Thạch tín là một trong những chất độc hại nhất từng được con người biết đến và từng được sử dụng để đầu độc các vị vua, những chính khách và thậm chí cả các con ngựa đua thắng giải. Tuy nhiên, các nhà khoa học phát hiện một nhóm nhỏ người sống ở vùng núi Andes xa xôi, tây bắc Argentina có khả năng đề kháng với chất kịch độc này dị thường.
Tình trạng ngộ độc thạch tín do nguồn nước hoặc thực phẩm nhiễm độc được cho là đã gây hại cho hơn 137 triệu người trên khắp thế giới.
Ngay cả mức độ nhiễm độc thạch tín thấp cũng có thể gây tổn thương phổi, tim, thận và gan của chúng ta, dẫn tới nguy cơ phát triển bệnh ung thư, bệnh tim và tiểu đường. Với liều lượng cao hơn, thạch tín có thể làm tổn hại hệ miễn dịch, làm khởi phát hiện tượng chảy máu, động kinh và cuối cùng là hôn mê và tử vong.
Tuy nhiên, những người đang sinh sống tại một khu vực dân cư thưa thớt quanh ngôi làng San Antonio de los Cobres tọa lạc ở vị trí cao trên dãy núi Andes trong vùng Puna của Argentina, dường như đã phát triển theo cách để đối phó với thạch tín một cách hiệu quả hơn.
Suốt gần 11.000 năm qua, cư dân bản địa, hậu duệ của người Atacameños, đã uống nước nhiễm độc thạch tín.
Tiến sĩ Karin Broberg, một nhà nghiên cứu y học môi trường thuộc Đại học Lunds (Thụy Điển) và các cộng sự phát hiện, cách đây khoảng 7.000 - 10.000 năm, cư dân trong vùng đã trải qua một số biến đổi di truyền, giúp mang tới sự đề kháng thạch tín tốt hơn. Kết quả là, họ có thể hấp thu lượng thạch tín cao gấp 20 lần ngưỡng hiện được coi là an toàn.
Tiến sĩ Broberg cho biết: "Thạch tín nằm ở tầng đá nền của núi lửa và một số địa điểm có nồng độ tập trung cao hơn. Thạch tín sau đó được giải phóng vào các dòng suối cung cấp nước uống cho người dân. Tuy nhiên, những người sống trong khu vực này tiếp xúc với thạch tín tương đối cao và có sự chuyển hóa chất hiệu quả, ít độc hại hơn".
Theo tạp chí Molecular Biology and Evolution, tiến sĩ Broberg và các cộng sự đã nghiên cứu hệ gen của 124 phụ nữ bản xứ, sống quanh làng San Antonio de los Cobres. Họ cũng kiểm tra khả năng chuyển hóa thạch tín của những người này thông qua xem xét lượng nguyên tố á kim trong nước tiểu.
Nhóm nghiên cứu đã nhận diện được một loạt đột biến then chốt trong các gen của những người bản địa, dường như tạo cho họ khả năng chống chịu với việc phơi nhiễm hàm lượng thạch tín cao. Đặc biệt, một gen có tên gọi AS3MT, vốn được cho là có tham gia quá trình biến đổi thạch tín, ở dân San Antonio de los Cobres xuất hiện với tần suất cao hơn nhiều so với ở các nhóm dân cư sống tại Columbia và Peru.
Các nhóm dân khác trên thế giới cũng được phát hiện mang biến thể gen AS3MT này, với tần suất cao nhất ở người Peru, thổ dân Mỹ và người Việt Nam.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh, đây là một ví dụ về sự thích nghi của con người trước chất độc môi trường - điều thường quan sát được ở các động vật, chẳng hạn như chuột.
Theo các chuyên gia, việc nhiễm độc thạch tín có thể xảy ra một cách tự nhiên hoặc do kết quả của hoạt động công nghiệp như đào vàng.
Dưới thời Elizabeth Đệ nhất, chất a-sen từ thạch tín đã được dùng để làm phấn trang điểm mặt cho phụ nữ. A-sen cũng từng được sử dụng để tạo ra khí lewisite độc hại trong Thế chiến thứ nhất, khiến các nạn nhân bị bỏng giộp trước khi chết.
Thạch tín cũng từng được cho là nguyên nhân dẫn đến sự phát điên của Vua Anh George III và vị tướng lừng danh Pháp Napoleon Bonaparte.
Năm 2008, nhà chức trách Trung Quốc cũng xác nhận, Vua Quang Tự (1871 – 1908) hay Thanh Đức Tông, người tiền nhiệm của vị hoàng đế cuối cùng của nước này, đã bị đầu độc bằng một liều thạch tín nặng.
Ngoài ra, Vua Faisal I của Iraq từng được phát hiện có các triệu chứng nhiễm độc thạch tín trong khi ở Thụy Sỹ năm 1993. Và lãnh đạo phong trào độc lập Nam Mỹ Simon Bolivar từng được cho là đã mất mạng do việc nhiễm độc thạch tín mãn tính.
Con ngựa đua Phar Lap thành công nhất Australia cũng từng được phát hiện chết sau khi bị đầu độc bằng một liều thạch tín nặng.
Tuấn Anh (Theo Daily Mail)
.svg){kind=icon}
