“Rất đau lòng”, đó là cảm xúc của TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, khi thường xuyên phải tiếp nhận các bệnh nhân trẻ tuổi bị ngộ độc thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Nhiều trường hợp là học sinh, thanh thiếu niên nhưng nhập viện trong tình trạng co giật, kích thức, vật vã, ảo giác, loạn thần, hôn mê, tổn thương não và nhiều cơ quan khác.

Từ năm 1988, thuốc lá nung nóng có mặt ở thị trường thế giới. Tại Việt Nam, khoảng2015, các sản phẩm thuốc lá mới này cũng bắt đầu du nhập qua đường xách tay từ nước ngoài mang về hoặc được nhập lậu, cũng nhanh chóng thu hút giới trẻ. Gần đây, thuốc lá thế hệ mới trong đó có thuốc lá nung nóng đang xâm nhập mạnh vào các trường học, ảnh hưởng xấu tới hành vi, lối sống và sức khỏe của học sinh, sinh viên.

Thuốc lá nung nóng là gì? 

Thuốc lá nung nóng là thiết bị điện tử sử dụng pin để làm nóng sợi thuốc lá tới nhiệt độ nhất định hoặc kích hoạt thiết bị có chứa sợi thuốc lá, tạo ra sol khí chứa Nicotine và các chất phụ gia tạo hương vị cho người dùng hít vào. Lượng Nicotine có trong thuốc lá làm nóng cũng tương tự như thuốc lá điếu.

Nguyên liệu sử dụng trong thuốc lá nung nóng là thuốc lá (sợi, lá thuốc lá) cùng các chất phụ gia khác và thường được tẩm hương liệu. Thuốc lá có thể ở dạng điếu hoặc ở các dạng khác như thanh, viên/ngăn chứa thuốc lá. Còn thuốc lá điện tử thì sử dụng nguyên liệu từ tinh dầu có chứa Nicotine và các hương liệu kèm theo.
Nhiệt độ do thuốc lá nung nóng tạo ra (trực tiếp hoặc gián tiếp) có thể từ 250 độ C đến 350 độ C để tạo ra hơi có chứa Nicotine, trong khi thuốc lá truyền thống bị đốt lá thuốc và cháy ở nhiệt độ lên đến từ 600 đến 900 độ C.

Khói của thuốc lá nung nóng có chứa Nicotine và các hóa chất độc hại khác. Ngoài các chất độc hại giống như trong khói thuốc lá điếu thông thường, khói thuốc lá nung nóng còn có các hóa chất phụ gia không phải thuốc lá và thường có hương vị. 

Đại diện Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá còn cho biết hiện nay các sản phẩm thuốc lá nung nóng rất đa dạng, trong đó có nhiều sản phẩm kết hợp (lai) giữa thuốc lá nung nóng với thuốc lá điện tử. Sản phẩm này dễ bị pha trộn, tẩm ướp dung dịch điện tử khiến cho việc kiểm tra và nhận biết khó khăn như sản phẩm thuốc lá mới sử dụng công nghệ hybrid, không đốt nóng trực tiếp sản phẩm thuốc lá mà kết hợp giữa dung dịch thuốc lá điện tử và nguyên liệu thuốc lá.

thuoc-l225-nung-n243ng-1.jpg
Bộ sản phẩm thuốc lá nung nóng. Ảnh: T.H 

Tác hại đối với sức khoẻ, môi trường

Khói các sản phẩm thuốc lá được nung nóng bằng lửa hay bằng điện đều chứa chất Nicotine và nhiều chất độc khác. Vì vậy, việc sử dụng bất kỳ sản phẩm thuốc lá nào, kể cả thuốc lá nung nóng đều có nguy hại cho sức khỏe.
Đối với thanh thiếu niên, sử dụng nicotine gây hại lớn đến sự phát triển não bộ, vì não bộ của trẻ vẫn đang trong giai đoạn phát triển cho tới tuổi 25. Nicotine có thể làm suy yếu sự trưởng thành não bộ của thanh thiếu niên với những hậu quả ngắn hạn và hậu quả lâu dài nghiêm trọng đó là nghiện, rối loạn nhận thức và cảm xúc, giảm khả năng học tập và rối loạn tâm thần.

Những thay đổi do nicotine gây ra trong hệ thần kinh khiến người dùng ở nhóm tuổi này dễ bị nghiện nicotine hơn và vì thế ảnh hưởng đến sức khỏe sẽ đến sớm và trầm trọng hơn trong tương lai. Phơi nhiễm nicotine cũng đặc biệt gây hại cho sức khỏe bà mẹ và bào thai trong thời kì thai nghén, gây ra đẻ non, thai chết lưu, tăng nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch…

Một số tác hại khác của sản phẩm này là nguy cơ phát sinh các tệ nạn xã hội do lạm dụng, trà trộn, mua bán, tổ chức sử dụng ma túy gây an ninh trật tự xã hội; Ảnh hưởng tới môi trường do thiết bị điện tử có thể hỏng, lỗi và gây cháy nổ, thương tích, mất an toàn cho người sử dụng.

Rác thải bộ phận điện tử của thuốc lá nung nóng gây ảnh hưởng đến môi trường, đặc biệt là với thiết bị sử dụng một lần; Ảnh hưởng tới an sinh xã hội, kinh tế do thuốc lá nung nóng làm gia tăng kinh phí quản lý sản phẩm, chăm sóc, điều trị bệnh tật và chi phí liên quan đến sử dụng thuốc lá. 

Với những mối nguy hiểm này, TS Angela Pratt, Trưởng đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) kêu gọi Việt Nam cấm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, và đi kèm với lệnh cấm là các biện pháp thực thi mạnh mẽ...

TS Angela Pratt cho biết ở giới trẻ, xu hướng sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có xu hướng gia tăng. "Điều này thật đáng báo động - vì nó đe dọa tạo ra một thế hệ thanh niên nghiện nicotine hoàn toàn mới ở Việt Nam - và đảo ngược những tiến bộ đã đạt được trong thập kỷ qua nhờ việc thực hiện Luật Phòng chống tác hại thuốc lá", TS Angela Pratt nói.

Do đó, đại diện WHO kêu gọi Chính phủ Việt Nam cần cấm thuốc lá điện tử và các sản phẩm thuốc lá nung nóng, và đi kèm với lệnh cấm là các biện pháp thực thi mạnh mẽ để hạn chế tác hại của các sản phẩm này.

Lan Anh