Sau ngày 14/6, Iran sẽ trở nên xa cách với phương Tây hơn bao giờ hết. Chẳng bao lâu nữa, các nghị sĩ Mỹ sẽ nuối tiếc những ngày Tổng thống Iran Mahmoud Ahmadinejad nắm quyền.
Với cuộc bầu cử Tổng thống Iran sẽ diễn ra vào 14/6 tới, dường như lãnh đạo tối cao Iran Ayatollah Ali Khamenei đã có một ứng viên yêu thích mới: Saeed Jalili, nhà thương thuyết hạt nhân, quan chức an ninh hàng đầu của Iran. Nếu đắc cử, Jalili, 47 tuổi, sẽ là "môn đệ hoàn hảo của Khamenei", một nhà phân tích ở Iran cho biết.
Thừa nhận công khai là người theo đường lối cứng rắn, Jalili từng nói, mục tiêu của Iran là "nhổ tận rễ chủ nghĩa tư bản, chủ nghĩa phục quốc Do thái, thúc đẩy sự hiện diện của đạo Hồi trong sạch trong thế giới".
Làm thế nào Jalili trở thành ứng viên có triển vọng thành công trong kỳ bầu cử tới?
Có lẽ vì Hội đồng Giám hộ bảo thủ, 6 trong số các thành viên là do ông Khamenei lựa chọn, muốn như vậy. Hội đồng này đã cắt bớt danh sách ứng cử viên từ vài nghìn người xuống còn 8 và phán quyết hai ứng viên có khả năng, không đủ tiêu chuẩn để ra tranh cử: Đó là trợ lý hàng đầu của ông Ahmadinejad là Esfandiar Rahim Mashaie và cựu Tổng thống Ali Akbar Hashemi Rafsanjani.
Các quan chức Iran và Mỹ tìm kiếm cải tổ ở Iran, đều không hài lòng với quyết định chọn Jalili của Hội đồng Giám hộ. Cả Mashaie và Rafsanjani đều ủng hộ việc Iran có quan hệ tốt đẹp hơn với phương Tây.
Mashaie, bất chấp quan hệ với ông Ahmadinejad, đã công khai tuyên bố giữa Iran và Mỹ hoặc Israel không có thù hằn gì. Ông này cũng tìm cách thu hút đầu tư từ hàng triệu người Iran sống ở nước ngoài, điều mà tờ The Washington Post cho rằng, các giáo sĩ và chính trị gia bảo thủ luôn phản đối.
Về ông Rafsanjani, người từng hai lần giữ vị trí Tổng thống, những người ủng hộ ông hy vọng rằng nhà cựu lãnh đạo này sẽ tiến hành những cải tổ nhỏ mà không làm lãnh tụ Khamenei nổi giận.
Tuy nhiên, sự ủng hộ của ông Rafsanjani với Phong trào Xanh, khi hàng nghìn người Iran xuống đường để biểu tình phản đối ông Ahmadinejad tái cử năm 2009, có lẽ đã khiến ông không được ưa. Tuy nhiên, lý do chính thức để Hội đồng Giám hộ loại ông Rafsanjani, 74 tuổi, là ông quá già để tranh cử.
Việc này khiến ông Jalili, người có thể khiến Iran đơn độc hơn bao giờ hết, nổi lên vào đúng thời điểm kinh tế đất nước đang cần một cú thúc. Iran đang đối mặt với lạm phát 32%, tiền mất giá, lượng dầu xuất khẩu giảm 50% do lệnh trừng phạt của LHQ.
Jalili, bề ngoài tỏ ra lạc quan, đang thúc đẩy triết lý đối kháng chính trị chống lại phương Tây như một cách chữa trị cho những tai ương về kinh tế của Iran. "Sự thật là Iran đang bảo vệ quyền làm cho Mỹ tuyệt vọng", Jalili phát biểu trong một cuộc họp báo. "Hôm nay, họ thấy được những tiến bộ của Iran là nhờ sự kháng cự của Iran".
Với những ai kỳ vọng Phong trào Xanh sẽ là chất xúc tác cho cải tổ thì Jalili là một bước tụt lùi lớn.
"Chúng ta đang tiến hành chiến tranh ý thức hệ, không ai quan tâm tới kinh tế", Amir Qoroqchi, sinh viên và là người ủng hộ Jalili nói. "Vấn đề có ý nghĩa là kháng cự".
- Hoài Linh (Theo The Week)