Đây là thông điệp của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc trong bài phát biểu tại lễ kỷ niệm 60 năm thành lập và đón nhận Huân chương Lao động Hạng Nhất của Bộ KH&CN tổ chức sáng nay, (30/11).

Cùng tham dự buổi lễ với Thủ tướng còn có các đồng chí Lãnh đạo Đảng, Nhà nước và Chính phủ; Lãnh đạo các Bộ, ban, ngành cơ quan Trung ương và địa phương; các tổ chức quốc tế, tổ chức chính trị, xã hội và doanh nghiệp.

Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh phát biểu tại Lễ kỷ niệm 60 năm thành lập và đón nhận Huân chương Lao động Hạng Nhất

Phát biểu khai mạc buổi lễ, Bộ trưởng Bộ KH&CN Chu Ngọc Anh đã điểm lại những thành tựu trong chặng đường 60 năm hình thành và phát triển của Bộ KH&CN qua từng thời kỳ và cho biết trong hơn 30 năm đất nước tiến hành công cuộc đổi mới toàn diện, cơ chế và chính sách quản lý hoạt động KH&CN cũng luôn được quan tâm đổi mới nhằm giải phóng tiềm năng sáng tạo, tạo môi trường thuận lợi và thông thoáng cho hoạt động nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ. Trên cơ sở đó, KH&CN đã có những đóng góp nổi bật trong phát triển kinh tế - xã hội và hội nhập quốc tế, được Lãnh đạo Đảng, Nhà nước ghi nhận và biểu dương.

Bước sang giai đoạn phát triển mới, khi Đất nước đứng trước nhiều cơ hội và thách thức, người đứng đầu Bộ KH&CN khẳng định sẽ tiếp tục phát huy sức sáng tạo của nhân dân, nhiệt huyết nghiên cứu của cộng đồng các nhà KHCN, nguồn lực đầu tư của doanh nghiệp để triển khai các nhiệm vụ trọng tâm của ngành đó là: Tiếp tục đổi mới hệ thống sáng tạo quốc gia, thúc đẩy doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo; Cải thiện môi trường kinh doanh để kích cầu công nghệ và nhu cầu đổi mới sáng tạo từ khu vực doanh nghiệp;

Đầu tư hơn nữa cho công tác nghiên cứu khoa học, thúc đẩy gắn kết, hợp tác giữa các trường đại học, viện nghiên cứu với khu vực công nghiệp và doanh nghiệp để đẩy mạnh thương mại hóa kết quả nghiên cứu trong thực tiễn sản xuất, kinh doanh; Dỡ bỏ các rào cản về quản lý để giải phóng tối đa tiềm năng sáng tạo; Đồng thời đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế nhất là thu hút, khai thác thế mạnh của đội ngũ các nhà khoa học tài năng là người Việt Nam ở nước ngoài.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc trao tặng Huân chương Lao động Hạng Nhất cho lãnh đạo Bộ KH&CN.

Phát biểu chúc mừng sau khi trao tặng Huân chương Lao động Hạng Nhất cho Bộ KH&CN, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, qua 60 năm hình thành và phát triển, Bộ KH&CN luôn làm tốt chức năng tham mưu cho Đảng, Nhà nước trong việc ban hành và tổ chức thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật, thúc đẩy nền khoa học công nghệ (KHCN) nước nhà. Huân chương Lao động hạng Nhất là kết quả xứng đáng, ghi nhận sự nổ lực các thế hệ cán bộ, lãnh đạo Bộ KH&CN. 

KHCN ngày càng đóng góp nhiều vào giá trị gia tăng của sản phẩm hàng hóa, số lượng các bài báo khoa học, công trình công bố quốc tế của Việt Nam tăng nhanh, Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu của Việt Nam liên tục tăng và 2019 xếp thứ 42 trên 129 quốc gia và đứng thứ 3 ASEAN.

Trong tổng chi cho KHCN, tỷ trọng đầu tư của Nhà nước so với doanh nghiệp được cải thiện theo chiều hướng tích cực, 52/48 so với 70/30 của hơn 5 năm trước. Hệ thống các tổ chức KHCN phát triển mạnh, đến nay cả nước đã có hơn 4.000 tổ chức KHCN thuộc mọi thành phần kinh tế. Đội ngũ nhân lực phát triển cả về số lượng và chất lượng với khoảng 67.000 cán bộ nghiên cứu, đạt tỷ lệ 7 người/1 vạn dân, trong đó nhiều nhà khoa học có uy tín đã được thế giới công nhận.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc phát biểu chỉ đạo tại buổi lễ

Thủ tướng nêu rõ ngày nay, Việt Nam đang ở bước ngoặt quan trọng trong tiến trình phát triển và KHCN mới là yếu tố quyết định cho tăng trưởng trong dài hạn, là chìa khóa để chúng ta vượt qua trạng thái dừng, thoát bẫy thu nhập trung bình, đạt tăng trưởng kinh tế cao, vươn lên sự thịnh vượng của quốc gia, của dân tộc.

"Thực tiễn đã cho thấy nhiều nước giàu tài nguyên nhưng cũng có những nước không có tài nguyên mà vẫn đạt được tăng trưởng kinh tế cao. Yếu tố quan trọng tạo nên sự khác biệt đó chính là KH&CN. Nhân loại ngày càng khan hiếm tài nguyên tự nhiên để khai thác. Việt Nam cũng vậy nhưng chúng ta lại có tài nguyên vô tận, đó chính là chất xám, là sự sáng tạo của con người, của chính tiềm năng trong mỗi chúng ta", Thủ tướng nói.

Chúng ta đang xây dựng chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm (2021 – 2030), tầm nhìn đến 2045 với khát vọng đưa đất nước ta phát triển thịnh vượng. "Hơn bao giờ hết, chúng ta phải tiếp tục đổi mới tư duy cũng như hành động một cách quyết liệt nhằm huy động và sử dụng có hiệu quả mọi nguồn lực, đặc biệt là phát huy mạnh mẽ nguồn vốn trí tuệ và sức sáng tạo của con người Việt Nam. Chúng ta cần phải có một bước chuyển đổi về mặt chiến lược để thúc đẩy nghiên cứu và phát triển khởi nghiệp sáng tạo, ứng dụng kết hợp phát triển công nghệ trong một số ngành, lĩnh vực mới có thế mạnh", Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh.

Theo đó, Thủ tướng cho rằng cần phải xác định KHCN và đổi mới sáng tạo phải là nền tảng thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững của đất nước, là lực lượng sản xuất trực tiếp, là động lực chính của mô hình phát triển kinh tế xã hội và phải làm tốt hơn nữa sự phối hợp giữa Nhà nước và xã hội trong việc phát triển KHCN; kết hợp tốt hơn giữa nội lực và ngoại lực trong phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo.

Thủ tướng cho rằng cần thực hiện đồng bộ các giải pháp khơi dậy sự đam mê nghiên cứu, sức sáng tạo, hành động mạnh mẽ quyết liệt để thúc đẩy phát triển KHCN nước nhà. Theo đó, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh vào một số nội dung cụ thể.

Thủ tướng cho rằng, trước hết, mạnh dạn đề xuất cơ chế, chính sách vượt trội để tạo ra sự đột phá trong ứng dụng KHCN, đổi mới sáng tạo trong khu vực doanh nghiệp, dịch vụ công. Mục tiêu là lấy doanh nghiệp làm trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia. Xây dựng cơ chế, chính sách đồng bộ giữa pháp luật về KHCN với pháp luật về thuế, đầu tư, tài chính và pháp luật liên quan để nâng cao năng lực đổi mới, hấp thụ và từng bước phát triển công nghệ của doanh nghiệp, đồng thời tạo thuận lợi cho nghiên cứu, chuyển giao kết quả KHCN phù hợp với cơ chế thị trường.

Thứ hai là phát huy vai trò tạo cơ chế, chính sách thuận lợi cho các trường đại học, viện nghiên cứu. Tăng cường nền tảng vốn con người cho đổi mới sáng tạo, đẩy mạnh hoạt động nghiên cứu các công nghệ sản xuất mà doanh nghiệp đòi hỏi và cải tiến phương thức giáo dục ứng dụng lý thuyết khoa học công nghệ vào các mục tiêu thực tiễn. Đổi mới căn bản cơ chế quản lý ngân sách chi cho KHCN, thực hiện cơ chế Nhà nước đặt hàng nghiên cứu các đề tài KHCN. Cơ cấu lại các chương trình, các nhiệm vụ KHCN gắn với nhu cầu xã hội, chuỗi giá trị của sản phẩm, tạo giá trị gia tăng.

Thứ ba là tập trung phát triển mạnh thị trường KHCN gắn với xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về KHCN, phát triển mạnh mạng lưới các tổ chức dịch vụ trung gian môi giới đánh giá, chuyển giao công nghệ. Tập trung nâng cao năng lực hấp thụ, làm chủ và đổi mới công nghệ của doanh nghiệp. Coi trọng hơn nữa vai trò của các doanh nghiệp trong đổi mới đầu tư vào KHCN. Chủ động phát triển cơ sở hạ tầng KHCN theo hướng hiện đại, đồng bộ, trong đó có các khu công nghệ đi đầu trong việc bắt nhịp với cuộc cách mạng 4.0. Tập trung phát triển sản phẩm quốc gia dựa vào công nghệ mới, công nghệ cao để hình thành các ngành nghề mới và các sản phẩm mới, giá trị gia tăng cao, nhất là lĩnh vực Việt Nam có thế mạnh như nông nghiệp, công nghiệp chế biến, chế tạo, CNTT…

Thứ tư là đổi mới chính sách sử dụng và trọng dụng cán bộ KHCN, phát triển mạng lưới kết nối nhân tài Việt Nam, tăng cường thu hút sự tham gia sâu của cộng đồng các nhà khoa học Việt Nam ở nước ngoài nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong nước.

Hiện nay chúng ta có khoảng 300.000 chuyên gia, trí thức người Việt Nam ở nước ngoài, chủ yếu tại các nước công nghiệp phát triển. Đây là nguồn lực vô cùng quý giá, là cầu nối giúp chúng ta tiến nhanh trên bản đồ đổi mới sáng tạo của thế giới nếu chúng ta biết cách huy động. Thủ tướng cũng cho biết nền tảng công nghệ hiện nay sẽ giúp các cơ quan, tổ chức doanh nghiệp trong nước kết nối được với các nguồn lực này.

Cuối cùng, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh đến việc xây dựng năng lực quản trị nhà nước đối với hệ thống đổi mới sáng tạo và phát huy công nghệ, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về KHCN, đổi mới sáng tạo để làm căn cứ hoạch định chính sách, có cơ chế, chính sách đột phá để nâng cao năng lực và chất lượng nhân sự làm việc trong khu vực công về đổi mới sáng tạo. "Chúng ta phải làm cho cán bộ làm khoa học dám ước mơ, dám khát vọng, theo đuổi khát vọng, đam mê nghiên cứu khoa học. Trong trăm việc, nghìn việc cần làm để trở thành quốc gia đổi mới sáng tạo thì việc đầu tiên phải làm là đổi mới sáng tạo cách trọng dụng con người", Thủ tướng nhấn mạnh.