Putin: Nỗi ám ảnh suốt đời tỷ phú Khodorkovsky

- Phán quyết đòi Nga bồi thường 50 tỷ USD thiệt hại cho các cổ đông của Công ty Yukos liên quan đến tỷ phú Mikhail Khodorkovsky đánh dấu sự xuất hiện trở lại của nhà tài phiệt một thời này. Tuy nhiên, nó không gây tác động đáng kể nào lên Tổng thống Putin mà chỉ nhắc lại những câu chuyện ám ảnh suốt đời của một tài phiệt, một đế chế đã sụp đổ của Mikhail Khodorkovsky.

Trả đũa?

Hàng loạt các khó khăn dồn dập đổ lên đầu Tổng thống Nga Vladimir Putin, mới nhất là áp lực từ giới tài phiệt trong đó có những người liên quan tới tỷ phú, ông trùm giàu mỏ một thời Mikhail Khodorkovsky.

Một tòa án ở Hague hôm 27/7 đã phán quyết yêu cầu Chính phủ Nga phải trả 50 tỷ USD thiệt hại cho các cổ đông của công ty Yukos với kết luận cho rằng, giới chức nước này, dưới thời Tổng thống Vladimir Putin đã làm phá sản Yukos và tống giam ông Mikhail Khodorkovsky với cáo buộc tội danh lừa đảo và trốn thuế.

Luật sư của bên nguyên là cổ đông của Yukos Oil Co. cho rằng, ngoài việc khiến công ty phá sản, Nga còn bán tài sản của Yukos cho các doanh nghiệp nhà nước.

Thông tin nói trên được đưa ra trong bối cảnh Nga đang gặp rất nhiều áp lực trừng phạt từ phương Tây bao gồm Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) sau vụ Nga cho sáp nhập Crimea và vụ máy bay Malaysia MH17 được cho là bị quân ly khai tại Ukraine bắn rơi tại miền đông nước này.

Hàng loạt các biện pháp trừng phạt được Mỹ và EU áp dụng lên các cá nhân thân cận với ông Putin và các DN thuộc các lĩnh vực năng lượng, quân sự và tài chính... khiến giới đầu tư thế giới khá thận trọng khi đầu tư vào Nga.

Ông trùm giàu mỏ một thời Mikhail Khodorkovsky

Tuy nhiên, đối với ông Khordorkovsky thì điều này có thể có ý nghĩa hoàn toàn khác.

Không còn kín tiếng như trong suốt khoảng thời gian 7 tháng được tự do sau lệnh ân xá của Putin hồi cuối năm 2013, tỷ phú từng giàu nhất nước Nga và là ông trùm dầu mỏ thời Liên bang Xô Viết và đã ngã ngựa sau khi ông Putin lên nắm quyền cho biết, ông cảm thấy thật tuyệt khi các cổ đông Yukos có cơ hội tìm lại tài sản.

Trước đó, tỷ phú từng được Forbes ước tính sở hữu 15 tỷ USD sau thời kỳ làm ăn dưới thời Boris Yeltsin đã tuyên bố khá mạnh mẽ rằng không dính líu vào chính trị Nga và cũng có khả năng tài chính để không cần quay lại làm kinh doanh.

Mặc dù vậy, những gì đang diễn ra đang khiến không ít người nhớ lại tham vọng chính trị đã khiến nhà tài phiệt này rơi vào vòng lao lý bởi trong 14 năm qua Khodorkovsky. Và đây có lẽ chỉ là bước đi lợi dụngtình hình để trả đũa, gỡ gạc danh tiếng của tỷ phú một thời này mà thôi.

Tỷ phú một thời và đế chế sụp đổ

Phản ứng sau khó khăn mới nhất về phán quyết 50 tỷ USD, Nga cho biết sẽ kháng cáo và cho rằng phán quyết chỉ một phía, khó thực thi cho dù giới luật sư cho rằng nếu Nga không chấp nhận, thì việc tịch thu tài sản của Nga ở nước ngoài có thể xảy ra.

Tổng thống Putin vẫn là nỗi ám ảnh suốt đời Khodorkovsky

Hầu hết các chuyên gia dự báo đều cho rằng, Nga sẽ không trả tiền theo phán quyết nói trên bởi nếu làm như vậy không khác gì là thừa nhận việc thu giữ tài sản của Yukos là phi pháp. Vấn đề được đặt ra là, Nga sẽ làm gì để giải quyết vụ việc vừa mất tiền vừa mất uy tín trong bối cảnh khó khăn nhiều như hiện nay.

Trước đó, Mỹ và EU đã trừng phạt kinh tế Nga vòng thứ 3 với một loạt lệnh cấm vận mới gắt gao hơn. Nga bị cô lập chưa từng có kể từ thời Chiến tranh Lạnh. Các biện pháp mới này được chính Tổng thống Mỹ Barack Obama khẳng định sẽ gây nhức nhối cho nền kinh tế Nga hơn nhiều so với đợt cấm vận trước đó.

Một điều mà nhiều người lo ngại là, Tổng thống Putin đang đối mặt không chỉ với phương Tây bên ngoài mà còn cả sức ép bên trong từ các nhà tài phiệt mà có thể bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt của phương Tây.

Khordorkovsky, sau khi được ra tù, đã sang Đức và rất có thể sẽ sống ở Thụy Sĩ, nơi mà một lượng tiền được đánh giá rất lớn của nhà tài phiệt này, gửi tại đây. Tuy nhiên, sự quay đầu trở lại của các cổ đông Yukos kiện Nga trong bối cảnh nước này đang gặp vô vàn khó khăn khiến nhiều người nghĩ tới sự trả đũa cho dù tỷ phú số một nước Nga một thời.

Vụ kiện được nhóm giám đốc công ty đã bị phá sản Yukos không chỉ nhắm vào chính phủ Nga mà còn Rosneft - tập đoàn sở hữu dây chuyền sản xuất của Yukos trước đây sau khi doanh nghiệp này bị xé nhỏ và bán đi khi mà Khordorkovsky bị bắt.

Ông Khodorkovsky từng được biết đến là một người rất giàu có, nhiều quyền lực. Sau khi nắm hàng chục tỷ USD trong tay, Khodorkovsky nuôi dưỡng tham vọng chính trị và đã trực tiếp tham gia vào chính quyền với vai trò là thứ trưởng Dầu mỏ và Khí đốt Nga từ năm 1993.

Khodorkovsky bị bắt năm 2003 và trải qua 10 năm trong tù sau khi bị kết tội lừa đảo và trốn thuế. Ông được Tổng thống Putin ân xá trước thời hạn một khoảng thời gian ngắn. Yukos từng là công ty sản xuất dầu lớn nhất của Nga bị giải tán năm 2007 sau khi nộp đơn phá sản năm 2006.

Dù có gây được sự chú ý nhỏ với vụ tháng kiện 50 tỷ USD nhưng trong mắt nhiều chuyên gia đó Khodorkovsky vẫn chỉ là tỷ phú của một thời đã qua và được nhớ đến với một đế chế Yukos đã sụp đổ. Và Tổng thống Putin vẫn là nỗi ám ảnh suốt đời Khodorkovsky.

Văn Minh