Pháp nổi tiếng với niềm tự hào về ngôn ngữ và từ lâu đã duy trì mối quan hệ tương đối phức tạp với tiếng Anh. Mặc dù gần đây đã có những cải thiện đáng chú ý về trình độ tiếng Anh, nhưng quốc gia này vẫn bị “tụt hậu” so với nhiều nước châu Âu khác.
Theo Chỉ số thông thạo tiếng Anh của EF (EF EPI) 2024, Pháp đứng thứ 43, tụt 9 bậc so với năm trước và được xếp vào loại có trình độ thông thạo vừa phải. Xếp hạng này phản ánh nhiều câu chuyện phía sau của nền kinh tế thứ 3 Liên minh châu Âu (EU) và thứ 7 thế giới.
Niềm tự hào với ngôn ngữ mẹ đẻ
Thái độ văn hóa đóng một vai trò quan trọng trong việc hình thành trình độ ngôn ngữ. Việc nhấn mạnh quá mạnh mẽ của Pháp vào việc bảo tồn ngôn ngữ dân tộc và văn hóa đôi khi dẫn đến sự phản đối việc sử dụng ngoại ngữ, bao gồm cả tiếng Anh.
Tiếng Pháp gắn bó sâu sắc với bản sắc Pháp và trong lịch sử, người ta thường miễn cưỡng sử dụng tiếng Anh, bị một số người coi là mối đe dọa đối với chủ quyền văn hóa.
Đã từng có thời kỳ dài (thế kỷ 17 đến đầu thế kỷ 20), tiếng Pháp chiếm một vị trí “độc tôn” trong ngoại giao toàn cầu và quan hệ quốc tế. Sách báo, tài liệu được viết bằng tiếng Pháp. Người trẻ, học sinh học tiếng Pháp, đặc biệt tại các quốc gia có di sản thực dân của quốc gia châu Âu này.
Văn hóa Pháp, bao gồm văn học, nghệ thuật và triết học, được đánh giá cao. Các phong trào như Khai sáng phần lớn được thúc đẩy bởi các nhà tư tưởng người Pháp như Voltaire, Rousseau và Montesquieu. Tiếng Pháp đã trở thành ngôn ngữ của giới thượng lưu có học vấn trên khắp châu Âu và các thuộc địa trải dài ở châu Mỹ, Phi và Đông Nam Á.
Với sự kết thúc của chủ nghĩa thực dân vào giữa thế kỷ 20, nhiều quốc gia đã giành được độc lập và bắt đầu quảng bá ngôn ngữ của mình thay vì tiếng Pháp. Tiếng Anh ngày càng chiếm ưu thế, thay thế tiếng Pháp trở thành ngôn ngữ quốc tế chính.
Trước sự thoái trào của tiếng Pháp, một bộ phận vẫn “hoài niệm một thời”. Tuy nhiên, sự phản kháng văn hóa này đang dần giảm bớt, đặc biệt là ở thế hệ trẻ. Tuy nhiên, những tác động kéo dài của tư duy này vẫn có thể được nhìn thấy ở mức độ thành thạo tổng thể, cũng như ở sự miễn cưỡng của một số bộ phận dân cư trong việc sử dụng tiếng Anh.
Những biện pháp khẩn cấp để nâng trình độ tiếng Anh
Năm 2013, Bộ trưởng Bộ Đại học lúc bấy giờ Genevieve Fioraso đã giới thiệu một dự luật cho phép các trường đại học của nước này dạy các môn học bằng tiếng Anh nhiều hơn. Theo bà Genevieve, mục tiêu của dự luật là nhằm thu hút nhiều sinh viên tới từ các quốc gia khác như Brazil, Trung Quốc và Ấn Độ- nơi tiếng Anh đang được dạy phổ biến, trong khi tiếng Pháp hầu như chỉ dành cho những người yêu văn chương, theo Washington Post.
“Cách đây 10 năm, chúng ta là quốc gia đứng thứ 3 về khả năng thu hút sinh viên nước ngoài, nhưng hiện tại chúng ta đứng thứ 5”, bà nói. Được biết, bà Genevieve từng là giáo viên dạy tiếng Anh.
Dự luật làm dấy lên sự phẫn nộ sâu sắc từ những nhà trí thức Paris. Họ kiên quyết cho rằng sinh viên nước ngoài học tập ở Pháp phải học tiếng Pháp.
Năm 2022, Pháp công bố cấm công nghệ chơi game bằng tiếng Anh nhằm bảo vệ sự thuần khiết của tiếng Pháp. Các quan chức chính phủ phải thay thế các từ như "e-sports" (thể thao điện tử) và "streaming" (phát trực tuyến) bằng các phiên bản tiếng Pháp đã được phê duyệt, theo The Guardian.
Năm 2023, Pháp kiện Ủy ban Châu Âu vì ưu tiên tiếng Anh trong tuyển dụng ở khối này, theo tờ Politico. Đối với Pháp, các bài kiểm tra chỉ bằng tiếng Anh là “hành vi phân biệt đối xử”.
Liên minh này hiện đang tuyển dụng các quan chức mới trong các lĩnh vực như vũ trụ, quốc phòng và kinh tế, sử dụng quy trình tuyển chọn bao gồm một số bài kiểm tra chỉ được thực hiện bằng tiếng Anh. Paris cho rằng những tiêu chí đó có lợi cho các ứng cử viên nói tiếng Anh nên đã đệ đơn hai đơn khiếu nại lên tòa án cấp cao của EU.
Một trong những yếu tố khác ảnh hưởng đến trình độ tiếng Anh ở Pháp là hệ thống giáo dục. Tiếng Anh là môn học bắt buộc ở trường học. Ở Pháp, trong khi nhiều trẻ em bắt đầu học tiếng Anh từ khi còn nhỏ, việc học tiếng Anh chính quy không trở thành bắt buộc cho đến khi các em đạt đến lớp 6ème, tương ứng với năm đầu tiên của trường THCS, thường là ở tuổi 11.
Trước 6ème, các trường học có sự linh hoạt trong việc lựa chọn dạy ngoại ngữ nào dựa trên nguồn lực sẵn có của họ, chủ yếu là kỹ năng ngôn ngữ của giáo viên, theo The Local. Do đó, ngoại ngữ cụ thể được cung cấp có thể khác nhau giữa các trường tùy thuộc vào chuyên môn của giáo viên.
Đồng thời, trọng tâm truyền thống là ngữ pháp và kỹ năng viết tiếng Anh hơn là khả năng đàm thoại trôi chảy. Cách tiếp cận này thường khiến sinh viên có kiến thức tiếng Anh lý thuyết nhưng lại thiếu kỹ năng giao tiếp thực tế.
Cải cách giáo dục gần đây nhằm giải quyết những thiếu sót này bằng cách nhấn mạnh vào kỹ năng nói và cách sử dụng thực tế. Bộ Giáo dục Pháp đã đưa ra nhiều sáng kiến.
Năm 2022, chính phủ Pháp triển khai kế hoạch học tiếng Anh "khẩn cấp" cho trường học thông qua các ưu tiên học ngoại ngữ này như việc mở thêm nhiều trường song ngữ, phần mềm ngôn ngữ bằng giọng nói và tài trợ cho các chuyến đi học tập tại các quốc gia nói tiếng Anh.
Bất chấp những nỗ lực này, quá trình chuyển đổi từ lý thuyết sang thực hành vẫn đang được tiến hành và nhiều học sinh vẫn gặp khó khăn khi sử dụng tiếng Anh trong thực tế. Pháp đang đứng áp chót các nước châu Âu về trình độ tiếng Anh.
Tử Huy
.svg){kind=icon}
