- Với những hiểu biết sau hơn bảy năm hợp tác về giáo dục với đối tác tại Canada để xây dựng Trường quốc tế Canada đầu tiên tại Việt Nam (CIS), bà Nguyễn Thị Kiều Oanh đã chia sẻ kinh nghiệm về phương thức tổ chức tốt nghiệp trung học của tỉnh bang Ontario – tỉnh bang song ngữ (nói tiếng Anh và tiếng Pháp) lớn nhất của Canada.

Canada không có bộ giáo dục liên bang mà mỗi tỉnh bang (province) có chương trình phổ thông riêng, bằng cấp tốt nghiệp riêng, được các bộ giáo dục chịu trách nhiệm quản lý và điều hành như một phần trong bộ máy của chính quyền tỉnh bang.

{keywords}

Một lớp học ở Trường Trung học Kent Meridian, Canada

Chương trình Trung học (Secondary) của Ontario bắt đầu từ lớp 9 đến lớp 12. Để được công nhận tốt nghiệp bậc Trung học, Bộ Giáo dục Ontario đưa ra 32 yêu cầu (requirement) như sau đối với các học sinh:

- Đạt đủ 30 tín chỉ (credit) của các môn học từ lớp 9 đến lớp 12, trong đó có 18 tín chỉ bắt buộc và 12 tín chỉ tự chọn.

- Chứng minh đã thực hiện được ít nhất 40 giờ phục vụ cộng đồng.

- Thi đạt kỳ thi Kiểm tra trình độ ngôn ngữ theo tiêu chuẩn tỉnh bang (Ontario Secondary School Literacy Test - viết tắt là OSSLT).

Những yêu cầu này đòi hỏi học sinh không những cần đáp ứng được các điều kiện về mặt học thuật mà còn phải bắt đầu thực hiện trách nhiệm công dân của mình ngay từ bậc học Trung học. Các tín chỉ sẽ được giáo viên bộ môn đánh giá, cho điểm trên bản báo cáo học tập hàng năm theo cách tính phần trăm tỷ lệ đạt được đối với từng môn học.

Riêng các giờ phục vụ cộng đồng sẽ do giáo viên tư vấn hướng nghiệp tính và xác nhận cho HS, căn cứ vào những hoạt động cộng đồng mà các em đã tham gia ở trường hoặc bên ngoài xã hội.

Kỳ thi duy nhất có tính quốc gia mà HS phải trải qua là OSSLT.

Đây là kỳ thi bắt buộc của Ontario đối với tất cả các học sinh bậc trung học (từ lớp 9 đến lớp 12) để đánh giá trình độ ngôn ngữ các em đạt được theo tiêu chuẩn của tỉnh bang.

Điểm tối thiểu phải đạt của bài thi là 300 và tối đa là 400. Điều đáng chú ý là kỳ thi này do EQAO (viết tắt của Education Quality and Accountability Office) thực hiện.

EQAO là một tổ chức có trách nhiệm đánh giá chất lượng giáo dục độc lập với Bộ Giáo dục Ontario.

Toàn bộ các khâu từ việc ra đề thi, tổ chức thi và chấm thi cho OSSLT đều do EQAO tiến hành theo một quy trình nghiêm ngặt và thực hiện thi ngay tại các trường trung học.

Bộ Giáo dục không được quyền can thiệp vào các kỳ thi OSSLT vì bất cứ lý do gì. Điều này nhằm đảm bảo việc kiểm định chất lượng đào tạo được khách quan, chính xác và hiệu quả.

Đối với các trường dạy chương trình Ontario ở bên ngoài Canada như CIS Việt Nam, khi chấp nhận cho tham gia thực hiện OSSLT, EQAO cũng gửi đề sang cho học sinh thi tại chỗ và trường cũng sẽ gửi lại các bài thi về tổ chức này để chấm điểm.

Hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm từ việc bảo mật đề thi đến việc tổ chức thi và gửi bài đi. Đề thi được niêm phong, gửi trực tiếp cho hiệu trưởng và chỉ được mở niêm phong đúng quy định trước giờ thi. Kết quả thi cũng sẽ được EQAO gửi thẳng về cho trường chứ không gửi qua Bộ Giáo dục.

Đây chỉ là một cách (trong nhiều cách thức khác nhau ở các nước có nền giáo dục chất lượng cao) thực hiện yêu cầu tốt nghiệp có hiệu quả đối với học sinh bậc Trung học. Đơn giản, không phải rình rang tốn kém nhân lực, tài lực mà vẫn đảm bảo mục tiêu đào tạo toàn diện, đánh giá được mức độ hoàn thành yêu cầu về học thuật một cách khách quan và chính xác.

Khi quan sát cách họ làm và so sánh với kỳ thi tốt nghiệp quốc gia của mình, tôi hiểu rằng lý do họ làm được như vậy chính là vì mọi thứ đều được xây dựng trên cơ sở lòng tin và sự minh bạch.

Chính quyền chỉ cần đưa ra các tiêu chuẩn và điều kiện, yêu cầu các cơ quan có trách nhiệm xây dựng quy trình rõ ràng, chặt chẽ để triển khai rồi để cho các trường thực thi một cách nghiêm túc.

Điều quan trọng là các cơ quan quản lý và kiểm định giáo dục đều tin tưởng tuyệt đối vào khả năng chuyên môn cũng như đạo đức nghề nghiệp của đội ngũ sư phạm tại các đơn vị trường học.

Thiết nghĩ, chừng nào chúng ta chưa tách bạch được việc giảng dạy và đánh giá chất lượng đào tạo thành hai nhiệm vụ độc lập, đồng thời cũng chưa có cơ chế để dám tin tưởng trao quyền tổ chức khảo thí cho các trường, thì chừng đó cả nước sẽ vẫn còn tiếp tục phải tốn kém và vất vả với kỳ thi tốt nghiệp quốc gia hàng năm. Mà rồi cuối cùng, kết quả của các kỳ thi tốt nghiệp hàng năm dù tỷ lệ đạt cao hay thấp, bao giờ cũng vẫn gây ra nhiều tranh cãi và nghi ngờ.

Nguyễn Thị Kiều Oanh (Chủ tịch HĐQT Trường quốc tế Canada tại TP.HCM)