Mỗi lần tập thể dục đổ nhiều mồ hôi, tắm nước nóng, ăn đồ cay nóng, thậm chí cứ xúc động là tôi lại nổi sẩn, phù, ngứa khắp người. Tại sao tôi lại bị như vậy, thưa bác sĩ? (Minh Trang, 30 tuổi, Hà Nội).
Bác sĩ Trung tâm Thử nghiệm lâm sàng, Bệnh viện Da liễu Trung ương, tư vấn:
Những triệu chứng trên thuộc vào dạng mày đay cholinergic - một dạng mày đay mạn tính cảm ứng. Chứng này đặc trưng bởi dát đỏ, sẩn phù kèm ngứa xuất hiện sau khi tăng thân nhiệt như tập thể dục, đổ mồ hôi, hoặc tắm nước nóng. Xúc động hoặc ăn đồ ăn cay nóng cũng có thể gây khởi phát triệu chứng. Các dấu hiệu này có thể tự xuất hiện và tự biến mất trong vòng vài giờ.
Mày đay mạn tính là bệnh lý thường gặp, với triệu chứng sẩn phù hoặc phù mạch hoặc cả hai xuất hiện hằng ngày hoặc gần như hằng ngày trong thời gian trên 6 tuần.
Ngoài dạng mày đay mạn tính cảm ứng như bạn gặp phải còn có mày đay mạn tính tự phát (thể thường gặp). Hai dạng này được phân chia dựa trên yếu tố gây khởi phát đặc hiệu.
Mày đay mạn tính cảm ứng đặc trưng bởi sự xuất hiện tái diễn sẩn phù, phù mạch hoặc cả hai sau kích thích của các tác nhân đặc hiệu bên ngoài.
Các nguyên nhân phổ biến nhất bao gồm:
Mày đay do chà xát, cào gãi (còn gọi là chứng da vẽ nổi): Đặc trưng bởi sự xuất hiện của sẩn phù, có thể có phù mạch, ngứa hoặc rát sau khi chà xát, cào gãi, vạch trên da hoặc ở những vùng ma sát tự nhiên như nách, giữa 2 đùi,…
Mày đay do rung: Đặc trưng bởi sự xuất hiện sẩn phù hoặc phù mạch, ngứa ở những vị trí chịu kích thích rung, ví dụ như lòng bàn tay sau khi lái xe và cầm vô lăng hoặc sau khi cắt cỏ….
Mày đay do áp lực chậm: Đặc trưng bởi sự xuất hiện dát đỏ và phù nề chậm sau một kích thích áp lực. Ví dụ, sưng nề bàn chân sau đi bộ, chạy nhảy, đi giày chật, sưng nề bàn tay sau xách túi nặng, sử dụng búa, dát đỏ, phù nề ở vị trí dây đeo ba lô, vị trí thắt dây an toàn, dây áo ngực, dây thắt lưng, vị trí lưng tựa vào ghế…
Mày đay do lạnh hoặc do nhiệt đặc trưng bởi sự xuất hiện của sẩn phù sau khi tiếp xúc với vật/bề mặt lạnh hoặc có nhiệt độ cao.
Ngoài ra, có dạng mày đay do ánh sáng mặt trời, nghĩa là vùng da hở lại nổi dát đỏ và ngứa sau khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Nhiều người còn bị nổi mày đay sau khi tiếp xúc với yếu tố ngoại sinh như hóa chất (ví dụ tinh dầu quế) hoặc cây cối, động vật (ví dụ sứa biển), latex…
Mày đay do nước đặc trưng bởi sự xuất hiện của sẩn phù ở những vị trí tiếp xúc với nước, không liên quan đến nhiệt độ của nước.
Yếu tố làm nặng thêm mày đay mạn tính
Các tác nhân vật lý như cào gãi, chà xát, mặc quần áo chật, đeo thắt lưng chặt, tắm nước nóng, lạnh, môi trường nóng, lạnh, ánh sáng mặt trời có thể làm nặng thêm mày đay mạn tính.
Thuốc chống viêm không steroid (NSAID) như aspirin, ibuprofen có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng ở nhiều bệnh nhân. Paracetamol không làm nặng thêm mày đay mạn tính, vì vậy có thể dùng thuốc này để điều trị đau và hạ sốt thay thế.
Một số thực phẩm như thực phẩm cay, nhiều gia vị, rượu và thực phẩm, phụ gia thực phẩm chứa chất gây dị ứng và nhiều histamine có thể làm trầm trọng thêm các triệu chứng, mặc dù dị ứng thực phẩm không phải là nguyên nhân gây ra mày đay mạn tính.
Nhiễm trùng, bệnh viêm mạn tính như nhiễm vi khuẩn HP, viêm gan A hay C, nhiễm khuẩn vùng mũi họng, ký sinh trùng đường ruột; viêm dạ dày, viêm thực quản trào ngược...; căng thẳng, thiếu ngủ hoặc không tuân thủ điều trị thuốc kháng histamine cũng có thể ảnh hưởng.
.svg){kind=icon}
