Những diễn biến nổi bật của kinh tế thế giới năm 2025
Năm 2025 chứng kiến sự bùng nổ mạnh mẽ của giá kim loại quý, phản ánh rõ nét những bất ổn địa chính trị, nợ công cao và nhu cầu công nghiệp tăng vọt từ làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI) bùng nổ.
Giá vàng kết thúc năm ở mức khoảng 4.450-4.550 USD/ounce, tăng khoảng 70% so với đầu năm, mức tăng kỷ lục kể từ thập niên 1970. Giá bạc tăng vọt khoảng 160-170%, chạm ngưỡng 75-79 USD/ounce, nhờ nhu cầu công nghiệp từ pin năng lượng mặt trời, xe điện và hạ tầng dữ liệu AI. Giá bạch kim cũng tăng mạnh, có thời điểm vượt 2.400 USD/ounce, tăng gần 2,6 lần so với đầu năm, chủ yếu do nguồn cung thắt chặt tại Nam Phi và nhu cầu từ ngành ô tô.
Tăng trưởng kinh tế toàn cầu chậm lại trong năm 2025, song vẫn tránh được kịch bản suy thoái trên diện rộng. Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) dự báo GDP toàn cầu đạt khoảng 3% trong năm 2025, giảm tốc so với 2024 nhưng ổn định hơn dự kiến ban đầu, với kỳ vọng 3,1% cho năm 2026. Lạm phát hạ nhiệt về mức 4,2%, nhưng không đồng đều giữa các khu vực.
Chính sách tiền tệ phân hóa rõ rệt. Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) giảm lãi suất 3 lần trong năm 2025, đưa lãi suất điều hành về vùng 3,5-3,75% (với lần cắt cuối cùng 25 điểm cơ bản vào tháng 12) sau chu kỳ thắt chặt kéo dài trước đó. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đưa lãi suất về 2%. Nhật Bản bắt đầu thắt chặt chính sách tiền tệ.
Nợ công trở thành rủi ro hệ thống lớn nhất. Nợ toàn cầu neo quanh 235% GDP, cao hơn trước đại dịch. Nợ công Mỹ vượt 38 nghìn tỷ USD. Một lượng lớn trái phiếu đáo hạn năm 2026, tạo áp lực tái cấp vốn khổng lồ.
Thương mại toàn cầu bị tái định hình bởi căng thẳng Mỹ - Trung. Chính sách thuế quan của Tổng thống Mỹ Donald Trump áp dụng toàn cầu, đẩy thuế suất lên mức cao nhất trong nhiều thập kỷ. Thâm hụt thương mại Mỹ thu hẹp tạm thời. Thuế quan mang về hàng trăm tỷ USD cho Mỹ, nhưng tăng chi phí cho người tiêu dùng và doanh nghiệp Mỹ.
Trong năm 2025, giới đầu tư ghi nhận làn sóng AI lan tỏa từ chứng khoán sang hạ tầng thực: chi tiêu cho các trung tâm dữ liệu tăng mạnh, thúc đẩy nhu cầu kim loại. Các thương vụ đầu tư hạ tầng số bùng nổ, đặc biệt tại Mỹ.
Chứng khoán Mỹ vẫn tăng mạnh mẽ nhờ kỳ vọng lãi suất giảm và làn sóng AI. Chỉ số S&P 500 tăng gần 18% trong năm 2025, đóng cửa trên 6.900 điểm; trong khi chỉ số Dow Jones vượt 48.700 điểm lên đỉnh mới.
Giá dầu biến động mạnh do các yếu tố địa chính trị. Trong khi đó, Trung Quốc duy trì tăng trưởng dựa vào xuất khẩu, song lĩnh vực bất động sản vẫn là điểm nghẽn lớn. Thị trường tiền số chứng kiến dòng vốn tổ chức đổ vào, Bitcoin có thời điểm vọt lên 125.000 USD/BTC, trước khi điều chỉnh mạnh về vùng 80.000-90.000 USD do thanh lý đòn bẩy và lo ngại định giá.
Các yếu tố tác động và triển vọng 2026
Năm 2025 là năm của chính sách bảo hộ và phân hóa, với thương mại Mỹ - Trung leo thang thành "chiến tranh thương mại 2.0". Thuế quan cao (lên tới 145% với Trung Quốc trước khi giảm) làm gián đoạn chuỗi cung ứng, đẩy chi phí lên, nhưng cũng mang lại nguồn thu lớn cho Mỹ. Trung Quốc đáp trả bằng kiểm soát đất hiếm và đa dạng hóa thị trường, dẫn đến những cú sốc về nguồn cung, đe dọa ngành sản xuất phương Tây.
Cuộc chiến công nghệ và chuỗi cung ứng làm gia tăng bất ổn toàn cầu. Doanh nghiệp chuyển sản xuất sang Mexico, Ấn Độ, Indonesia, tạo cơ hội cho các nước thứ ba nhưng tăng chi phí. Nợ công Mỹ tăng tốc, đẩy lợi suất trái phiếu lên và khuyến khích dòng tiền chạy vào tài sản thực như vàng, bạc. Vàng và bạc trở thành "hầm trú ẩn" trước rủi ro hệ thống, với ngân hàng trung ương tích lũy mạnh mẽ.
Trong năm 2026, triển vọng tăng trưởng kinh tế toàn cầu được dự báo có thể được duy trì quanh 3,1%, nhưng rủi ro suy thoái vẫn còn lớn do thuế quan kéo dài và nợ công tiếp tục gia tăng lên các mức kỷ lục cao mới. Kinh tế EU chịu sức ép kép từ thuế quan Mỹ và phụ thuộc năng lượng. Mỹ có động lực từ kích thích thuế, lãi suất thấp và chi tiêu công, nhưng lạm phát có thể quay lại.
Giá vàng dự kiến tiếp tục tăng nhờ nợ công gia tăng ở khắp các quốc gia và xu hướng phi đô la hóa trên diện rộng. Vàng được nhiều tổ chức dự báo có thể vượt 5.000 USD/ounce ngay trong năm 2026. Trong khi đó, bạc được hưởng lợi từ nhu cầu công nghiệp AI và năng lượng sạch. Chứng khoán Mỹ (S&P 500) có thể tăng thêm nếu lãi suất giảm, nhưng biến động cao do địa chính trị.
Về thương mại Mỹ - Trung, nhiều dự báo cho rằng căng thẳng có thể vẫn sẽ tiếp diễn, nhưng chuyển sang xung đột có kiểm soát, với ưu tiên là các nước đẩy mạnh tự chủ công nghệ và chuỗi cung ứng cho lĩnh vực công nghệ.
Có thể thấy, 2025 là năm chuyển dịch cấu trúc, dòng tiền chuyển mạnh sang các loại tài sản thực. Triển vọng kinh tế thế giới năm 2026 đầy thử thách, nhưng cũng mở ra cơ hội cho dòng tiền thích nghi sớm với kỷ nguyên tiền rẻ và bất ổn địa chính trị.
.svg){kind=icon}
