Michael Mann là một trong những đạo diễn nổi bật của dòng phim hành động tại Hollywood với nhiều tác phẩm gây tiếng vang lớn như The Last of the Mohicans (1992) hay Heat (1995). Năm 2001, nhà làm phim quyết định thử sức ở thể loại phim tiểu sử khi bắt tay thực hiện Ali - tác phẩm nói về cuộc đời của huyền thoại vĩ đại bậc nhất lịch sử môn quyền anh.

Tên tuổi của Mann, tầm vóc của Muhammad Ali, thêm vào đó là việc lựa chọn ngôi sao Will Smith cho vai diễn trung tâm, tất cả biến Ali trở thành món quà Giáng sinh được nhiều người chờ đón bởi bộ phim ra rạp đúng vào ngày 25/12/2001.

Ali ra rạp vào đúng dịp Giáng sinh năm 2001 và mang về cho cá nhân Will Smith cùng Jon Voight đề cử Oscar về diễn xuất ngay sau đó.

Với Ali, đạo diễn Michael Mann tập trung khắc họa 10 năm đầu sự nghiệp thi đấu chuyên nghiệp của Muhammad Ali, tức giai đoạn 1964-1974. Đây cũng là quãng thời gian đáng nhớ nhất trong cuộc đời nhân vật, từ khi ông mới là tay đấm nghiệp dư Cassius Clay, Jr. muốn giành ngôi vô địch hạng nặng thế giới từ tay võ sĩ “bất khả chiến bại” Sonny Liston (Michael Bentt), cho tới “Cuộc thư hùng trong rừng xanh”.

Sự kiện thể thao “The Rumble in the Jungle” có lẽ là trận đấu đáng nhớ nhất trong sự nghiệp của Ali khi ông đối đầu với một huyền thoại khác của làng quyền anh là George Foreman (Charles Shufford) tại Kinshasa, Zaire vào năm 1974.

Xen giữa hai cuộc chạm trán đáng nhớ đó, Ali còn đưa tới khán giả rất nhiều sự kiện quan trọng khác trong cuộc đời người võ sĩ vĩ đại, từ việc ông cải đạo sang Đạo Hồi rồi lấy tên Muhammad Ali, cho tới giai đoạn ông bị cấm thi đấu, thậm chí là đứng trước nguy cơ phải ngồi tù vì dám đứng lên chống lại lệnh kêu gọi nhập ngũ của chính phủ Mỹ.

Khi đó, ông tuyên bố mình không muốn tham gia vào những hành động bạo lực vô nghĩa của nước Mỹ trong Chiến tranh Việt Nam, nhất là khi bất công, phân biệt chủng tộc vẫn còn đầy rẫy ngay trên chính mảnh đất quê hương ông.

Bộ phim tái hiện giai đoạn 10 năm thành công và sôi động nhất trong sự nghiệp lừng lẫy của Muhammad Ali, từ 1964 tới 1974.

Giai đoạn 1964-1974 cũng đánh dấu những năm tháng sôi động nhất của phong trào đấu tranh đòi quyền bình đẳng xã hội cho người da màu tại xứ sở cờ hoa.

Người xem phần nào có thể cảm nhận thấy không khí của khoảng thời gian nóng bỏng đó qua những thước phim của Ali, khi tác phẩm tái hiện vụ ám sát hai lãnh tụ hàng đầu của cộng đồng người da màu là Malcolm X (Mario Van Peebles) và Martin Luther King, Jr. (LeVar Burton), hay vai trò của chính Muhammad Ali trong cộng đồng người da màu theo Đạo Hồi ở Mỹ.

Dù vậy, phần lớn thời lượng 150 phút của bộ phim được dành để khắc họa suy nghĩ tâm tư của Muhammad Ali trong những năm tháng thăng trầm ấy, cũng như cá tính và tình cảm nồng nhiệt mà ông dành cho người hâm mộ cùng người thân.

Tuy Will Smith là cái tên hút khách hàng đầu Hollywood hồi đầu thế kỷ XXI, nhưng việc lựa chọn tài tử cho vai Muhammad Ali từng khiến không ít người lo ngại, bởi anh có khuôn mặt rất khác Ali. Chưa kể, dáng vóc rắn rỏi nhưng có phần mảnh khảnh của Smith không thực sự phù hợp cho vai diễn một tay đấm quyền anh hạng nặng.

Tuy nhiên, những nỗ lực tăng cân và tập luyện của Will Smith đã giúp khán giả phần nào nhớ lại những năm tháng đỉnh cao trong sự nghiệp của Muhammad Ali. Đặc biệt, trong những phân đoạn mô tả các trận đấu lịch sử, tài tử thực sự lột tả được phong cách thi đấu rất riêng của Ali: “Lướt nhanh như bướm lượn, đấm mạnh như ong đốt” (“Float like a butterfly, sting like a bee”).

Will Smith từng vấp phải nhiều nghi ngại và phải tập luyện rất nhiều trước giờ Ali bấm máy.

Song, với một kịch bản phim tương đối dàn trải và thiếu điểm nhấn, Will Smith chưa thực sự thể hiện được cá tính ấn tượng bên trong và bên ngoài sàn đấu của Muhammad Ali.

Bởi vậy, tuy phần thoại của Smith tràn đầy những câu nói bất hủ, nhưng người xem khó lòng cảm nhận được hết sức hút của huyền thoại ở ngoài đời thực. Đây có lẽ cũng là lý do mà tại Oscar 2002, Will Smith mới chỉ lọt vào danh sách 5 đề cử cuối cùng tại hạng mục Nam diễn viên chính xuất sắc mà chưa thể lên ngôi cao nhất.

Cũng rơi vào tình trạng “thành công một nửa” như diễn xuất của Will Smith là phần kịch bản và khâu dựng phim. Là một tác phẩm dày đặc sự kiện, Ali mang tới cho người xem hầu như toàn bộ những sự kiện và gương mặt quan trọng nhất đối với Muhammad Ali trong quãng đời mười năm của ông.

Từ các cuộc đấu bốc với tay đấm kỳ phùng địch thủ Joe Frazier (James Toney), những mối tình liên tiếp của Ali với ba đời vợ là Sonji (Jada Pinkett Smith - vợ ngoài đời của Will Smith), Belinda (Nona Gaye), và Veronica (Michael Michele), đến mối quan hệ nửa công việc, nửa bạn bè của huyền thoại quyền anh với nhà báo thể thao Howard Cosell (Jon Voight), tất cả đều được khắc họa đầy đủ trong Ali.

Với Ali, đạo diễn Michael Mann dường như hơi "tham lam" khi đưa vào quá nhiều sự kiện. Khán giả có thể biết rõ hơn về cuộc đời huyền thoại, nhưng tác phẩm lại thiếu đi điểm nhấn cần thiết.

Tuy nhiên, chính việc chăm chút tới từng chi tiết trong cuộc đời đầy ắp sự kiện của Muhammad Ali đã khiến tác phẩm thiếu đi điểm nhấn cần thiết cho nhân vật trung tâm. Truyện phim dàn trải, thiếu tính kết nối của Alivô tình khiến nhịp phim bị đứt đoạn và không tạo được âm hưởng cần thiết về mặt cảm xúc cho khán giả.

Ngay cả điểm sáng của phim, những trường đoạn mô tả các trận đấu bốc đáng nhớ của Muhammad Ali qua phần quay phim xuất sắc của Emmanuel Lubezki, cũng chưa mang đến cảm giác ép phê. Bởi các đối thủ trên sàn đấu của ông như Frazier hay Foreman tuy cũng là huyền thoại, nhưng chỉ được khắc họa tương đối nhạt nhòa.

Là một bộ phim mang theo nhiều kỳ vọng của người hâm mộ điện ảnh và thể thao, Ali chưa mang đến được cái nhìn toàn diện và sâu sắc nhất có thể về Muhammad Ali - một trong những tên tuổi vĩ đại nhất trong lịch sử môn quyền anh nói riêng, và thể thao nước Mỹ nói chung.

Song, nỗ lực của đạo diễn Michael Mann và Will Smith ít nhất cũng mang đến cho lớp khán giả trẻ - những người vốn quá quen với việc quyền anh bị thương mại hóa triệt để, một cái nhìn khác về giá trị chân thực của bộ môn thể thao thường hay gây tranh cãi.

Đó là tinh thần cao thượng, nỗ lực hết mình trên sàn đấu và tư tưởng dấn thân, dám đấu tranh chống lại bất công xã hội bên ngoài sàn đấu. Đại diện cho giá trị chân thực ấy của môn quyền anh, không ai khác chính là Muhammad Ali - người đã dám sống và chiến đấu hết mình cho những lý tưởng của bản thân.

Xin được tạm biệt ông, Muhammad Ali.