Dự án Gang thép Thái Nguyên: cấp cứu hay để chết?

 Ngày 20/4, Công ty CP Gang Thép Thái Nguyên (TISCO) có Báo cáo về tình hình sản xuất kinh doanh và thực hiện Dự án đầu tư mở rộng sản xuất giai đoạn 2 - GTTN (Dự án).

Chẩn bệnh và xin cấp cứu

Theo báo cáo, nguyên nhân chính dẫn đến chậm hoàn thành, vốn đầu tư tăng lên là do bị thiếu vốn và phần bị thiếu vốn là phần C (xây dựng và lắp đặt) đã được giao cho nhà thầu Việt Nam (Vinaincon) thi công theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Trong khi đó, phần E và phần P (phần cơ điện) do nhà thầu MCC - Trung Quốc đảm nhiệm cho đến nay không tăng so với hợp đồng gốc đã ký.

Việc thanh toán hơn 93% giá trị phần P cho nhà thầu MCC được thực hiện theo hợp đồng đã ký và thông lệ quốc tế. MCC thực hiện giao hàng theo tiến độ thực hiện Dự án đã được các bên thống nhất.

Theo báo cáo của TISCO, việc tiếp tục Dự án GTTN là có cơ sở và mang lại hiệu quả. Tuy nhiên, để có thể tiếp tục triển khai, TISCO đề xuất các giải pháp trình Chính phủ xem xét quyết định, tập trung vào việc miễn một số loại thuế, miễn, giảm lãi vay, cơ cấu lại thời gian vay tại các Ngân hàng, tiếp nhận nguyên trạng, áp dụng hình thức chỉ định thầu rút gọn khi lựa chọn các nhà thầu thi công....

Lãnh đạo của TISCO cho rằng, đây là những điều kiện cần thiết để cứu một Dự án đã kéo dài rất lâu. Nếu một trong các đề xuất này không hiện thực, dự án lại tiếp tục kéo dài, chậm tiến độ, tiếp tục đội vốn và hiệu quả sẽ không còn. Bởi vì, chỉ riêng chi phí vốn mỗi tháng hiện đã lên tới 30 tỷ đồng.

Hiệu quả ở chỗ nào?

Dự án GTTN chỉ đầu tư đến công đoạn sản xuất ra phôi thép nóng (500.000 tấn phôi thép/năm). Phôi nóng này sẽ được nhà máy cán thép - công ty con của TISCO dùng để cán ra các thành phẩm cuối cùng. Một trong các nhà máy đang chờ phôi từ dự án là Nhà máy cán thép Thái Trung đã đi vào hoạt động từ năm 2014.

Thực tế, khi thị trường có biến động như thời gian vừa qua, giá phôi thép mua ngoài thấp hơn chi phí sản xuất, TISCO sẽ tiết giảm sản xuất và tập trung mua ngoài để cán sản phẩm; khi giá phôi mua ngoài cao hơn chi phí sản xuất thì dùng phôi thép của mình để sản xuất.

Trong các báo cáo liên quan đến dự án này, Bộ Công Thương, UBND tỉnh Thái Nguyên đều cho rằng việc hỗ trợ cho TISCO tiếp tục dự án là “cần thiết và cấp bách”.

Ông Vũ Hồng Bắc, Chủ tịch UBND tỉnh Thái Nguyên trong văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ nêu rõ: “Để dự án có hiệu quả và không tăng tổng mức đầu tư thì các cơ chế đã đề xuất cho dự án nêu trên phải được áp dụng kịp thời đồng bộ”.

Tỉnh Thái Nguyên cho rằng: Đến thời điểm hiện nay công ty đã chi cho dự án trên 4.500 tỷ đồng. Nếu không được giải quyết đồng bộ, kịp thời các cơ chế thì nguy cơ đổ bể dự án là khó tránh khỏi. “Khi đó, thiệt hại kinh tế xã hội cho Nhà nước và DN là vô cùng lớn, đặc biệt là gần 6.000 người lao động mất việc làm, hàng vạn hộ ăn theo, hàng trăm doanh nghiệp vệ tinh gặp khó khăn, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tình hình xã hội khu vực phía nam thành phố Thái Nguyên” – UBND tỉnh Thái Nguyên phân tích.

Lãnh đạo tỉnh Thái Nguyên cho rằng: Dự án GTTN có tầm quan trọng đặc biệt đối với sự tồn tại của TISCO, sự phát triển của ngành thép Việt Nam và sự nghiệp công nghiệp hóa - hiện đại hóa của Thái Nguyên. Hoàn thành dự án sẽ tạo năng lực cho TISCO chủ động sản xuất khoảng trên 1 triệu tấn phôi thép/năm từ nguồn nguyên liệu trong nước, tránh được sự lệ thuộc nhập khẩu từ bên ngoài.

Trong văn bản trả lời mới đây, Bộ Tài chính, Bộ kế hoạch đầu tư, Ngân hàng nhà nước dẫn các quy định hiện hành và có quan điểm không đồng thuận với đề xuất của Bộ Công thương. Trao đổi về điều này, một chuyên gia bày tỏ, nếu dự án không khó khăn đến mức phải cầu cứu Chính phủ chắc chẳng ai chạy xin ưu đãi. Nhưng nếu để dự án chết đi, thì hậu quả về tài chính, pháp lý và an sinh quá lớn.

Dự kiến Thủ tướng Chính phủ sẽ có cuộc họp để giải quyết các vấn đề của Dự án GTTN Giai đoạn 2 để sớm có những quyết định trong thời gian tới.

Hoàng Duy