- Đi nước ngoài 2 năm trở lên bị xóa tên khỏi sổ hộ khẩu, nơi đăng ký thường trú phải là nơi tạm trú… - nội dung dự thảo luật Cư trú vừa được trình Ủy ban Thường vụ QH (UBTVQH) sáng 26/2.

Phải đăng ký hộ khẩu tại nơi tạm trú

Dự thảo luật bổ sung một số điều kiện cấm nhập hộ khẩu cũng như đưa ra các quy định chặt chẽ hơn “siết” nhập cư vào nội thành các đô thị lớn.

Theo tờ trình của Chính phủ, công dân được nhập cư vào các thành phố lớn trực thuộc TƯ nếu có một trong các điều kiện: Có nhà ở hợp pháp thuộc sở hữu của mình; có chỗ ở hợp pháp mà không phải là nhà ở thuộc sở hữu của mình và tạm trú liên tục từ 2 năm trở lên; được người có sổ hộ khẩu đồng ý cho nhập vào sổ hộ khẩu của mình nếu là người thành niên độc thân về sống với ông, bà nội, ngoại, anh, chị, em ruột, cô, dì, chú, bác, cậu ruột; ông, bà nội, ngoại về ở với cháu ruột.

Trường hợp đăng ký thường trú vào nội thành Hà Nội thì thực hiện theo luật Thủ đô.

Bất chấp chuyện siết hộ khẩu, dân vẫn đổ về Thủ đô. Ảnh chụp đường Trường Chinh, Hà Nội giờ tan tầm. Ảnh: Bình Minh

So với quy định hiện hành, các điều kiện trên được quy định theo hướng chặt chẽ hơn. Đó là ngoài quy định tăng thời gian tạm trú từ một năm lên hai năm, dự thảo luật đã bổ sung quy định công dân được đăng ký thường trú tại thành phố trực thuộc TƯ khi có chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ của cá nhân, tổ chức thì còn phải bảo đảm cả điều kiện về diện tích bình quân theo quy định của HĐND và được người cho thuê, cho mượn, cho ở nhờ đồng ý bằng văn bản có xác nhận của chính quyền địa phương hoặc công chứng.

Nơi đề nghị đăng ký thường trú phải là nơi đang tạm trú.

Đặc biệt, cơ quan có thẩm quyền sẽ xóa đăng ký thường trú đối với các trường hợp xuất cảnh ra nước ngoài 2 năm trở lên, người bị đi tù, hoặc công dân đi bộ đội.

Ngoài ra, dự thảo cũng bổ sung hành vi cấm việc cho người khác đăng ký hộ khẩu để trục lợi và nghiêm cấm ký hợp đồng lao động không xác định thời hạn “khống” để dễ dàng nhập hộ khẩu.

Thẩm tra các nội dung này, UB Pháp luật đề nghị ban soạn thảo phải cân nhắc.

Với trường hợp xóa hộ khẩu sau khi xuất cảnh 2 năm, Chủ nhiệm UB Pháp luật Phan Trung Lý cho rằng quy định như vậy không bảo đảm quyền tự do cư trú của công dân đã được quy định trong Hiến pháp.

“Quy định này có áp dụng với cán bộ, công chức được cử đi làm việc ở nước ngoài, người đi lao động, học tập, chữa bệnh ở nước ngoài hay không? Nó tạo tâm lý cho người dân phải lo giữ hộ khẩu, trong quá trình học tập, lao động sẽ về nước trước thời hạn 2 năm. Hơn nữa, nếu xóa đăng ký thường trú thì cơ quan nào quản lý những người này?”, ông Lý nêu.

Với trường hợp công dân đi tù, Thường trực UB Pháp luật cho rằng nếu xóa tên khỏi hộ khẩu sẽ gây khó khăn cho tái hòa nhập cộng đồng và không đảm bảo tính nhân văn.

Quyền tự do cư trú

Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng khẳng định, sửa luật phải tạo điều kiện tối đa cho người dân thực hiện quyền tự do cư trú, thay vì “cấm” và “xóa”.

“Nguyên tắc là người dân phải được tự do cư trú, đi lại, được chăm sóc y tế, có chỗ học hành. Việc đăng ký thường trú, tạm trú phải thông thoáng”, ông Hùng nhấn mạnh.

Theo ông, tư tưởng của luật Cư trú phải nhất quán với Hiến pháp và pháp luật hiện hành về đảm bảo quyền tự do cho công dân. Như vậy, từng điều kiện về nhập hộ khẩu hay các hành vi cấm cần phải trên tinh thần tạo điều kiện thuận lợi tối đa cho người dân thay vì gây khó dễ.

Chủ nhiệm UB Tư pháp Nguyễn Văn Hiện bổ sung, “đăng ký thường trú là quyền bất khả xâm phạm”. Ông Hiện cũng phản đối chuyện xóa hộ khẩu nếu đi nước ngoài hoặc đi tù.

Thứ trưởng Bộ Công an lý giải: “Chỉ xóa tên thôi, sau đó sẽ nhanh chóng cho nhập lại và Bộ trưởng Công an sẽ quy định cho từng trường hợp”.

Ngay sau đó, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng tiếp lời: “Cuối năm nay sẽ thông qua Hiến pháp, đừng để thông qua Hiến pháp rồi lại phải làm lại luật Cư trú. Cần nhấn mạnh tư tưởng quyền tự do cư trú phải phù hợp với quyền tự do học hành, chữa bệnh, lao động. Quyền ấy phải được đảm bảo để mọi quyền khác cùng được thực hiện đồng bộ. Hơn nữa, quyền này là quyền công dân nên không được phép cấm đoán”, ông Hùng nhắc nhở.

Theo Chủ tịch QH, thực tế bùng nổ dân số ở Hà Nội và TP.HCM đã cho thấy nhà nước có “cấm” thì dân vẫn tìm cách lách luật, bất chấp mọi chuyện siết hộ khẩu thì dân vẫn đổ về Thủ đô. Tình trạng này vừa gây khó cho cơ quan quản lý vừa khiến người dân lao đao.

“Cơ quan quản lý không nên chỉ nghĩ theo hướng tạo thuận lợi cho mình. Mà phải tư duy là cần để cho dân quản lý, dân giám sát, ban hành luật là để đảm bảo quyền lợi cho người dân", Chủ tịch QH nói.

Chốt phiên họp, UBTVQH thống nhất sẽ giao ban soạn thảo tiếp tục hoàn chỉnh dự thảo luật để trình UBTVQH sau hai phiên họp nữa.

Lê Nhung