Những thành quả có được từ phong trào xây dựng nông thôn mới trong gần một thập kỷ qua là không thể phủ nhận, tuy nhiên theo ông Tăng Minh Lộc, Nguyên Cục trưởng, Chánh văn phòng điều phối Nông thôn mới Trung ương, để tạo động lực mạnh mẽ hơn cho NTM 10 năm tới còn nhiều việc cần phải làm.

Ông Tăng Minh Lộc đã chia sẻ về vấn đề này với tờ Nông nghiệp Việt Nam: Hiện tại những nơi đã đạt chuẩn thì nhà nước không còn hỗ trợ như trước nữa. Trong khi đó ta chưa có quy định và hướng dẫn về lập, sử dụng quỹ xây dựng NTM nên khi nhà văn hóa hỏng, đường vỡ, cống hư hay để duy trì hoạt động thể thao, văn nghệ, an ninh thì không biết nhìn vào đâu.

{keywords}
10 năm tới cần tập trung chuyển biến vấn đề môi trường, văn hóa

Mặt khác, chúng ta đang có quy định quá nhiều tiêu chí (tiêu chí xã đạt chuẩn NTM, tiêu chí xã NTM nâng cao, tiêu chí xã NTM kiểu mẫu).

Cách tiếp cận, cách làm NTM ở miền núi phía Bắc, Tây Nguyên đang chưa phù hợp nên dù đã có ưu tiên ngân sách cho các vùng này nhưng tốc độ, chất lượng xây dựng NTM ở các nơi đó vẫn rất thấp, gây lãng phí không nhỏ.

Ông Lộc cho rằng, nếu không tháo gỡ thì sẽ tiếp tục ảnh hưởng xấu đến cả giai đoạn sau. Và ông đề xuất, tới đây Ban chỉ đạo Trung ương sẽ xác định rõ những điểm nghẽn lớn. Tập trung nguồn lực và sự chỉ đạo mạnh mẽ để giải quyết, tạo bứt phá làm chuyển biến rõ nét ở những điểm nghẽn này.

Trước hết, nên tập trung giải quyết vấn đề rác thải, nước thải sinh hoạt nông thôn. Có chính sách để thu hút doanh nghiệp đầu tư vào lĩnh vực này. Phát động phong trào cải tạo làm sạch đẹp vườn, ao, chuồng ngay từ mỗi hộ và các công trình công cộng từ mỗi thôn, bản, ấp để tạo môi trường sống sạch, đẹp cho nông thôn.

Tập trung xử lý các nguồn ô nhiễm để tạo nguồn nước tưới tương đối hợp vệ sinh cho nông nghiệp.

Cần đề xuất Quốc hội ban hành Luật xây dựng nông thôn hoặc Nghị định Chính phủ về quản lý xây dựng nhà ở dân cư và các công trình công cộng ở nông thôn nhằm lập lại trật tự này thì nông thôn mới đẹp và phát triển bền vững được.

Khơi dậy phong trào thể thao, văn nghệ ở mỗi cộng đồng dân cư. Bổ sung vào tiêu chí văn hóa các chỉ tiêu: Tỷ lệ người thường xuyên tập thể dục, thể thao, tỷ lệ người thường xuyên hoạt động văn nghệ... để nâng chất tiêu chí này.

Tạo cuộc vận động mạnh mẽ về đẩy lùi tệ nạn cờ bạc, rượu chè, đẩy lùi hủ tục cưới, tang, lễ hội...

Nếu 10 năm tới chúng ta làm chuyển biến mạnh mẽ vấn đề môi trường, văn hóa, an ninh như trên thì dù chưa giàu nông thôn ta đã đẹp đẽ, bình an và hấp dẫn lắm rồi.

Ba là, để tạo động lực mới cho xây dựng NTM giai đoạn tới ở các xã đã đạt chuẩn thì cần rà soát, điều chỉnh lại bộ tiêu chí quốc gia theo nguyên tắc đã là tiêu chí quốc gia thì phải do TW ban hành thống nhất (có thể chi tiết đến các vùng đặc thù) không để địa phương tự quy định (sẽ khó đánh giá so sánh và sẽ có kẽ hở cho việc chạy theo thành tích).

Mặt khác, bộ tiêu chí quốc gia đã bao trùm hầu khắp các vấn đề: Kinh tế - Xã hội - Văn hóa - An ninh ở nông thôn rồi, không lẽ khi ta xây dựng NTM cao hơn mức chuẩn lại bỏ bớt đi một số tiêu chí như hiện nay.

Cũng không nên để nhiều loại tiêu chí "rắc rối" như hiện nay mà nên tiếp cận theo cách: Nếu coi đạt chuẩn là các tiêu chí ở mức 1 thì nếu muốn đạt "NTM kiểu mẫu", các tiêu chí phải đạt mức gấp 1,5-2 lần... so với chuẩn. Như thế rất đơn giản và dễ hiểu, dễ tính toán cho cán bộ và nhân dân.

Đồng thời, sớm có quy định lập và sử dụng "quỹ xây dựng NTM" ở các cấp. Nó giúp cho các địa phương, nhất là các thôn, bản, ấp huy động được nguồn nội lực tại chỗ, chủ động cho cải tạo, nâng cấp, duy tu bảo dưỡng hạ tầng công cộng, hỗ trợ cho hoạt động thể thao, văn nghệ, an ninh ngay tại mỗi cộng động dân cư.

Cần thay đổi cách làm và có cơ chế, chính sách riêng cho xây dựng NTM khu vực miền núi phía Bắc và Tây Nguyên. Cách làm ở các vùng này phải lấy thôn bản làm trung tâm. Phải đầu tư có trọng tâm, trọng điểm chứ không phải dàn trải.

Trước hết phải tập trung cho phát triển giao thông, đảm bảo kết nối từ bản đến huyện lộ, tỉnh lộ. Tiếp đó phải phát triển điện, thông tin liên lạc rồi mới lần lượt đến các hạ tầng khác... Nhằm trước hết tạo điều kiện cho phát triển sản xuất hàng hóa, kéo doanh nghiệp đến đầu tư... Từ đó mới tạo ra nội lực cho xây dựng NTM tại chỗ.

Bài: Nguyễn Thị Hà Sơn - nhóm PV
Ảnh: Phạm Duy Linh - nhóm PV