- Thị trường chứng khoán (TTCK) khó khăn, nhiều doanh nghiệp (DN) đã quyết định xin hủy niêm yết. Tuy nhiên, rút khỏi sàn với bất cứ lý do gì thì DN cũng phải đối mặt với nhiều câu hỏi nghi ngờ. Chính vì thế, rút niêm yết xuống thì dễ nhưng lên lại khó.

Xem bài khác trên Vef.vn

Mọi lý do đều bị nghi ngờ

CTCP Gò Đàng bất ngờ thông qua quyết định hủy niêm yết tự nguyện toàn bộ cổ phiếu đang niêm yết. Nội dung này nằm ngoài chương trình Đại hội được công bố trước đó đã làm rất nhiều cổ đông và nhà đầu tư bất ngờ.

Lùi về khoảng hơn 1 năm trước, chỉ trong vòng 2 tháng (tháng 5 đến tháng 7/2011) đã có đến 5 doanh nghiệp xin hủy niêm yết. Đó là Công ty Cổ phần Khoáng sản Sài Gòn - Quy Nhơn (SQC), Công ty Cổ phần Công nghệ Viễn thông Sài Gòn (SGT), Thực phẩm Quốc tế (IFS), Xây dựng số 11 (V11) và Hóa Dược phẩm Mekophar (MKP).

Có nhiều lý do khiến DN muốn rời sàn. Ông chủ Đặng Thành Tâm của cả SQC và SGT cho rằng họ khó huy động vốn qua kênh chứng khoán và việc giá cổ phiếu suy giảm đã ảnh hưởng đến quyền lợi của cổ đông. V11 thì rời sàn để tái cấu trúc. Còn một số khác cho rằng do điều kiện thị trường không thuận lợi.

Tuy nhiên, mọi lý do của DN đưa ra đều bị nghi ngờ, giới đầu tư luôn đặt những câu hỏi về sự thật đằng sau công bố. Niềm tin của giới đầu tư vào các DN này bị ảnh hưởng rất nhiều.

Trên thế giới, niêm yết trên những sàn chứng khoán lớn như LSE (London, Anh), NYSE (New York, Mỹ) là rất khó nên không có ai muốn hoặc không đến nỗi phải rút niêm yết. Ở Việt Nam, sàn HoSE được xem là sàn danh giá vì điều kiện niêm yết rất chặt chẽ và khó hơn sàn HNX hay UPCoM. Đó là chưa kể khi niêm yết lại, DN phải bắt đầu từ con số không về quy trình, chi phí và niềm tin thị trường. Nói cách khác, việc rút niêm yết là chuyện cực chẳng đã.

Tiến sĩ Đinh Thế Hiển, chuyên gia chứng khoán, nhận xét: “Hủy niêm yết là chuyện chẳng đặng đừng của DN trong điều kiện lực cầu trên thị trường rất yếu”. Nhiều DN theo lộ trình đến ngày lên sàn, nhưng sau đó đành chấp nhận rút niêm yết vì thị trường không thuận lợi.

Nhìn từ góc độ DN, trong điều kiện thị trường khó khăn kéo dài, đã xuất hiện nhiều rủi ro lấn át những lợi ích mà thị trường chứng khoán có thể mang lại. “Rủi ro đầu tiên đe dọa DN là nguy cơ bị thâu tóm do giá cổ phiếu xuống thấp”, ông Trịnh Hoài Giang, Phó Tổng Giám đốc Công ty Chứng khoán TP.HCM (HSC), bày tỏ.

Có thể thấy hầu hết các DN xin hủy niêm yết đều có điểm chung là vốn ít, hoạt động kinh doanh không có gì nổi bật trong khi thanh khoản cổ phiếu kém. Chẳng hạn, trong 6 tháng đầu năm 2012, doanh thu hợp nhất của AGD gần 438 tỷ đồng, giảm nhẹ so với cùng kỳ năm trước. Tuy nhiên, lãi ròng của công ty giảm đến 21%, đạt gần 58 tỷ đồng. Cổ phiếu AGG trên sàn hiện có mức giá 46,000 đồng, tức thấp hơn khoảng 16% so với mức công ty dự kiến mua lại. AGD là cổ phiếu có giá tương đối cao trên thị trường hiện nay, tuy nhiên thanh khoản khá thấp, với vài ngàn đơn vị mỗi phiên.

Nhìn về quá khứ các doanh nghiệp rút niêm yết cũng nằm trong tình trạng tương tự vốn chủ sở hữu của V11 chỉ xấp xỉ 133 tỉ đồng, IFS là 153 tỉ đồng… Bên cạnh đó, giao dịch cổ phiếu cũng không tạo được sự hấp dẫn trong mắt nhà đầu tư. Giá V11 chốt tại ngày 14/7 năm ngoái là 3.800 đồng/cổ phiếu, mã IFS là 8.300 đồng/cổ phiếu. Tình trạng không có giao dịch hay lác đác dưới 100 đơn vị/phiên là chuyện diễn ra thường xuyên ở 2 mã này.

Lợi nhuận của các công ty xin rời sàn cũng không mấy khả quan. Lợi nhuận sau thuế của SGT năm 2010 chỉ đạt 32.4 tỉ đồng. Nếu so với các mức lợi nhuận 80.9 tỉ đồng năm 2009, 73.4 tỉ đồng năm 2008 và 136.6 tỉ đồng năm 2007 thì lợi nhuận năm 2010 của công ty này đã giảm khá nhiều.

Ngoài ra, trong thị trường giá xuống, thay vì quảng bá cho mình, DN có thể làm hại chính mình vì thị giá thấp hơn giá trị nội tại. Để tránh các nguy cơ này và tranh thủ củng cố lực lượng, một số DN chọn giải pháp rời sàn.

Xuống bao giờ mới lên?

Nhìn sang thị trường nhiều nước trên thế giới có thể thấy rằng việc hủy niêm yết là chuyện bình thường. Ở Việt Nam việc rút niêm yết cũng như niêm yết phải đúng thời điểm. Còn khi đã niêm yết, nhất là trên sàn HoSE, mà rời sàn thì DN sẽ gặp nhiều khó khăn sau này.

Ở góc độ DN, “việc rút niêm yết sẽ là một “vết đen” trong lịch sử DN. Cho dù DN đó làm ăn tốt đến đâu, thương hiệu uy tín như thế nào, thì việc hủy niêm yết trong quá khứ, sẽ là một trở ngại lớn, đặc biệt trong trường hợp làm việc hoặc đặt vấn đề hợp tác với các đối tác nước ngoài. DN nước ngoài nếu muốn đầu tư vốn, trong trường hợp DN đại chúng thì không vấn đề gì, nhưng nếu đã niêm yết mà lại hủy, họ sẽ rất ngần ngại.” Bà Hoàng Thị Hoa - Trưởng phòng Phân tích CTCK Bản Việt cho biết.

Ở góc độ thị trường, DN hủy niêm yết sẽ gây thiệt hại quyền lợi của cổ đông nhỏ. Ở Việt Nam chưa có quy định cụ thể nào bảo vệ quyền lợi cổ đông nhỏ khi DN hủy niêm yết). Mặt khác, hủy niêm yết đồng nghĩa DN đó sẽ là DN đại chúng giao dịch trên thị trường phi tập trung (OTC). Trong khi đó, “thị trường OTC hiện nay gần như đóng băng, tức là cổ đông thì không bán được cổ phiếu, còn DN cũng tắc đường huy động vốn qua thị trường này. Như vậy việc quay đầu khỏi thị trường chưa hẳn đã đã tìm thấy bờ của các DN”, ông Giang cho biết.

Ông Hiển thì cho rằng hủy niêm yết tức là DN thừa nhận mình thất bại. Điều này vô tình đánh mất hình ảnh và vị thế gây dựng được bấy lâu nay, làm giảm niềm tin của nhà đầu tư. Sau này dù DN có niêm yết lại, cũng khó được nhà đầu tư dành trọn niềm tin. Đó là chưa nói đến việc DN đó phải làm lại tất cả thủ tục niêm yết và tốn kém thêm một khoản phí tư vấn nữa. Vì vậy việc rút niêm yết chưa hẳn là lối thoát tối ưu cho các DN vì những hệ lụy trên con đường rút lui là rất lớn và khó khăn không nhỏ nếu muốn quay lại sàn.

Nam Phong