Vụ máy bay Malaysia Airlines bị bắn rơi ở miền đông Ukraina đã gợi nhớ về một thảm họa tương tự cách đây 26 năm: Máy bay Iran bị người Mỹ bắn hạ.

TIN BÀI LIÊN QUAN:


Chuyến bay số hiệu 655 của Iran Air đã bị bắn rơi ngày 3/7/1988 không phải bởi các tay súng ở một vùng bất ổn nào đó, mà là bởi một vị đại úy Hải quân Mỹ, chỉ huy tàu tuần dương Vincennes thuộc lớp Aegis.

{keywords}
 

Một phần tư thế kỷ sau, vụ Vincennes gần như rơi vào quên lãng dù nó vẫn đứng thứ 7 trong danh sách những thảm họa hàng không chết chóc nhất thế giới (MH17 đứng ở vị trí số 6), và là một trong những nỗi hổ thẹn không thể bào chữa được của Lầu Năm Góc.

Theo báo Business Insider, nếu đem so sánh thì ở một góc độ nào đó, hai vụ MH17 và 655 là có nhiều nét tương đồng. Chiếc Boeing 777 của Malaysia Airlines bay qua một vùng chiến hỗn loạn ở đông Ukraina, giáp biên giới Nga. Còn chiếc A300 của Iran Air đi vào không phận một cuộc xung đột hải quân ở Eo biển Hormuz.

Quân li khai thân Nga nghĩ rằng họ đã bắn rơi một máy bay vận tải quân sự Ukraina còn vị chỉ huy Mỹ, Will Rogers III, thì nhầm chiếc Airbus với một chiến đấu cơ F-14.

Tên lửa đất đối không SA-11 của Nga được cho là đã kết thúc số phận của MH17 và giết chết 298 người, trong đó có 80 trẻ nhỏ. Còn tên lửa đất đối không SM-2 của Mỹ là thủ phạm làm tan xác máy bay Iran, cướp mạng sống của 290 người, gồm 66 trẻ nhỏ.

Sau vụ việc ngày 17/7, các quan chức Nga quy kết trách nhiệm cho Kiev, còn sau vụ việc năm 1988, Washington đổ vấy cho phi công Iran.

Mãi cho đến 8 năm sau, chính phủ Mỹ mới bồi thường cho gia đình các nạn nhân, và thậm chí chỉ "bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc" chứ không phải là một lời xin lỗi.

Vào ngày 19/8/1988, gần 7 tuần sau thảm họa, Lầu Năm Góc công bố một báo cáo 53 trang về vụ việc. Mặc dù không đề cập trực tiếp nhưng báo cáo kết luận gần như tất cả các thông tin ban đầu về vụ 655 - "những sự việc" mà giới chức cấp cao được dẫn lời đổ tội cho phi công Iran Air - là sai sự thật.

Tuy nhiên, báo cáo vẫn khẳng định vị đại úy hải quân cùng các sĩ quan trên tàu Vincennes đã hành động đúng.

Không lâu sau vụ việc, Iran yêu cầu Hội đồng Bảo an lên án Mỹ vì "hành động tội ác" của nước này nhằm vào chuyến bay 655. Phó Tổng thống George H. W. Bush - người đã đánh bại Ronald Reagan trong cuộc đua vào Nhà Trắng - tuyên bố khi vận động tranh cử: "Tôi sẽ không bao giờ xin lỗi về nước Mỹ. Tôi không quan tâm những sự việc đó là gì".

Cuối cùng vào năm 1996, chính quyền Tổng thống Bill Clinton đã bày tỏ "sự tiếc nuối sâu sắc" và trả cho chính phủ Iran 131,8 triệu USD tiền bồi thường, với 61,8 triệu trong số này dành cho gia đình các nạn nhân. Đổi lại, Tehran nhất trí không đưa vụ kiện chống Mỹ ra Tòa án Công lý Quốc tế.

Sau từng ấy năm, nhiều người Iran vẫn tin rằng vụ bắn rơi 655 là có chủ ý. Họ thấy khó chấp nhận rằng Hải quân Mỹ có thể hành động nhầm lẫn tệ hại như vậy.

Thanh Hảo