Nhiều khi không có quy hoạch đã khó, nhưng có rồi lại khó hơn

Bộ trưởng NN&PTNT Lê Minh Hoan chia sẻ, ông là một trong những ĐBQH khoá XIV “háo hức” khi bấm nút thông qua Luật Quy hoạch.

“Tuy nhiên, có lẽ do kỳ vọng nhiều nên khi gặp vướng chúng ta lại thất vọng hơi nhiều.

Người ta nói thời đại chúng ta đang sống được quy định bởi 4 chữ: Bất động, biến động, phức tạp và mơ hồ. Và sự thay đổi trên thế giới này nhanh đến mức độ cái mới ra đời chưa kịp định hình đã có cái mới hơn xuất hiện”, ông Hoan bày tỏ.

Theo ông, nói như vậy để thấy quy hoạch định hình 5 năm, 10 năm, thậm chí là vài chục năm không đơn giản chút nào.

Bộ trưởng cho hay, chúng ta đang tiếp cận tới một nền kinh tế thị trường, với 3 câu hỏi của nguyên lý kinh tế 500 năm trước đây: Sản xuất cái gì? Sản xuất cho ai? Sản xuất như thế nào?. Vẫn là quyết định trong điều hành quản trị của một nền kinh tế quốc gia.

Do vậy, để ấn định những điều bất biến trong sự vận động vạn biến thì quy hoạch cần “tĩnh tâm lại chút xíu” để ngồi lại, minh định lại tất cả những thuật ngữ, khái niệm, nội hàm, từ quy hoạch tích hợp, các vấn đề từ quy hoạch trên để điều chỉnh quy hoạch dưới, hay quy hoạch từ trên xuống dưới, từ dưới lên trên.

Ông Lê Minh Hoan kể, có chuyên gia nói với ông rằng quy hoạch áp từ trên xuống dưới hay từ dưới lên trên đều không ổn, có lẽ nên áp dụng quy hoạch theo đường xoắn trôn ốc, tức là lấy cái này để tựa vào cái kia...

“Không thể có một quy hoạch phủ được hết toàn bộ. Nên chia thành 2 mức độ, phần cứng là nhà nước có thể can thiệp được và phần thứ hai để một dung lượng không gian để thị trường tự điều chỉnh.

Đã chậm thì nên có những hội thảo sâu hơn, để không đi từ thái cực này sang thái cực khác. Nhiều khi không có quy hoạch đã khó nhưng có quy hoạch rồi lại khó hơn vì chúng ta lại điều chỉnh, lại lệ thuộc vào sự thay đổi từ bên ngoài”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nói.

Liên quan đến các quy hoạch sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp, Bộ trưởng cho rằng, bỏ quy hoạch sản phẩm trong lĩnh vực nông nghiệp là một bước tiến lớn. Trong điều kiện thị trường ngày càng mở và bất định, đặc biệt với những diễn biến khó lường như trong dịch bệnh Covid-19 vừa qua, khó có được đầy đủ dữ liệu để đưa ra quyết định quy hoạch, hoặc đề ra các chỉ số, chỉ tiêu một cách cứng nhắc.

Bộ trưởng kiến nghị cần chuyển từ tư duy sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp. Quy hoạch từng vùng sinh thái để định hình được chiến lược đầu tư, chiến lược hỗ trợ tạo ra hệ sinh thái, ngành hàng.

Bộ trưởng cho biết, ông nghiên cứu rất nhiều, các nước đã có 100 năm tư duy thị trường, tư duy kinh tế, họ biết thế nào là cung, cầu, nên câu chuyện đó người nông dân có thể tự quyết định được. Ngoài ra, họ có cả một hệ sinh thái là các hiệp hội ngành hàng, hợp tác xã và các cơ quan, tổ chức tư vấn để quyết định nên trồng cây gì, nuôi con gì, bao nhiêu, còn nhà nước không thể áp đặt.

Cũng theo Bộ trưởng, nếu xem quy hoạch là một kế hoạch cứng của nhà nước thì nhà nước chỉ bảo trợ những sản phẩm nằm trong quy hoạch, một phần sản phẩm bị xem là bất hợp pháp vì không nằm trong kế hoạch của nhà nước. Như vậy chúng ta không thể làm được điều đó.

Do đó, trong chiến lược phát triển nông nghiệp nông thôn thì phải khẩn trương hình thành các hệ thống sinh thái ngành hàng và trên thế giới họ tiếp cận tư duy thị trường thông qua những thiết chế xã hội để dẫn dắt, định hướng phát triển của từng ngành hàng, bớt dần sự can thiệp của nhà nước một cách phi thị trường.

Nhà nước chỉ hỗ trợ thông qua thông tin thị trường, khoa học công nghệ, tư vấn… cho người nông dân. Tập thể những ngành hàng đó phải tự vận động bằng “bàn tay phía sau của nhà nước” chứ không phải “bàn tay phía trước của nhà nước”.

Giải trình một số ý kiến các ĐBQH liên quan đến lĩnh vực ngành xây dựng, Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho hay, mặc dù còn tồn tại, hạn chế nhất định nhưng hệ thống quy hoạch theo pháp luật chuyên ngành về xây dựng và đô thị từ sau khi Luật Quy hoạch được ban hành và có hiệu lực thì đến nay đang được triển khai và thực hiện ổn định; cơ bản không có vướng mắc.

Về quy hoạch xây dựng các khu chức năng cơ bản hiện nay các khu kinh tế ven biển; các khu kinh tế cửa khẩu; hay các khu chức năng khác như khu du lịch, khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu giáo dục - đào tạo… sau khi được thành lập đều được phê duyệt quy hoạch xây dựng theo quy định.

Về ý kiến quy hoạch chung xây dựng và quy hoạch tỉnh lập cho các thành phố trực thuộc Trung ương có sự trùng lắp, chồng chéo, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị thông tin, kết quả nghiên cứu, sản phẩm đầu ra của quy hoạch chung đô thị là cụ thể hơn, khác biệt với quy hoạch tỉnh được lập cho các thành phố trực thuộc Trung ương.

Sản phẩm quy hoạch chung đô thị là công cụ chủ yếu để cơ quan quản lý nhà nước thành phố, quản lý về đất đai, hạ tầng, không gian kiến trúc, cảnh quan trong đô thị, để thu hút đầu tư, là công cụ để kiểm soát, quy mô định hướng phát triển của từng đơn vị chức năng, cơ sở để lập quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết, thiết kế đô thị, triển khai các dự án đầu tư đô thị, đầu tư xây dựng, kiểm soát trật tự xây dựng trong đô thị cũng như cấp phép xây dựng.