai lớn 8 tuổi khi ấy cứ đứng nép sau cánh cửa, len lén nhìn bố, khóc nấc.

Làm nghề mộc, nguy hiểm luôn thường trực. Việc bảo đảm an toàn trong lao động chỉ mang tính chất tương đối (ảnh Khổng Chiêm).

Mất cả bàn tay như ông Sứ đã là một chuyện, nhưng những ngón tay cứ rơi rụng dần lại là một nỗi ám ảnh khác mang tên nghề mộc.

Ông Bùi Văn Đồng, 47 tuổi, Xã Lê Hồng, Thanh Miện, Hải Dương mỗi lần nhớ lại đều rùng mình kinh sợ. Hai bàn tay của ông đều đã không còn lành lặn. Một bàn tay mất đứt 2 ngón, bàn tay còn lại 4 ngón không lành. Ngón thì mất 1 đốt, ngón 2 đốt, ngón lại 3 đốt.

Những lưỡi cưa oan nghiệt đã cướp đi của ông từng ngón, từng đốt. Lần đầu, nó xén đi 2 ngón tay trái của ông. Ba tháng sau, cả bàn tay ông lướt trên lưỡi cưa, 4 ngón tay lần lượt liếm qua lưỡi hái tử thần, các đốt tay rời khỏi ngón văng tung tóe khắp nền, máu vương vãi khắp nơi. Dưới tốc độ vòng quay của lưỡi răng cưa, không xương thịt nào trụ nổi.

Học nghề rồi làm nghề từ năm 12 tuổi, nay đã ngoài 50 tuổi, ông Nguyễn Văn Trung, thị trấn Thanh Miện, Hải Dương ngậm ngùi: “Nghề này không ai nói mạnh được, vừa làm vừa run, quên đi những tai nạn mà làm, vì miếng cơm manh áo”.

Ông giơ lên bàn tay phải, ngón trỏ đã mất 1 đốt, ngón cái vừa bị lưỡi cưa liếm qua, may mắn không phải tháo đốt mà chỉ khâu 7 mũi. Vết thương còn chưa lành lại, ông đoán chắc phải mất 1 tháng mới có thể cử động bình thường. Ông vui mừng vì không mất đi đốt tay thứ 2 trên cùng 1 bàn tay.

Bạc bẽo đời thợ mộc

Ông Sứ “cụt” từ khi đi mất bàn tay trái đã bỏ nghề, chuyển sang làm bảo vệ trong trường THCS gần nhà. Đồng lương còm cõi 2 triệu đồng/tháng với một người 50 tuổi như ông cũng chỉ đủ phụ thêm vợ con.

Ông Trung với bàn tay phải: một ngón mất đốt, một ngón vừa khâu 7 mũi (ảnh K.C).

Ông kể, ngày còn làm nghề, tiền ông kiếm ra một ngày có thể đổi ra được 1 tạ thóc. Vào những năm 1994-1995, mỗi ngày công của ông trên đất Quảng Ninh được trả 15.000 đồng cho 8 giờ làm việc. Nếu làm thêm, tăng ca, số tiền kiếm được có thể tăng gấp đôi, gấp ba.

Nhớ lại ngày tai nạn nằm viện rồi về quê, ông chỉ được chủ xưởng trả cho tiền viện phí và dúi cho ít tiền tàu xe đi đường. Kể lại, ông không trách cứ ông chủ xưởng một lời, vì ông tâm niệm: “Mình làm thuê cho người ta, không có hợp đồng lao động, cũng không ràng buộc nhau điều gì. Họ có tình có nghĩa mới đối xử tốt với mình như vậy. Nếu không, tay trắng về quê, mình cũng chẳng nói được gì”.

Gia tài mang về cho vợ con là bàn tay không còn nguyên vẹn, ông Sứ 2 năm sau làm bảo vệ cho trường học. Lúc ấy, tiền công được trả theo thóc, mỗi vụ lúa trường trả cho ông được 1,8 tạ thóc. Số thóc này tính ra bằng 2 ngày công lao động khi ông làm ở xưởng gỗ.

Với đôi bàn tay 6 ngón chẳng còn lành lặn, ông Đồng không còn cách nào khác cũng phải chuyển nghề, đi làm bảo vệ trong một khu công nghiệp tại Bắc Ninh. Đồng lương bảo vệ được 2 triệu đồng/tháng, tính ra bằng một nửa số tiền khi còn làm mộc ông kiếm được.

Ông nói: “Nghề mộc cho thu nhập khá cao, mỗi ngày thợ giỏi có thể kiếm được 300.000-400.000 đồng. Tôi bây giờ chân tay không còn nguyên vẹn, phải đổi nghề, kiếm chút tiền nuôi 2 đứa con đang học đại học. Vợ tôi làm công nhân may, nhà cửa bây giờ bỏ cho ông bà trông nom, gia đình tôi cả tháng mới đoàn tụ được một lần”.

Mất đi những đốt ngón tay, chủ xưởng cũng không thể đền bù tiền hay bồi thường thiệt hại sức khỏe cho ông Đồng. Ông làm thuê cho chủ, làm được bao nhiêu ăn bấy nhiêu, không có hợp đồng, mọi thỏa thuận đều bằng miệng. Thiệt thòi bao nhiêu đều tự thân gánh vác.

Ông Vũ Đức Nhì, chủ xưởng gỗ nơi ông Đồng làm việc, cho hay: “Chúng tôi làm việc, thỏa thuận lương thưởng với nhau bằng miệng. Ngày Tết, chúng tôi có thưởng cho anh em, ngoài ra trả lương theo ngày công. Không phải doanh nghiệp nhà nước, cũng chẳng phải tư nhân lớn, tiếng là ông chủ nhưng tôi cũng chỉ đi làm thuê cho khách hàng. Bản thân tôi nếu có xảy ra tai nạn cũng có ai đền bù đâu”.

Khổng Chiêm