[FO3] Số 9 ảo và sơ đồ 4-3-3

Đây được cho là một trong những vị trí thú vị nhất trong bóng đá hiện đại, cũng là nhân tố quan trọng giúp cho Tiki-Taka của đội bóng xứ Catalunya trở thành nỗi ác mộng cho mọi đội bóng trên thế giới.

Tuy nhiên, bất chấp sự hấp dẫn mới mẻ đó, người ta vẫn tỏ ra khá dè dặt khi nhắc đến vị trí này. Một là, rất khó để hiểu và tận dụng hết tiềm năng tuyệt vời của nó khi mà sơ đồ xoay quanh vị trí này không tồn tại bất kỳ một tiền đạo chuyên ghi bàn nào. Hai là, không có nhiều cầu thủ trên thế giới có thể đáp ứng được yêu cầu của vị trí này.

Trong FIFA Online 3 cũng vậy. Sử dụng một sơ đồ không có tiền đạo chuyên săn bàn là một điều hết sức mạo hiểm! Vì thế, phải chăng sử dụng số 9 ảo là điều không tưởng?

Bạn Đặng Đức Thịnh (Lâm Đồng), trong bài dự thi “Chia sẻ chiến thuật, nhận quà liền tay”, đã chứng minh điều ngược lại:

4-3-3 xoay quanh “số 9 ảo”

Người hâm mộ bóng đá có lẽ không xa lạ gì với sơ đồ 4-3-3 cùng lối đá tấn công quyến rũ và hoa mỹ. Trong bóng đá hiện đại, sơ đồ này được rất nhiều chiến lược gia áp dụng thành công, trong đó có những huấn luyện viên (HLV) tài ba như Pep Guardiola, Carlo Ancelotti hay Jose Mourinho. Tuy nhiên, 4-3-3 với số 9 ảo thì chỉ mới nổi lên trong khoảng 8 năm trở lại đây và dần trở thành một sơ đồ chiến thuật thịnh hành nhưng rất khó “nhằn” để áp dụng thành công. Bởi lẽ, sự thành bại của sơ đồ này phụ thuộc rất nhiều vào việc số 9 ảo là ai và cách vận hành 10 người còn lại xoay quanh số 9 ảo.

Tại World Cup 1934, tiền đạo Matthias Sindelar, với khả năng rê dắt điệu nghệ và óc sáng tạo của mình trong vai trò số 9 ảo, đã đưa Tuyển Áo tiến sâu vào Bán kết và chỉ để thua chính đội vô địch năm đó là Italia. Mãi đến năm 2006, HLV lão luyện Luciano Spalletti kết hợp sơ đồ 4-2-3-1 với Francesco Totti trong vai trò số 9 ảo, đem lại những nét sáng sủa về mặt lối chơi cho AS Roma, giúp Hoàng tử thành Rome ghi 32 bàn trên mọi mặt trận trong mùa giải 06-07. Thế nhưng, sơ đồ 4-3-3 cùng số 9 ảo chỉ thực sự ra đời và vươn đến đỉnh cao thế giới khi Pep Guardiola đặt Lionel Messi vào vị trí số 9 ảo, đem về chức vô địch La Liga và cúp C1 cho Barcelona vào mùa giải 10-11. Euro 2012, một lần nữa số 9 ảo Cesc Fabregas đưa Tây Ban Nha lên đỉnh Châu Âu khi Vicente Del Bosque áp dụng sơ đồ 4-6-0.

Trong bài phân tích này, người viết sẽ đi sâu phân tích sơ đồ chiến thuật có sự hiện diện của số 9 ảo là 4-3-3.

1. Nhân sự

Vì là một Romanista và sở hữu full team AS Roma, người viết sẽ sử dụng những cầu thủ thuộc biên chế AS Roma trong bài hướng dẫn. Tuy nhiên, các bạn hoàn toàn có thể sử dụng các siêu sao để phục vụ cho lối chơi này và đem lại kết quả cao hơn nhiều lần.

1.1. Tiêu chí lựa chọn cầu thủ

Lưu ý, những tiêu chí dưới đây là chỉ số thấp nhất mà cầu thủ trong đội hình các bạn cần có (dựa theo bộ chỉ số của những cầu thủ tốt nhất team Roma). Vì thế, các bạn có thể dễ dàng lựa chọn siêu sao đáp ứng “vượt mức yêu cầu” những chỉ số dưới đây để đem lại thành công cao nhất cho đội bóng bạn đang quản lý.

1.2. Số 9 ảo là ai?

Số 9 ảo không phải là số 9 (tiền đạo sát thủ), cũng không phải là số 10 (một tiền vệ kiến thiết) và càng không phải là số 8 (tiền vệ kiến thiết lùi sâu). Có thể nói, số 9 ảo có tất cả nhiệm vụ trên gồm ghi bàn, kiến thiết và cả lùi sâu nhận bóng. Để làm được tất cả nhiệm vụ trên, số 9 ảo cần sở hữu tư duy chiến thuật và kỹ thuật thượng thừa.

Đầu tiên, anh ta cần phải là một “fantasista” (người kiến thiết) với tầm nhìn cao, có khả năng nhìn thấy trước vị trí di chuyển của đồng đội. Sau đó, nhờ kỹ thuật chọc khe tinh tế của mình, anh ta đưa bóng đến chân đồng đội ở một vị trí thuận lợi để họ dứt điểm hoặc thoải mái kiến tạo cho đồng đội khác. Đó là về mặt kiến thiết lối chơi.

Ngoài nhiệm vụ kiến thiết, số 9 ảo còn cần phải biết ghi bàn. Người này cần nắm giữ bộ chỉ số sút xa, lực sút, dứt điểm và vô-lê cao, thậm chí là sở hữu skill ẩn Finesse Shot (dứt điểm tinh tế). Một số 9 ảo không biết đưa bóng vào lưới thì không phải là số 9 ảo thực thụ.

Bên cạnh đó, số 9 ảo phải toát ra sự “nguy hiểm” của mình nhằm thu hút hậu vệ đối phương, tạo khoảng trống cho đồng đội thoát xuống ghi bàn. Đôi khi, cầu thủ này phải lùi rất sâu đến tận giữa sân để nhận bóng, thậm chí là thu hồi bóng, làm bóng cho các đồng đội phía trên hoặc dùng kỹ thuật cá nhân đột phá vòng vây đối phương rồi thực hiện các cú sút xa bất ngờ.

Có thể nói, trong bóng đá hiện đại, rất ít cầu thủ có khả năng đảm nhiệm vai trò số 9 ảo một cách toàn vẹn. Nếu có thể kể ra thì đó là Ezequiel Lavezzi, Robin van Persie, Wayne Rooney hay Carlos Tevez – những người từng được HLV của mình đặt vào vị trí số 9 ảo và làm tròn vai ở một mức độ nhất định. Nhưng đem lại thành công cho CLB hay đội tuyển họ khoác áo thì chỉ có thể nhắc đến Francesco Totti, Lionel Messi và Cesc Fabregas.

Trong Fifa Online 3 cũng vậy. Rất ít cầu thủ có thể đảm nhiệm vị trí này một cách toàn vẹn. Bên cạnh những cái tên như Francesco Totti (06, 07, 09), Alessandro Del Piero (06, 07, 09), Antonio Cassano (09), Lionel Messi (13), Frank Lampard, Steven Gerrard (XI, 06, 07, 09, 10, WC) hay Cesc Fabregas (09, 10, WC), thì Zlatan Ibrahimovic (09), Carlos Tevez (07) và Wayne Rooney (XI, 06, 07, 09, 10) cũng có thể đảm nhiệm vai trò số 9 ảo. Ngoài ra, những cầu thủ trẻ đang lên trong thời gian gần đây như Toni Kroos, James Rodriguez và Thomas Muller với bộ chỉ số được buff khá mạnh cũng có thể đảm nhiệm vai trò này.

2. Sơ đồ 4-3-3

Trong Fifa Online 3, sơ đồ 4-3-3 (5) trong danh sách đội hình mặc định chính là sơ đồ đội hình với số 9 ảo. Với sơ đồ này, bạn không có một tiền đạo cắm đúng nghĩa mà chỉ có 1 CF (số 9 ảo) và 2 tiền đạo cánh. Lưu ý rằng bạn nên kéo 2 trung vệ lại gần nhau hơn để hạn chế bị chọc khe và linh hoạt vị trí của 2 tiền đạo cánh tùy thuộc vào lỗ hổng hàng phòng ngự đối phương ở đâu (thường là nách giữa trung vệ và hậu vệ cánh).

2.1. Cách thức vận hành lối chơi các tuyến

2.1.1.Tuyến tiền đạo – nhiễu loạn hàng thủ đối phương

Trách nhiệm ghi bàn giờ đây phụ thuộc nhiều vào 2 tiền đạo cánh vì thế 2 cầu thủ này cần có khả năng dứt điểm khá tốt, tinh quái trong di chuyển (skill ẩn Tries to Beat Offside Trap) và tốt hơn nên có chỉ số sút xoáy trên 73 ở level 1. Nhiệm vụ của 2 tiền đạo cánh và số 9 ảo là liên tục hoán chuyển vị trí cho nhau để gây rối hàng phòng ngự đối phương. HLV phải thiết lập chiến thuật “Vị trí” trong phần tấn công là “Tự do” và chủ động điều tiết nhịp độ trận đấu ở mức vừa phải (tốc độ 50), chỉ tăng tốc khi thấy đối phương sơ hở vì khi cầu thủ di chuyển rộng và liên tục thì sẽ rất mau xuống sức.

Số 9 ảo Totti được phép di chuyển tự do trên khắp mặt sân đối phương. Cầu thủ này lúc thì dạt ra cánh thực hiện những cú tạt bóng chuẩn xác, khi thì đột phá vào trung lộ để sút xa hoặc nhận bóng từ cánh rồi dứt điểm, có lúc lại lui về tận giữa sân nhận bóng để kiến tạo và thu hút 1 trong 2 trung vệ của đối phương bỏ vị trí, tạo khoảng trống cho 2 tiền đạo cánh hoạt động. Có thể nói, phạm vi hoạt động của số 9 ảo là rất rộng nhưng đây cũng là một trong những cầu thủ ít tốn thể lực nhất trên sân. Chỉ cần thể lực xấp xỉ 70 ở lv1 là cầu thủ này có thể hoạt động trong suốt 120ph thi đấu với điều kiện các HLV cho cầu thủ này đi bộ nhiều nhất có thể và chỉ tăng tốc khi thực sự cần thiết.

2.1.2. Tuyến giữa - cầm trịch lối chơi

Như trên hình, CDM De Rossi như một mỏ neo làm nhiệm vụ đánh chặn, thu hồi bóng rồi thực hiện những đường chuyền dài vượt tuyến hoặc lưu chuyển bóng cho 2 tiền vệ ở phía trên đẩy bóng lên tuyến trên. 2 tiền vệ trung tâm này tốt nhất nên là 1 cơ bắp (thu hồi bóng tốt) - 1 khéo léo, và đều có khả năng chuyền ngắn - dài với tầm nhìn cực tốt nhằm thực hiện những bài phối hợp chuẩn xác và đem lại hiệu quả cao.

Lối chơi của toàn đội là đá chậm rãi, thực hiện những đường chuyền ngắn và trung khi đamg kiểm soát, khi HLV nhìn thấy cơ hội thì tăng tốc đẩy bóng ra 2 cánh cho tiền đạo cánh bứt tốc hoặc để số 9 ảo giữ bóng, thu hút tiền vệ đánh chặn và hậu vệ đối phương áp sát rồi đột ngột chọc khe tạo cơ hội cho 2 tiền đạo cánh kết thúc.

Sơ đồ 4-3-3 với số 9 ảo này cũng rất phù hợp với chiến thuật phản công nhanh khi gặp đối thủ “cứng cựa”. 2 tiền đạo cánh với xu hướng max công sẽ luôn trong tư thế sẵn sàng nhận bóng và dốc biên một cách nhanh chóng sang phần sân đối phương, nhất là trong các tình huống đối phương mất bóng khi ném biên hoặc đá phạt góc.

2.1.3. Tuyến phòng thủ - bức tường kiên cố

Để phòng ngự tốt với sơ đồ 4-3-3 không hề dễ dàng vì đây là đội hình thiên về tấn công. Các bạn có thể thấy ở hình bên dưới, khu vực bị tô đen chính là kẽ hở trong sơ đồ 4-3-3. Trong trận AS Roma thua 1-7 trước Bayern Munich tại vòng bảng cúp C1 vào ngày 22/10/2014, đội bóng xứ Bavaria đã tận dụng triệt để tử huyệt này khi sử dụng sơ đồ 3-2-4-1 với Juan Bernat và Arjen Robben khoét sâu khoảng trống trong sơ đồ 4-3-3.

Việc các HLV cần khắc cốt ghi tâm là giữ vị trí các hậu vệ, hạn chế kéo 2 hậu vệ trung tâm ra quá nửa sân nhà và không lạm dụng Q+D. Đồng thời, HLV cần phải tạo thói quen không dùng Q+S khi hậu vệ và tiền vệ đánh chặn cầm bóng để tránh việc thủng hàng phòng thủ, tạo khoảng trống cho đối phương tận dụng. Một điều quan trọng nữa là HLV cần phải biết thủ bằng C+D, dùng C rà rà ngăn cầu thủ đội bạn vượt qua, rồi đoán hướng di chuyển và cắt bóng đúng thời điểm. Việc sử dụng thành thạo C+D là rất tốt nhưng cũng nên quyết đoán lao lên cắt bóng trong những tình huống đối phương ở trong tư thế thuận lợi có thể sút xa thành bàn.

Nói thì rất dễ nhưng để thuần thục khâu phòng ngự là cực kỳ khó. Người ta thường nói “phòng ngự là cả một nghệ thuật”, vì thế việc hoàn thiện kỹ năng này cần cả một quá trình tập luyện, thi đấu rút kinh nghiệm. Chính bản thân người viết cũng không dám thừa nhận rằng mình biết phòng ngự vì đơn giản “núi cao còn có núi cao hơn”. Tuy nhiên, bạn cần phải ghi nhớ rằng hạn chế việc thủng lưới tức là tăng cơ hội giành chiến thắng. Và điều này được chứng minh trên bảng xếp hạng Ngoại Hang Anh vào thời điểm này (3/11/2014): 3 đội đứng đầu bảng Chelsea (thủng lưới 10 bàn), Southampton (5) và Manchester City (10) là những đội ít phải vào lưới nhặt bóng nhất.

2.2. Chiến thuật

2.2.1. Lối chơi chung

Như đã nói sơ lược ở phần Vận hành lối chơi các tuyến, nhịp độ thi đấu của toàn đội cần chậm rãi (tốc độ 50) và chỉ tăng tốc khi HLV nhìn thấy khoảng trống có thể tạo thành cơ hội làm bàn.

Việc chơi với nhịp độ trung bình này không hẳn là để ru ngủ đối phương như chiến thuật Tiqui – Taca mà thực chất là giúp các HLV tự cầm nhịp trận đấu, triển khai lối chơi theo ý muốn của mình. Ngoài ra, một điểm khác so với chiến thuật Tiqui – Taca là chiến thuật này kết hợp những đường chuyền có cự li ngắn – trung (chuyền 45). Lối chơi này giúp cho việc triển khai tấn công được đa dạng và biến hóa hơn nhưng vẫn giữ được độ chính xác cao khi các cầu thủ không phải thực hiện những đường chuyền dài khó kiểm soát điểm rơi hay những đường chuyền ngắn có thể bị vô hiệu khi đối phương chủ động pressing.

Như đã có nhắc đến ở phần đội hình, các HLV cần để cầu thủ tự do chọn vị trí bằng AI (trí thông minh nhân tạo) của mình. Với team Roma thì đây là một điểm yếu vì rất nhiều cầu thủ trong CLB có chỉ số chọn vị trí không cao cũng như không sở hữu AI thông minh. Nhưng việc bạn dùng một team siêu sao hoặc team color của một CLB danh tiếng như Real Madrid, Barcelona hay Chelsea, Manchester United thì đây không còn là vấn đề, vì những cầu thủ này có AI rất thông minh, thậm chí họ còn di chuyển đến một vị trí thuận lợi đến nỗi bạn còn chưa thể nghĩ tới.

Một mục quan trọng nữa là Xu hướng. Mục này gồm 5 nấc thể hiện thái độ thi đấu của toàn đội là Đổ bê tông, Phòng ngự, Tiêu chuẩn, Tấn công và Rất tích cực. Một lần nữa, người viết chọn mốc trung bình là Tiêu chuẩn vì quan niệm luôn mong muốn tìm đến sự cân bằng. Công và thủ phải được xem trọng như nhau vì sơ đồ chiến thuật này không dùng để “lấy công bù thủ” hay “dựng xe buýt 2 tầng”.

2.2.2.Tấn công

Lối chơi chung của toàn đội là chuyền 45 và khi tấn công là chuyền 55. Việc nâng thông số chuyền bóng khi tấn công nhằm tăng độ khẩn trương trong các bài tấn công. Người chuyền bóng sẽ nhanh chóng chuyền lên phía trên, đồng thời các cầu thủ tuyến trên cũng tích cực di chuyển rộng hơn (gây nhiểu loạn hàng phòng ngự đối phương), tìm vị trí thuận lợi trong vòng cấm địa để nhận bóng và dứt điểm.

Như các bạn có thể thấy trên hình, thông số tạt bóng là khá thấp. Đây là một đặc điểm nhận biết của chiến thuật 4-3-3 xoay quanh số 9 ảo. Vì sơ đồ này không có tiền đạo cắm nên không thể thực hiện những đường tạt bóng sớm vì không có người nhận bóng (CF phải chạy một quãng đường rất dài để đến vòng 16m50). Với thông số 35, HLV chỉ có thể phối hợp đến gần vòng cấm và tung ra những cú căng ngang cho số 9 ảo băng vào dứt điểm hoặc tạt bổng đến cọc xa cho tiền đạo cánh phía bên kia.

Sơ đồ chiến thuật này khuyến khích các HLV thực hiện những cú sút xa vì thế thông số chiến thuật Sút xa khá cao. Với một số 9 ảo có khả năng sút xa rất tốt thì dại gì mà không sút xa nhỉ?! Đây là một bài vừa để tạo bất ngờ cho đối phương, lại vừa giúp phá thế bế tắc trong những trận đấu chặt chẽ, ít cơ hội.

Tại mục Chọn vị trí, các HLV cũng đánh dấu vào ô Tự do. Với mục đích gây rối loạn hàng phòng ngự đối phương, 2 tiền đạo cánh và số 9 ảo liên tục hoán đổi vị trí để tạo khoảng trống cho nhau. Đây được xem là một đặc trưng khác của sơ đồ này.

Ở mục Tấn công cánh và Hậu vệ tấn công, các bạn nên chọn lần lượt là Bình thường và Không. Vì sơ đồ chiến thuật này linh hoạt tấn công cánh và trung lộ nên không cần thiết phải quyết liệt tấn công cánh, làm mất sức các tiền đạo cánh một cách vô ích. Còn các hậu vệ thì chỉ nên tập trung cho khâu phòng ngự, dù có tấn công nhưng rất hạn chế vì sơ đồ 4-3-3 này đã khá yếu trong khâu phòng ngự rồi, không nên tạo thêm khoảng trống khi đẩy các hậu vệ dâng cao nữa.

2.2.3. Phòng thủ

Ở khâu phòng ngự, các chỉ số Gây áp lực và Quyết đoán có ảnh hưởng khá lớn đến việc cầu thủ bỏ vị trí. Mà như đã đề cập ở trên, việc mất vị trí là cực kỳ nguy hiểm khi phòng thủ. Vì thế chúng ta nên thiết lập 2 thông số này ở mức khá thấp là 35, phòng ngự bằng C+D và đoán hướng di chuyển của đối phương để cắt bóng là chủ yếu. Việc có nên quyết đoán hay gây áp lực cao hay không sẽ phụ thuộc vào ý chí của HLV.

Mục biên độ quyết định việc di chuyển của tất cả các cầu thủ trên sân khi đối phương đang cầm bóng. Biên độ càng thấp thì cầu thủ càng di chuyển hẹp và gây áp lực hơn về hướng đối thủ đang lưu chuyển bóng và ngược lại. Ở đây, người viết cũng lựa chọn một mốc biên độ trung bình là 45, di chuyển không quá hẹp tránh tình trạng “dẫm chân nhau” và cũng không quá rộng để đối phương thoải mái cầm bóng.

3. Clip lối đá thi đấu xếp hạng

Ở clip 1, các bạn có thể thấy sự bế tắc của sơ đồ 4-3-3 trước một hàng tiền vệ 5 người dày đặc. Tuy kết cục vẫn giành chiến thắng nhưng không hề dễ dàng. Vì thế khi bước vào trận đấu, nếu thấy hàng tiền vệ của đối phương quá đông như đội hình 3-5-2 trong clip thì các bạn không nên cứng nhắc như trong clip mà nên chuyển sang đội hình có đông tiền vệ như 4-1-4-1 hoặc 4-5-1, 4-5-1 V style và cố gắng khoét sâu vào 2 cánh của họ.

Trận đấu này các bạn có thể thấy được cách vận hành lối chơi của sơ đồ 4-3-3 xoay quanh số 9 ảo trong 120 phút. Những vấn đề như số 9 ảo làm nhiệm vụ gì, di chuyển như thế nào, vai trò quan trọng của 2 tiền đạo cánh đều thể hiện rõ ràng trong clip trên.

4. Kết luận

Sơ đồ 4-3-3 xoay quanh số 9 ảo là một sơ đồ thiên về tấn công, đem lại lối chơi linh hoạt và biến hóa cho các HLV. Tuy còn đó những nhược điểm trong phòng ngự nhưng người viết cho rằng việc sử dụng số 9 ảo là một nét mới trong bóng đá hiện đại và là luồng gió mới lý thú cho những HLV đã chán ngấy với với những chàng tiền đạo cổ điển to xác. Thay vào đó, họ sẽ có cơ hội được sử dụng 2 tiền đạo cánh giàu tốc độ, kỹ thuật và thể lực, kèm theo đó là một số 9 ảo đầy tinh tế và điệu nghệ.

Nếu cảm thấy thích sơ đồ đội hình này, bạn hãy thử và cảm nhận để cuối cùng có thể đạt thành quả. Không có chiến thuật, sơ đồ nào là hoàn hảo, tất cả đều cần sự chăm chỉ rèn luyện và sáng tạo trong lối chơi.

ML