Bài thơ của một người yêu nước mình - tuyển tập thơ của Trần Vàng Sao đoạt giải B, Giải thưởng Sách quốc gia với 100% số phiếu thuận từ hội đồng chuyên môn. Tập thơ do Nhã Nam và NXB Hội Nhà Văn ấn hành năm 2020, hai năm sau khi tác giả qua đời, có thể xem là đầy đủ nhất trong số gia tài thơ tản mác của Trần Vàng Sao.
 |
Tập thơ gồm 32 bài thơ, là những tác phẩm đã in trên một vài báo và tạp chí trước đây cùng nhiều bài thơ chưa được công bố do gia đình lưu giữ. Một số bài thơ gắn liền tên tuổi Trần Vàng Sao như Người đàn ông bốn mươi ba tuổi nói về mình, Bài thơ của một người yêu nước mình... cũng được giới thiệu trong tập thơ.
Toàn bộ tập thơ, từ những câu chuyện về bản thân, gia đình tác giả cho đến những suy tư về quá khứ và hiện tại của đất nước, những nỗi niềm đau đáu về nhân dân, đồng chí, đồng đội, đều toát lên một tình yêu hồn hậu và mãnh liệt với đất nước.
Thơ của Trần Vàng Sao thuộc thể thơ tự do, vốn không có vần điệu, không cố định số từ, số câu. Nhưng chính nhờ đó mà thơ của ông lại mạnh về hình ảnh, chi tiết và chân thực, dễ tạo sự đồng cảm với người đọc. Tình yêu đất nước trong thơ Trần Vàng Sao gắn liền với tình thân gia đình, những rung động với từng cảnh vật, con người trên quê hương, trở đi trở lại qua điệp từ "tôi yêu".
Bài thơ của một người yêu nước mình ngay từ khi xuất hiện đã gây một ấn tượng mạnh, bởi là thi phẩm thể hiện một cách chân thành và xúc động về tình yêu nước. Đất nước, vốn là đề tài không mới trong thơ, nhất là trong thơ ca kháng chiến, trong bối cảnh cuộc kháng chiến đầy khốc liệt, vận mệnh dân tộc và nhân dân đang phải giành giữ từng khắc từng giờ, thì đó là đề tài quen thuộc và rất nóng bỏng thời sự. Nhưng Trần Vàng Sao vẫn có cách nói riêng đầy mới mẻ về một vấn đề tưởng chừng rất cũ.
Bài thơ dài 155 câu, theo lối trường ca, bằng thể thơ tự do, câu dài ngắn xen kẽ nhau như nhịp bước chân dài ngắn, thấp cao của một người đang vừa đi vừa kể vừa tâm sự về cuộc hành trình. Bài thơ chính là cuộc hành trình của một con người, bằng tình yêu da diết tự tâm can, đã đi trọn cùng chiều dài thẳm xa diệu huyền của đất nước.
 |
| Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều. |
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều - Chủ tịch Hội nhà văn Việt Nam nhớ lại, vào một sáng mùa thu năm 2019, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm đến NXB Hội Nhà văn và đưa cho ông bản thảo và muốn NXB in tập thơ này - đó là những bài thơ của một người yêu nước với cuộc đời quá nhiều thăng trầm. Toàn bộ những bài thơ trong tập thơ này do nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm tuyển chọn.
"Cuộc đời và thơ ca của Trần Vàng Sao đã được đông đảo những người yêu văn học biết đến. Có những lúc, thơ ca của ông đã trở thành rắc rối và cả những trầm luân nào đó với cuộc đời ông. Và không phải lúc nào thơ ca của ông cũng được hiểu đúng. Nhưng ông đã sống và sáng tạo như chính ông trong chính thời đại của ông.
Thơ của Trần Vàng Sao chính là cuộc đời ông. Thơ ông hiện ra như chính áo quần ông, tóc tai ông, hơi thở ông, ánh mắt ông, giọng nói ông, cảm giác ông, mồ hôi ông, đau đớn ông, giận dữ ông, giày vò ông, tuyệt vọng ông, khát vọng ông và nhịp đập trái tim ông là thứ kỳ diệu nhất gắn kết toàn bộ những gì thuộc về ông để vang lên thành thi ca. Bởi thế, thơ ông chân thực và mãnh liệt như máu chảy trong huyết quản ông", nhà thơ Nguyễn Quang Thiều chia sẻ.
|
Nhà thơ Trần Vàng Sao tên thật là Nguyễn Đính, sinh năm 1941, mất năm 2018. Ông là một tên tuổi nổi bật của phong trào sinh viên yêu nước cùng các nhà thơ Ngô Kha, Hoàng Phủ Ngọc Tường. Bài thơ của một người yêu nước mình Buổi sáng tôi mặc áo đi giày ra đứng ngoài đường Gió thổi những bông nứa trắng bên sông Mùi tóc khô còn thơm lúa mùa qua Bầy chim sẻ đậu trước sân nhà Những đứa trẻ đứng nhìn ngấp nghé Tôi yêu đất nước này như thế Mỗi buổi mai Bầy chim sẻ ngoài sân Gió mát và trong Đường đi đầy cỏ may và muộng chuộng Tôi vẫn sống vẫn ăn vẫn thở như mọi người Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu Một vết bùn khô trên mặt đá Không có ai chia tay Cũng nhớ một tiếng còi tàu. Mẹ tôi thức khuya dậy sớm Năm nay ngoài năm mươi tuổi Chồng chết đã mười mấy năm Thuở tôi mới đọc được i tờ Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần Nước sông gạo chợ Ngày hai buổi nhà không khi nào vắng người đòi nợ Sống qua ngày nên phải nghiến răng Cũng không vui nên mẹ ít khi cười Những buổi trưa buổi tối Ngồi một mình hay khóc Vẫn thở dài mà không nói ra Thương con không cha Hẩm hiu côi cút Tôi yêu đất nước này xót xa Mẹ tôi nuôi tôi mười mấy năm không lấy chồng Thương tôi nên ở góa nuôi tôi Những đứa nhà giàu hằng ngày chửi bới Chúng cho mẹ con tôi áo quần tiền bạc, như cho một đứa hủi Ngày kỵ cha họ hàng thân thích không ai tới Thắp ba cây hương Với mấy bông hải đường Mẹ tôi khóc thút thít Cầu cha tôi phù hộ tôi nên người Con nó còn nhỏ dại Trí chưa khôn chân chưa vững bước đi Tôi một mình nuôi nó có kể chi mưa nắng Tôi yêu đất nước này cay đắng Những năm dài thắp đuốc đi đêm Quen thân rồi không ai còn nhớ tên Dĩ vãng đè trên lưng thấm nặng Áo mồ hôi những buổi chợ về Đời cúi thấp Giành từng lon gạo mốc, Từng cọng rau hột muối Vui sao khi con bữa đói bữa no Mẹ thương con nên cách trở sông đò Hàng gánh nặng phải qua cầu xuống dốc Đêm nào mẹ cũng khóc Đêm nào mẹ cũng khấn thầm Mong con khôn lớn cất mặt với đời Tôi yêu đất nước này khôn nguôi Tôi yêu mẹ tôi áo rách Chẳng khi nào nhớ tuổi mình bao nhiêu. Tôi bước đi Mưa mỗi lúc mỗi to, Sao hôm nay lòng thấy chật Như buổi sáng mùa đông chưa thấy mặt trời mọc Con sông dài nằm nhớ những chặng rừng đi qua Nỗi mệt mỏi, rưng rưng từng con nước Chim đậu trên cành chim không hót Khoảng vắng mùa thu ngủ trên cỏ may Tôi yêu đất nước này những buổi mai Không ai cười không tiếng hát trẻ con Đất đá cỏ cây ơi Lòng vẫn thương mẹ nhớ cha Ăn quán nằm cầu Hai hàng nước mắt chảy ra Mỗi đêm cầu trời khấn phật, tai qua nạn khỏi Tôi yêu đất nước này áo rách Căn nhà dột phên không ngăn nổi gió Vẫn yêu nhau trong từng hơi thở Lòng vẫn thương cây nhớ cội hoài Thắp đèn đêm ngồi đợi mặt trời mai Tôi yêu đất nước này như thế Như yêu cây cỏ ở trong vườn Như yêu mẹ tôi chịu khó chịu thương Nuôi tôi thành người hôm nay Yêu một giọng hát hay Có bài mái đẩy thơm hoa dại Có sáu câu vọng cổ chứa chan Có ba ông táo thờ trong bếp Và tuổi thơ buồn như giọt nước trong lá sen Tôi yêu đất nước này và tôi yêu em Thuở tóc kẹp tuổi ngoan học trò Áo trắng và chùm hoa phượng đỏ Trong bước chân chim sẻ Ngồi học bài và gọi nhỏ tên tôi Hay nói chuyện huyên thuyên Chuyện trên trời dưới đất rất lạ Chuyện bông hoa mọc một mình trên đá Cứ hay cười mà không biết có người buồn. Sáng hôm nay gió lạnh vẫn còn Khi xa nhà vẫn muốn ngoái lại Ngó cây cam cây vải Thương mẹ già như chuối ba hương Em chưa buồn Vì chưa rách áo Tôi yêu đất nước này rau cháo Bốn ngàn năm cuốc bẫm cày sâu Áo đứt nút qua cầu gió bay Tuổi thơ em hãy giữ cho ngoan Tôi yêu đất nước này lầm than Mẹ đốt củi trên rừng cha làm cá ngoài biển Ăn rau rìu rau éo rau trai Nuôi lớn người từ ngày mở đất Bốn ngàn năm nằm gai nếm mật Một tấc lòng cũng trứng Âu Cơ Một tiếng nói cũng đầy hồn Thánh Gióng. Tôi đi hết một ngày Gặp toàn người lạ Chưa ai biết chưa ai quen Không biết tuổi không biết tên Cùng sống chung trên đất Cùng nỗi đau chia cắt Bắc Nam Cùng có chung tên gọi Việt Nam Mang vết thương chảy máu ngoài tim Cùng nhức nhối với người chết oan ức Đấm ngực giận hờn tức tối Cùng anh em cất cao tiếng nói Bản tuyên ngôn mười bốn triệu người đòi độc lập tự do Bữa ăn nào cũng phải được no Mùa lạnh phải có áo ấm Được nói cười hát ca yêu đương không ai cấm Được thờ cúng những người mình tôn kính Hai mươi năm cuộc đời chưa khi nào định. Tôi trở về căn nhà nhỏ Đèn thắp ngọn lù mù Gió thổi trong lá cây xào xạc Vườn đêm thơm mát Bát canh rau dền có ớt chìa vôi Bên hàng xóm có tiếng trẻ con khóc Mẹ bồng con lên non ngồi cầu Ái tử Đất nước hôm nay đã thấm hồn người Ve sắp kêu mùa hạ Nên không còn mấy thu Đất nước này còn chua xót Nên trông ngày thống nhất Cho bên kia không gọi bên này là người miền Nam Cho bên này không gọi bên kia là người miền Bắc Lòng vui hôm nay không thấy chật Tôi yêu đất nước này chân thật Như yêu căn nhà nhỏ có mẹ của tôi Như yêu em nụ hôn ngọt trên môi Và yêu tôi đã biết làm người Cứ trông đất nước mình thống nhất. 19/12/1967 |
Tình Lê
Giải B Sách quốc gia: Tác phẩm thiếu nhi trong trẻo và đầy chất thơ
Thế giới trẻ con ngây thơ và đơn giản nhưng lại đem đến cho chúng ta nhiều bài học trong cuộc sống thông qua cuốn sách "Chuyện của anh em nhà Mem và Kya" của nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.
.svg){kind=icon}
