Vùng đất có nhiều tiềm năng, lợi thế để “kích hoạt” trở thành nguồn lực phát triển

Tây Nguyên là địa bàn chiến lược, là vùng phên dậu của Tổ quốc. Vùng đất đại ngàn hùng vĩ gồm các tỉnh xếp thứ tự từ Bắc vào Nam: Kon Tum, Gia Lai, Đắk Lắk, Đắk Nông và Lâm Đồng, có dân số gần 6 triệu người, gồm cả 54 dân tộc anh em cộng cư sinh sống.

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã triển khai nhiều nghị quyết, tổ chức nhiều chương trình và tập trung nguồn lực đầu tư để phát triển Tây Nguyên. 

Tây Nguyên là vùng đất có nhiều tiềm năng, lợi thế để “kích hoạt” trở thành nguồn lực phát triển. Sau 20 năm thực hiện Nghị quyết 10 của Bộ Chính trị khóa IX, vùng đất Tây Nguyên đã đổi thay thật sự. Quy mô kinh tế vùng tăng nhanh, năm 2020 đạt khoảng 287 nghìn tỷ đồng, gấp 14 lần năm 2002. GRDP bình quân giai đoạn 2002-2020 tăng gần 8%, GRDP bình quân đầu người năm 2020 đạt 48 triệu đồng, gấp 10,6 lần năm 2002.

Năm 2023, năm đầu các tỉnh Tây Nguyên triển khai thực hiện Nghị quyết 23 của Bộ Chính trị, được đặt trên nền tảng kinh tế-xã hội khá thuận lợi, với tốc độ tăng trưởng của các tỉnh đạt từ 7,6 đến hơn 12%.

Kon Tum- đã tập trung dồn sức đầu tư xây dựng ba vùng kinh tế động lực là Khu kinh tế cửa khẩu quốc tế Bờ Y (huyện Ngọc Hồi), Khu du lịch sinh thái quốc gia Măng Đen (huyện Kon Plông) và TP Kon Tum. Với quyết tâm và sự đồng thuận của cả hệ thống chính trị, diện mạo của ba vùng kinh tế đã hiện hữu, góp phần thúc đẩy kinh tế - xã hội của tỉnh phát triển, đồng thời sẽ tiếp tục phát huy mạnh mẽ hơn nữa trong những năm đến.

Ngoài ra, hiện tại Kon Tum cũng đã hình thành nhiều vùng chuyên canh nguyên liệu về cà phê, cao su, sắn, sâm Ngọc Linh, dược liệu, rau, hoa xứ lạnh, các sản phẩm chế biến từ nông nghiệp. Kết cấu hạ tầng thiết yếu, nhất là vùng sâu, vùng xa ngày càng được hoàn thiện, nâng cao. Đặc biệt, tỉnh Kon Tum cũng đang xúc tiến, tập trung thu hút đầu tư để trở thành vùng dược liệu trọng điểm của quốc gia, trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của địa phương trong thời gian đến.

Gia Lai- với quyết tâm chính trị từ nay đến năm 2030, phải đưa kinh tế- xã hội Gia Lai phát triển nhanh, hiệu quả và bền vững; nâng cao chất lượng tăng trưởng, hướng tới mục tiêu tăng trưởng xanh, mới đây Tỉnh uỷ Gia Lai đã đặt ra mục tiêu phát triển theo phương châm “tăng trưởng nhanh và bền vững”. Trong đó xác định, tốc độ tăng trưởng GRDP của tỉnh đạt 9,57%/năm. Đến năm 2030, tỷ trọng nông- lâm- thuỷ sản, công nghiệp- xây dựng, dịch vụ, thuế sản phẩm tương ứng là 26,62%, 28,94%, 39,84%, 4,6%. GRDP bình quân đầu người đạt 133 triệu đồng/người/năm.

Để đạt được được mục tiêu trên, từ nay đến năm 2030 và các năm tiêp theo sẽ tập trung đẩy mạnh tiến trình tái cơ cấu nông nghiệp theo hướng phát triển chiều sâu (thâm canh, chuyên canh), hình thành các khu công nghiệp công nghệ cao, cánh đồng lớn để thuận lợi áp dụng khoa học kỹ thuật và sản xuất, sản phẩm nông nghiệp và chăn nuôi phải gắn với khu chế biến sâu nhằm tạo ra các sản phẩm giá trị gia tăng lớn, hiệu quả cao. Phát triển kinh tế trên cơ sở sinh thái, hữu cơ, quy mô lớn và thích ứng với biên đổi khí hậu.

Tỉnh Gia Lai sẽ tiếp tục tập trung chuyển đổi các diện tích kém hiệu quả sang phát triển cây ăn trái chủ lực (như sầu riêng, bơ, chanh leo, chuối…), các loại cây công nghiệp (như cao su, cà phê, hồ tiêu…), cây dược liệu, rau, hoa, chăn nuôi gia súc, gia cầm theo hướng công nghiệp đảm bảo môi trường mang lại giá trị cao. Quan tâm tăng cường liên kết chuỗi giá trị, sản xuất theo tiêu chuẩn, xây dựng mã số vùng trồng, cơ sở chăn nuôi đảm bảo an toàn dịch bệnh, truy xuất nguồn gốc, xây dựng thương hiệu cho nông sản chủ lực của tỉnh đủ sức cạnh tranh trên thị trường trong và ngoài nước.

Đắk Lắk- là tỉnh nằm ở vị trí trung tâm vùng Tây Nguyên, có vị trí chiến lược quan trọng trên nhiều lĩnh vực, như kinh tế, văn hóa, quốc phòng - an ninh. Nghị quyết Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII xác định: Đến năm 2030, tỉnh Đắk Lắk “cơ bản trở thành trung tâm vùng, là tỉnh phát triển kinh tế, xã hội nhanh và bền vững khu vực Tây Nguyên, theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa”; đến năm 2045, phát triển tỉnh thành một “trung tâm của vùng Tây Nguyên trên tất cả các lĩnh vực. Bảo đảm đời sống vật chất, văn hóa và tinh thần của nhân dân đạt mức khá của cả nước”.

Hiện nay, tỉnh đang triển khai lập Quy hoạch tỉnh thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, phấn đấu hoàn thành và trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trong năm 2023. Quy hoạch tỉnh xác định quan điểm, mục tiêu tổng quát và nhiệm vụ trọng tâm trong giai đoạn 2021 - 2030, như nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, phấn đấu đạt mức trung bình khá của cả nước, đồng thời tập trung phát triển kinh tế - xã hội nhanh, bền vững dựa trên mô hình kinh tế xanh, tuần hoàn; xây dựng địa phương ngày càng giàu bản sắc văn hóa các dân tộc và là điểm đến độc đáo, hấp dẫn khách du lịch trong nước cũng như quốc tế; thành phố Buôn Ma Thuột trở thành cực phát triển của vùng Tây Nguyên, có hoạt động hội nhập và liên kết theo hướng mở với các địa phương khác trong vùng, khu vực và quốc tế; đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ, bảo đảm tính bền vững trong phát triển; đổi mới mạnh mẽ khoa học - công nghệ, nâng cao chất lượng giáo dục - đào tạo, phát triển nguồn nhân lực và y tế, văn hóa, thể dục - thể thao,...

Đắk Nông- vùng đất khó một thuở ở cuối dãy Trường Sơn. Sau 20 năm tái lập, tỉnh phía nam Tây Nguyên đã thoát khỏi tình trạng tỉnh nghèo, đạt những thành quả mang ý nghĩa quyết định trên hành trình xây dựng và phát triển, tốc độ tăng trưởng kinh tế luôn đạt mức cao, quy mô tổng sản phẩm gấp 12 lần; tổng vốn đầu tư phát triển toàn xã hội gấp 20 lần; thu nhập bình quân đầu người gấp 13 lần so với năm 2004.

“Đắk Nông đã và đang là điểm đến thu hút nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước. Bộ mặt đô thị, nông thôn khởi sắc mạnh mẽ, tràn ngập sức sống mới, khí thế mới. Với khát vọng vươn lên, hứa hẹn trở thành động lực tăng trưởng mới của vùng Tây Nguyên và cả nước”.

Lâm Đồng- đang hướng tới mục tiêu trở thành tỉnh phát triển khá toàn diện của cả nước; xây dựng thành phố Đà Lạt và vùng phụ cận thành trung tâm du lịch chất lượng cao của cả nước và khu vực Đông Nam Á, là trung tâm giáo dục, đổi mới sáng tạo. Đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế, lấy phát triển nông, lâm nghiệp là trọng tâm, trụ đỡ; phát triển công nghiệp chế biến là động lực; phát triển du lịch là đột phá. Chuyển dịch cơ cấu kinh tế vùng theo hướng kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn gắn với chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng nâng cao hiệu quả dựa trên công nghệ cao, chuyển đổi số và giá trị gia tăng cao.

Phát triển kinh tế nông nghiệp bền vững, hiện đại, hiệu quả cao, hữu cơ, hướng đến hình thành các vùng chuyên canh quy mô lớn; trở thành trung tâm nghiên cứu, sản xuất nông nghiệp hữu cơ công nghệ cao tầm quốc gia và quốc tế. Phát triển các ngành dịch vụ, du lịch, logistics dựa trên nền tảng số, chất lượng cao và đa dạng hóa các loại hình dịch vụ. Ưu tiên phát triển bền vững công nghiệp khai thác, chế biến bauxit, alumin, công nghiệp chế biến nhôm và các sản phẩm từ nhôm; phát triển công nghiệp chế biến nông, lâm sản.

Năm 2030, Tây Nguyên trở thành vùng phát triển nhanh, bền vững dựa trên kinh tế xanh, tuần hoàn

Mặc dù có vị trí chiến lược về quốc phòng, an ninh; có điều kiện thuận lợi về khí hậu, đất đai cho phát triển nông nghiệp quy mô lớn; nhiều tiềm năng về năng lượng tái tạo; là vùng có vị trí quan trọng về môi trường sinh thái, đầu nguồn sinh thủy của các con sông lớn, diện tích rừng lớn; tài nguyên du lịch đa dạng gắn với thiên nhiên và văn hoá đặc sắc,... tuy nhiên, Tây Nguyên nằm cách xa các trung tâm kinh tế lớn, cảng biển lớn, chủ yếu kết nối bằng các tuyến đường bộ với thời gian dài, chưa có mạng lưới đường cao tốc và đường sắt.

Trình độ phát triển kinh tế thấp, trung bình 6,2%/năm trong giai đoạn 2011-2020, đóng góp 3,1% vào tăng trưởng kinh tế cả nước. Hệ thống kết cấu hạ tầng chưa đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế-xã hội. Chất lượng nguồn nhân lực thấp so với bình quân chung cả nước và các vùng khác, chênh lệch về trình độ sản xuất, tập quán của một số dân tộc. Tài nguyên rừng, đất, nước suy thoái nhanh, nhất là dưới tác động của biến đổi khí hậu. Chất lượng giáo dục, đào tạo, y tế vẫn là vùng trũng của cả nước.

Các vấn đề trọng tâm cần giải quyết trong Quy hoạch vùng Tây Nguyên là: Hoàn thiện hạ tầng kết nối trong và ngoài vùng; cơ chế quản lý khai thác tài nguyên, phối hợp liên ngành; mô hình và phương án tổ chức không gian phù hợp với phát triển kinh tế-xã hội, bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực và cải thiện phúc lợi xã hội.

Quy hoạch vùng Tây Nguyên thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 377/QĐ-TTg ngày 4/5/2024, với quan điểm phát triển kinh tế nhanh, bền vững, kết hợp hài hòa giữa phát triển kinh tế, văn hóa, xã hội, bảo vệ tài nguyên, môi trường gắn chặt với quốc phòng, an ninh và đối ngoại là nhiệm vụ xuyên suốt, trọng tâm.

Theo đó, mục tiêu tổng quát đến năm 2030, Tây Nguyên trở thành vùng phát triển nhanh, bền vững dựa trên kinh tế xanh, tuần hoàn; phát triển kinh tế nông nghiệp hiệu quả cao, dựa trên nền tảng khoa học-công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; hình thành một số sản phẩm nông nghiệp quy mô lớn có thương hiệu quốc tế gắn với các trung tâm chế biến; trở thành điểm đến hấp dẫn khách du lịch trong nước và quốc tế.

Cơ bản hình thành hạ tầng giao thông quan trọng, hạ tầng số; hệ thống thiết chế văn hóa được nâng cấp; giàu bản sắc văn hóa dân tộc; hệ sinh thái rừng, đa dạng sinh học được bảo tồn và phát triển; quốc phòng, an ninh được giữ vững; an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm, duy trì ổn định; đời sống vật chất và tinh thần của người dân được cải thiện.

Phấn đấu đến năm 2030, vùng Tây Nguyên vượt qua mức thu nhập trung bình thấp. Tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân giai đoạn 2021-2030 đạt từ 7 đến 7,5%; đến năm 2030, GRDP bình quân đầu người đạt khoảng 130 triệu đồng, tương đương 5.000 USD; tỷ lệ xã đạt chuẩn nông thôn mới khoảng 85%...

Tầm nhìn đến năm 2050, Tây Nguyên là vùng phát triển bền vững, có nền kinh tế xanh, tuần hoàn; hình thành các vùng sản xuất lớn về cây công nghiệp, cây ăn quả, rau hoa và trung tâm năng lượng tái tạo của cả nước; hình thành một số khu du lịch chất lượng cao, điểm đến hấp dẫn của du khách trong và ngoài nước. Không gian sinh thái, giàu bản sắc văn hóa; hệ sinh thái rừng được bảo tồn và phát triển.

Kết cấu hạ tầng hiện đại, đồng bộ, là các nền tảng quan trọng thúc đẩy Tây Nguyên kết nối với các trung tâm kinh tế lớn của cả nước, hội nhập kinh tế quốc tế. Bản sắc văn hóa được phát huy và trở thành nền tảng để phát triển. Phát triển hài hòa giữa kinh tế với văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường; người dân có cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

Quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội được bảo đảm vững chắc; biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác cùng phát triển. Đến năm 2050, một số tỉnh trong vùng thuộc nhóm phát triển khá của cả nước.

Quy hoạch đã đưa ra các đột phá phát triển về nâng cao năng lực cạnh tranh vùng, xây dựng và thực thi chính sách phát triển vùng, đột phá về phát triển nguồn nhân lực và hạ tầng vùng.