Chênh lệch giới tính gây hại cho kinh tế Trung Quốc

Kết quả điều tra dân số được Trung Quốc công bố gần đây đã xác nhận tình trạng dư thừa nam giới của nước này đang ở mức báo động so với tiêu chuẩn toàn cầu. Sự mất cân bằng về số lượng trai so với gái đã gây tác động đối với nền kinh tế và không chỉ với riêng Trung Quốc.

Do phụ nữ thường sống lâu hơn nam giới, nên dân số của hầu hết các quốc gia đều có nhiều nữ hơn nam. Ví dụ, tại Mỹ, có 96 nam trên 100 nữ vào năm 2020. Nhưng ở Trung Quốc, có 105 nam trên 100 nữ, thống kê dân số mới nhất của nước này cho biết. Ở Trung Quốc, phụ nữ thường sống lâu hơn nam giới trung bình là 3 năm, vì thế “số lượng nam giới dư thừa” hoàn toàn là kết quả của tỷ lệ bé trai nhiều bất thường so với bé gái lúc sinh.

Thông thường, tỷ lệ giới tính khi sinh vào khoảng 106 bé trai/100 bé gái. Do bé trai và nam thanh niên có tỷ lệ tử vong cao hơn một chút và do người chồng có xu hướng già hơn vợ, nên tỷ lệ sinh như vậy là cách tự nhiên để đảm bảo tỷ lệ 1:1 vào thời điểm con người tới tuổi sinh sản.

Mặc dù tỷ lệ nam so với nữ khi sinh của Trung Quốc gần với mức tự nhiên vào những năm 1970, nhưng sự kết hợp của các yếu tố đã khiến tỷ lệ nam so với nữ tăng ổn định theo thời gian. Điều quan trọng nhất là người Trung Quốc thường thích con trai và sự sẵn có của công nghệ siêu âm cho phép các cặp bố mẹ biết được giới tính của thai nhi. 

Một số cặp bố mẹ đã lựa chọn bỏ thai có chọn lọc giới tính. Chính phủ Trung Quốc đã cố ngăn cấm việc này, song nó rất khó thực hiện do từ lâu phá thai được dùng như một biện pháp tuân thủ hạn chế sinh đẻ. Kết quả là, tỷ lệ chênh lệch giới tính khi sinh đã tăng dần, lên tới mức 121 bé trai so với 100 bé gái vào năm 2009.

Theo điều tra dân số gần đây, tỷ lệ chênh lệch nam nữ này đã giảm xuống còn 111,3 bé trai so với 100 bé gái, cân bằng hơn so với trước đây song vẫn cao hơn đáng kể khi không có phá thai chọn lọc giới tính.

Tình trạng dư thừa nam của Trung Quốc dẫn đến việc một lượng lớn nam giới trẻ không thể kết hôn. Theo thuật ngữ toán học, cứ 9 nam giới ở Trung Quốc lại có một người không thể tìm được bạn gái hoặc vợ. Vấn đề này trở nên nghiêm trọng hơn ở các vùng như nông thôn An Huy và Quảng Đông, nơi cứ 6 nam giới lại có 1 người gặp khó khăn trong việc tìm kiếm bạn đời.

Ông Shang-jin Wei, nhà cựu kinh tế trưởng tại Ngân hàng Phát triển châu Á, giáo sư Tài chính và Kinh tế tại trường kinh doanh Columbia và trường Các vấn đề công và quốc tế của Đại học Columbia đã viết trên trang Project Syndicate như sau:

"Trong một loạt bài nghiên cứu với nhiều đồng tác giả khác nhau, tôi đã ghi lại một số hậu quả kinh tế lớn và đôi khi gây ngạc nhiên của tỷ lệ chênh lệch giới tính này đối với Trung Quốc và thế giới. Với những người mới bắt đầu, các thanh niên trẻ - và đặc biệt là các bậc cha mẹ có con trai chưa kết hôn, thường tăng tỷ lệ tiết kiệm để nâng cao khả năng của họ trong thị trường hẹn hò và kết hôn.

Việc tăng tỷ lệ tiết kiệm có xu hướng thúc đẩy thặng dư thương mại của một quốc gia. Năm 2013, tôi và Qingyuan Du đã chỉ ra rằng sự gia tăng chênh lệch nam-nữ có thể góp khoảng 1/3 tới 1/2 mức tăng thặng dư thương mại của Trung Quốc với các nước khác. Sự bất cân bằng giới tính vì thế có thể là nguyên nhân dẫn đến căng thẳng giữa Trung Quốc và Mỹ. Tuy nhiên, các trao đổi song phương hầu như ít chú ý tới sự liên quan này”.

Ông Shang-jin Wei cũng cho biết, sự chênh lệch giới tính của Trung Quốc cũng góp phần dẫn tới những hoạt động không an toàn ở nơi làm việc, gây ra các tai nạn và thương vong có thể phòng tránh được.

Việc thiếu hụt cô dâu cũng khiến nhiều bậc phụ huynh có con trai đến tuổi kết hôn phải làm việc nhiều hơn, tìm kiếm công việc được trả lương cao hơn ở những ngành như khai mỏ hay xây dựng, hoặc những việc làm khiến họ phải tiếp xúc với các vật liệu độc hại, nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp. Do ngày càng nhiều người sẵn sàng chấp nhận những công việc như vậy nên chủ lao động thường đầu tư ít hơn vào an toàn lao động, do đó, làm tăng các vụ tai nạn liên quan tới công việc.

Theo ông Shang-jin Wei, các thương tích do tai nạn và tử vong ở nơi làm việc thường cao hơn đáng kể ở những lĩnh vực tỷ lệ nữ thiếu hụt nhiều so nam.

Nhà phân tích này cho biết, sự mất cân bằng giới tính có thể tự điều chỉnh nhưng rất chậm. Chứng kiến cha mẹ có con trai phải chịu gánh nặng tài chính và vật chất lớn hơn để giúp con có thể cưới vợ, nhiều cặp đôi trẻ có thể quyết định sinh con gái tốt hơn. Tuy nhiên, điều tra dân số mới nhất cho thấy, sự chênh lệch giới tính khi sinh vẫn tồn tại, cho thấy, tình trạng phân biệt đối xử với trẻ em gái vẫn dai dẳng.

Do lo ngại tăng trưởng dân số chậm, Trung Quốc đã dần nới lỏng chính sách kế hoạch hoá gia đình. Các nhà hoạch định chính sách nên đi xa hơn và đưa ra các khuyến khích tài chính cho các bậc cha mẹ sinh con gái. Biện pháp như vậy sẽ đẩy nhanh việc điều chỉnh sự mất cân bằng giới tính khi sinh và ngăn chặn đà giảm của tỷ lệ sinh nói chung.

Tỷ lệ giới tính cân bằng hơn sẽ làm giảm nhu cầu phải hy sinh mức tiêu dùng hiện tại để tiết kiệm nhiều hơn của nhiều hộ gia đình và thúc đẩy một môi trường làm việc an toàn hơn. Biện pháp này cũng sẽ giúp giảm căng thẳng thương mại của Trung Quốc với những nước khác.

Phan Lê

Xu hướng 'ngại kết hôn' trong giới trẻ Trung Quốc

Đất nước tỷ dân đang đứng trước cuộc khủng hoảng dân số, thậm chí người dân còn được cho là già trước khi giàu.

Tăng trưởng dân số gần về 0, Trung Quốc đối mặt khủng hoảng

Năm ngoái, số trẻ mới sinh ở Trung Quốc chỉ có 12 triệu, thấp nhất kể từ năm 1961. Đây là bằng chứng mới nhất về cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang rình rập nước này.