Từ kết quả bước đầu, tỉnh đang định hướng nhân rộng để giảm áp lực môi trường vùng nuôi và phát triển bền vững ngành tôm.
Ông Quách Văn Ấn - Phó Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ tỉnh Cà Mau cho biết, đến nay toàn tỉnh đã phát triển khoảng 100ha nuôi tôm công nghiệp theo mô hình tuần hoàn nước khép kín. Điểm nổi bật của mô hình là toàn bộ nước thải từ ao nuôi được xử lý ngay trong hệ thống, không xả ra môi trường bên ngoài.
Cụ thể, nước từ ao nuôi tôm được dẫn qua các ao có nuôi cá phi để xử lý chất thải hữu cơ, sau đó chảy qua khu vực trồng rong nhằm hấp thụ dinh dưỡng dư thừa, cân bằng sinh thái. Nước sau xử lý tiếp tục được đưa trở lại ao nuôi, tạo thành một vòng tuần hoàn khép kín.
“Nhờ hệ thống lọc sinh học tự nhiên này, tỷ lệ tôm sống đạt khoảng 80%, năng suất trung bình 45 tấn/ha/vụ, với mật độ nuôi lên tới 200 con/m². Quan trọng hơn là không gây ô nhiễm môi trường xung quanh”, ông Ấn nhấn mạnh.
Cà Mau hiện là địa phương có diện tích nuôi tôm lớn nhất cả nước, song cũng là nơi phải đối mặt với nhiều thách thức về môi trường. Trong nhiều năm, nuôi tôm công nghiệp phụ thuộc lớn vào việc thay nước thường xuyên. Dù người dân đã đầu tư ao lắng, ao xử lý, song lượng nước thải lớn vẫn gây áp lực lên kênh rạch, làm phát sinh mùi hôi, ô nhiễm nguồn nước và tiềm ẩn nguy cơ dịch bệnh.
Không ít vùng nuôi từng ghi nhận tình trạng tôm chết hàng loạt do môi trường nước suy giảm, chi phí điện, hóa chất và nhân công ngày càng tăng, khiến hiệu quả sản xuất thiếu bền vững.
Xuất phát từ thực tế đó, tỉnh Cà Mau đã phối hợp với Công ty De Heus, Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú cùng các nhà khoa học nghiên cứu, ứng dụng mô hình nuôi tôm tuần hoàn khép kín theo công nghệ RAS – IMTA (hệ thống nuôi tuần hoàn tích hợp đa loài). Đây được xem là giải pháp vừa tiết kiệm tài nguyên nước, vừa đảm bảo an toàn sinh học cho con tôm.
Tại xã Phú Tân, ông Ngô Văn Lai là một trong những hộ tiên phong áp dụng mô hình nuôi tôm tuần hoàn trên diện tích 8ha. Theo ông Lai, thay vì xả nước thải ra môi trường như trước, nước từ ao nuôi được bơm qua ao cá phi để lọc cặn bã, rồi chảy sang các ao trồng rong trước khi quay trở lại ao tôm.
“Không phải thay nước liên tục, chi phí điện, nhân công và hóa chất xử lý giảm khoảng 50%. Tôm khỏe, lớn nhanh, năng suất tăng, lợi nhuận cao hơn gần 20%”, ông Lai chia sẻ.
Điều khiến ông tâm đắc nhất là không còn gây ảnh hưởng đến các hộ dân xung quanh. “Trước đây, cứ xả nước là mùi hôi tanh bốc lên, hàng xóm rất khổ. Giờ thì nước trong, không mùi, bà con ai cũng vui”, ông nói.
Thực tế tại Phú Tân cho thấy lợi ích của mô hình không chỉ dừng ở người nuôi tôm. Nhiều người dân sinh sống gần vùng nuôi cho biết hệ thống kênh mương đã trong sạch trở lại, cá tự nhiên xuất hiện nhiều hơn, không khí bớt ô nhiễm.
“Một người nuôi mà cả xóm được hưởng lợi, đúng là điều trước giờ hiếm thấy”, một người dân địa phương chia sẻ.
Giảm gánh nặng cho chính quyền cơ sở
Theo ông Nguyễn Văn Nguyện, cán bộ khuyến nông xã Phú Tân, mô hình nuôi tôm tuần hoàn giúp giải quyết tận gốc bài toán xả thải, vốn là nguyên nhân gây mâu thuẫn và khiếu nại trong cộng đồng dân cư nhiều năm qua.
“Trước đây, chỉ cần một hộ xả thải là cả xóm phản ánh, chính quyền phải xuống kiểm tra, lập biên bản, xử lý rất vất vả. Nay thì gần như không còn tình trạng đó”, ông Nguyện nói.
Ông ví von đây là mô hình “một người nuôi, cả xóm vui”, khi vừa nâng cao hiệu quả sản xuất, vừa giữ được môi trường sống trong lành cho cộng đồng.
Từ hiệu quả ban đầu, Cà Mau đặt mục tiêu mở rộng diện tích nuôi tôm tuần hoàn lên khoảng 1.500ha trong thời gian tới. Trong đó, Công ty De Heus dự kiến triển khai 1.000ha, Công ty CP Tập đoàn Thủy sản Minh Phú khoảng 500ha, hướng đến đạt các chứng nhận quốc tế như ASC, BAP để phục vụ xuất khẩu sang châu Âu, Mỹ và Nhật Bản.
Tỉnh cũng đang xem xét các chính sách hỗ trợ chuyển đổi, bao gồm hỗ trợ kỹ thuật, tín dụng xanh và đào tạo quản lý môi trường ao nuôi. Theo ông Quách Văn Ấn, đây là hướng đi phù hợp trong bối cảnh biến đổi khí hậu, khan hiếm nguồn nước và yêu cầu phát triển xanh, bền vững.
“Từ 100ha khởi đầu, mô hình nuôi tôm tuần hoàn nước đang mở ra một hướng phát triển mới cho ngành tôm Cà Mau - nơi mỗi ao nuôi không chỉ tạo ra giá trị kinh tế, mà còn góp phần giữ gìn môi trường sinh thái vùng đất cực Nam Tổ quốc”, ông Ấn khẳng định.
.svg){kind=icon}
