Câu chuyện về sự tiếm quyền nhanh chóng và lặng lẽ của Bill Gates đối với nền giáo dục Mỹ đang khiến nhiều người giật mình, Quốc hội nên điều tra vai trò của Bill Gates và Bộ Giáo dục Mỹ trong việc thảo luận và áp đặt các tiêu chuẩn giáo dục cốt lõi (Common Core) cho hầu như mỗi bang của nước Mỹ. Common Core chính là các tiêu chuẩn học vấn đối với những kiến thức mà các học sinh, từ lớp mẫu giáo đến lớp mười hai, phải thông hiểu vào mỗi cuối niên học.

Sự thật về việc người đàn ông giàu nhất nước Mỹ có thể thân thiết với Bộ Giáo dục Mỹ, dùng tiền mua và áp đặt những tiêu chuẩn khoa học mới mà chưa được kiểm nghiệm vào các trường công của Mỹ là một scandal của đất nước. Theo một bài bình luận mới đây trên trang Huffington Post, Quốc hội Mỹ cần vào cuộc điều tra. Sự thân thiết giữa Bill Gates và Bộ trưởng Giáo dục Mỹ Arne Duncan đặt ra nghi vấn về sự vi phạm pháp luật.

Sự việc ban đầu được đăng tải trên báo Washington Post và một số blog, và giờ đây mọi người đều biết Bill Gates đã mua sự ủng hộ nhiệt tình của các nhóm ủng hộ cho chiến dịch tuyên truyền và áp đặt Common Core.

Ai mà biết được nền giáo dục Mỹ đã bị mang ra bán?

Ai biết được chính quyền bang có thể dễ dàng bị bỏ qua đến thế? Ai biết Gates và Duncan, là những đối tác của nhau, có thể phá huỷ sự kiểm soát giáo dục của liên bang và địa phương dễ dàng đến vậy?

Huffington Post mạnh mẽ cho rằng những tiết lộ về việc chính sách giáo dục được hình thành bởi một người không được bầu cử, bởi hàng chục nhóm hoạt động được bao tiêu và được liên minh với Bộ trưởng Giáo dục, người có các nhân viên, lãnh đạo dưới quyền đều được "tẩm bổ" bởi đồng minh của Gates. Tất cả đều là lý do chính đáng cho một phiên điều trần của Quốc hội.

Theo Washington Post, câu chuyện bắt đầu từ việc các nhà ủng hộ giáo dục có ý tưởng lớn nhằm thay đổi các trường học công tại Mỹ. Nhiều nhà lãnh đạo giáo dục và các chính trị gia hàng đầu cũng ủng hộ ý tưởng. Nhưng họ lại cần tiền – ít nhất là hàng chục triệu USD – và họ cần một người có ảnh hưởng mạnh mẽ, có thể vượt qua các cản trở chính trị và xã hội. Và họ đến với người đàn ông giàu nhất thế giới, Bill Gates.

Vào một ngày hè năm 2008, họ đã nói chuyện hàng giờ với Bill Gates để thuyết phục ông và vợ, bà Melinda, biến ý tưởng của họ thành sự thật.

Họ thuyết phục Gates rằng các tiêu chuẩn giáo dục quá khác nhau giữa các bang, rằng 40% sinh viên năm nhất của Mỹ cần tham gia các lớp học thực tế, và rằng sinh viên Mỹ tụt hậu so với các nước khác. Hệ thống giáo dục phân mảnh cản trở sự sáng tạo vì các nhà xuất bản sách giáo khoa và các nhà phát triển phần mềm chỉ nhắm đến các thị trường nhỏ, thay vì khai thác các sản phẩm đột phá. Những điều này dường như tác động mạnh đến Gates, người dẫn đầu sự sáng tạo ra hệ điều hành máy tính thống trị thế giới.

Sau cuộc gặp đó, nhiều tuần trôi qua mà không có động tĩnh gì. Cuối cùng, họ cũng nhận được quyết định: Gates quyết định nhập cuộc. Và những gì xảy ra tiếp theo là một trong những thay đổi nhanh chóng nhất và mạnh mẽ nhất trong chính sách giáo dục của lịch sử nước Mỹ.

Quỹ Bill và Melinda Gates không chỉ cấp vốn cho sự phát triển của Các tiêu chuẩn Common Core. Với hơn 200 triệu USD, quỹ còn tranh thủ sự ủng hộ chính trị trên toàn quốc, thuyết phục các chính quyền tiểu bang tạo ra những thay đổi mang tính hệ thống và rất tốn kém.

Quỹ của Gates đã phủ tiền đến các tổ chức chính trị, các cơ quan đoàn thể bao gồm các công đoàn giáo viên lớn, Hiệp hội Giáo dục quốc gia và Hiệp hội các giáo viên liên bang Mỹ, cùng các tổ chức doanh nghiệp như Phòng Thương mại Mỹ.

Một nghiên cứu năm 2009, do Viện Thomas B. Fordham thực hiện với kinh phí là 959.116 USD của Bill Gates, đã miêu tả các tiêu chuẩn là "rất, rất mạnh" và "cực kỳ cao cấp" đối với nhiều tiêu chuẩn giáo dục hiện hành của Mỹ.

Tiền của Bill Gates đã đến các nhóm địa phương và liên bang, cũng như giúp gây ảnh hưởng đến các nhà hoạch định chính sách và các nhà lãnh đạo công dân, thậm chí cả chính quyền Tổng thống Obama (có nhiều cựu nhân viên và các cộng sự của quỹ Gates Foundations là các thành viên của chính quyền Tổng thống). Chính phủ Mỹ đã thiết kế một cuộc thi đặc biệt sử dụng các quỹ kích thích kinh tế để thưởng cho các bang chấp nhận các tiêu chuẩn mới.

Kết quả rất đáng kinh ngạc: Trong vòng chỉ 2 năm sau cuộc gặp gỡ năm 2008, 45 bang và Quận Columbia đã hoàn toàn áp dụng các chuẩn Common Core State Standards.

Chẳng hạn, các tiêu chuẩn về toán học yêu cầu học sinh phải học nhiều cách để giải quyết vấn đề và giải thích làm thế nào có được đáp án, trong khi tiêu chuẩn về tiếng Anh nhấn mạnh thực tế và yêu cầu học sinh dùng bằng chứng cụ thể để hỗ trợ cho các tranh luận bằng lời nói và bằng văn bản. Các tiêu chuẩn này không phải như một chương trình giảng dạy mà là các kỹ năng mà các học sinh phải nắm được ở mỗi cấp lớp học. Còn việc các em được dạy như thế nào, tài liệu học ra sao do các tiểu bang quyết định.

Common Core nhanh chóng được áp dụng tại hầu hết các trường học ở Mỹ, thậm chí có nơi áp dụng mà không cần một ai bỏ phiếu thuận, hay có nơi còn áp dụng trước cả khi bản thảo cuối cùng được đưa ra.Washington Post cho biết tốc độ áp dụng nhanh đến nỗi hầu như công chúng chưa kịp biết gì về điều này, nên không hề tồn tại phe đối lập nào. Mọi thứ bắt đầu thay đổi vào mùa hè năm ngoái, một số người đã gọi một cách nhạo báng rằng Common Core là "Obamacore". Kể từ đó, phong trào chống Common Core đã lan rộng. Một số nhóm giáo viên đã đặt vấn đề về ảnh hưởng và động cơ của Bill Gates. Những người chỉ trích cho rằng Microsoft hưởng lợi từ việc áp dụng công nghệ và dữ liệu của chuẩn Common Core – đây là "tội danh" mà Gates kịch liệt bác bỏ.

Trong một cuộc phỏng vấn, Gates nói vai trò của ông là tài trợ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển các công cụ mới, như Common Core, và đưa chúng cho các nhà hoạch định chính sách, những người đang cố gắng cải thiện nền giáo dục vì hàng triệu người Mỹ. Còn việc quyết định sử dụng công cụ nào là việc của chính phủ, nhưng phải có một ai đó đầu tư vào sự sáng tạo, Gates nói.

Nói về các ý kiến trưng cầu dân ý, Gates nhấn mạnh rằng hầu hết giáo viên đều thích các chuẩn Common Core và những người đã quen thuộc với chuẩn này đều là những người ủng hộ nhiều nhất. Gates trở nên cáu kỉnh trong cuộc phỏng vấn khi được hỏi liệu các tiêu chuẩn này có ảnh hưởng chính trị. "Những cái này không phải là chính trị", ông nói. "Đây là chuyện chuyên môn của giáo dục khi nói: "Liệu cách này có giúp nền giáo dục tốt hơn?".

"Cuối cùng, tôi không nghĩ mong muốn nền giáo dục tốt hơn là chuyện của cánh phải hay cánh trái", Gates nói. "Chúng tôi tài trợ cho những người tìm kiếm cái mới. Chúng tôi không tài trợ để mọi người nói: "Ok, chúng tôi sẽ trả tiền cho bạn nếu bạn nói bạn thích Common Core".

Đã 6 năm kể từ ngày đó, Gates đang ở vào một vị trí không thoải mái lắm – phải đối đầu với các chỉ trích, những người nghi ngờ Common Core có tác động hay ảnh hưởng tiêu cực nào không, rằng nó có phải là một sự vi phạm pháp luật, và chính sách mới có làm lợi cho những hãng công nghệ như Microsoft.

Tuy nhiên, Gates xem thường những hùng biện trên của các đối thủ. Ông tự coi mình là một người cố gắng thúc đẩy các giải pháp để giải quyết một vấn đề xã hội sâu sắc – đó là thu hẹp lỗ hổng trong sự bất bình đẳng giáo dục công của Mỹ - bằng cách đầu tư vào những ý tưởng mới đầy hứa hẹn.

So với các lĩnh vực khác như y học và khoa học máy tính, nền giáo dục thiếu nghiên cứu và phát triển. Vì thế đã dẫn đến thiếu thông tin về phương pháp giảng dạy hiệu quả.

"Những người tìm kiếm dầu, họ đầu tư rất nhiều tiền vào nghiên cứu các công cụ mới", Gates nói. "Trong y học - họ chi rất nhiều tiền để tìm các công cụ mới. Phần mềm là một ngành công nghiệp theo định hướng nghiên cứu và phát triển. Trong khi đó, tài trợ, đầu tư nói chung, cho giáo dục. . . còn rất nhỏ".

Gates đã cống hiến một phần tài sản của ông để thay đổi điều đó. Từ năm 1999, Gates Foundation đã chi xấp xỷ 3,4 tỷ USD vào nhiều giải pháp nhằm cải thiện hệ thống giáo dục công, và mang lại nhiều kết quả khác nhau.

Gates cũng đã chi khoảng 650 triệu USD vào một chương trình nhằm thay thế các trường trung học lớn ở đô thị bằng những trường nhỏ hơn, với lý do tại trường lớn, học sinh dễ bỏ học hơn so với những ngôi trường nhỏ, nơi có mối liên kết chặt chẽ hơn với giáo viên và các học sinh khác.

Đối với các chuẩn Common Core, Gates Foundation đã chi 233 triệu USD. Gates nói một trong những lợi ích của Common Core là tạo cơ hội để các lớp học học trực tuyến, điều này tốt cho các nhà phát triển phần mềm – trong đó có Microsoft – để phát triển các sản phẩm mới dành cho 15.000 trường học của Mỹ. Tuy nhiên, Gates phủ nhận bất cứ ám chỉ nào nói ông có động cơ lợi ích cá nhân trong các hoạt động này.

"Tôi tin vào Common Core bởi giá trị của nó và việc nó sẽ làm lại cái gì để cải thiện giáo dục", ông nói. "Và đó là lý do duy nhất tôi tin vào Common Core".

Bill và Melinda Gates, Obama và Bộ trưởng giáo dục Mỹ Arne Duncan đều là bố mẹ của những đứa trẻ đang tuổi đi học, mặc dù không có em nào học tại các trường học áp dụng chuẩn Common Core. Con cái của Gates và Obama đều học trường tư, còn con của Duncan học trường công ở Virginia, một trong 4 bang tại Mỹ chưa bao giờ áp dụng chuẩn Common Core.

Tuy vậy, Gates nói ông muốn các con của mình biết về các chuẩn Common Core – mọi thứ trong tiêu chuẩn này và hơn thế nữa.