Thực phẩm, đồ uống có xu hướng tăng trưởng “bùng nổ”

- Đây là ngành công nghiệp được dự báo tăng trưởng mạnh mẽ trong giai đoạn tới.

Triển vọng tăng trưởng của ngành thực phẩm và đồ uống lớn, nhiều hứa hẹn

Thực tế cho thấy chi tiêu cho thực phẩm và đồ uống có quan hệ tỷ lệ thuận với đà tăng trưởng của nền kinh tế Việt Nam, do cùng với sự phục hồi của đà tăng trưởng kinh tế thì sức cầu cho sản phẩm ngành thực phẩm và đồ uống của nền kinh tế nước ta cũng ngày càng tăng lên.Tính chung trong giai đoạn 2014-2016 tăng trưởng kinh tế đạt trung bình 6,29%/năm, cao rõ rệt hơn mức tăng trưởng trung bình 5,52%/năm giai đoạn 2012-2014. Mặc dù năm 2016 tăng trưởng kinh tế không đạt mục tiêu đề ra là mức 6,7% tuy nhiên mức tăng trưởng 6,21% vẫn được ghi nhận như là một thành công khi nền kinh tế Việt Nam phải đối mặt với tình trạng hạn hán, lũ lụt và sự cố môi trường biển tại miền Trung. Tăng trưởng kinh tế ổn định là nền tảng cho sự tăng trưởng “bùng nổ” của ngành thực phẩm và đồ uống khi ngành này chiếm khoảng 15% tổng GDP và đang trong xu hướng tăng lên trong thời gian tới. Số liệu của Nielsen Việt Nam cho thấy có sự phục hồi của đà tăng trưởng diễn ra ở mảng thực phẩm (4,7%). Năm 2016, quy mô thị trường thực phẩm và đồ uống của Việt Nam được đánh giá vào khoảng 30 tỷ USD.

Hình 1: Lợi nhuận sau thuế bình quân của doanh nghiệp ngành thực phẩm và đồ uống giai đoạn 2011-2015 (Đơn vị: triệu đồng). Nguồn: Vietnam Report

Bên cạnh nền tảng là tăng trưởng kinh tế đang ngày càng ổn định thì quy mô dân số trẻ với hơn 90 triệu người của Việt Nam cũng làm tăng tính hấp dẫn của việc tham gia ngành thực phẩm và đồ uống trên thị trường. Tăng trưởng kinh tế đã giúp nâng mức thu nhập bình quân đầu người năm 2016 lên mức 2200 USD/người/năm dẫn đến chi tiêu của hộ gia đình Việt Nam cho lượng thực thực phẩm và đồ uống ngày càng tăng cao. Do đó bên cạnh các doanh nghiệp lớn, ví dụ như Vinamilk, TH true MILK, IDP, Masan, Cô gái Hà Lan, Nutifood, Habeco, Sabeco, Tribeco, URC, Kinh Đô, Bibica, Hữu Nghị, Tân Hiệp Phát cùng với các công ty nước ngoài như Coca-Cola, PepsiCo, Unilever, Nestlé, San Miguel thì cũng xuất hiện thêm nhiều tập đoàn mạnh tham gia vào ngành hàng này như Hòa Phát, Hoàng Anh Gia Lai hay Vingroup. Tăng trưởng kinh tế ngày càng ổn định, giá cả hàng hóa thiết yếu có xu hướng tăng nhẹ và tầng lớp trung lưu mở rộng, khách du lịch tăng lên và hội nhập quốc tế sâu rộng thì ngành thực phẩm và đồ uống có cơ sở vững chắc để tiếp tục đạt tốc độ tăng trưởng ở mức hai con số trong năm 2017 và duy trì mức tăng trưởng này cho đến năm 2019. Theo số liệu dự báo của Hãng nghiên cứu thị trường BMI Research thì ngành công nghiệp thực phẩm và đồ uống của Việt Nam sẽ duy trì mức tăng trưởng kép hàng năm cho giai đoạn 2017-2019 là 10,9%. Bên cạnh đó BMI còn dự báo tăng trưởng của ngành sữa dự kiến khoảng 10%, của đồ uống có cồn là 11,1% và nhu cầu tiêu dùng sẽ tập trung vào nhóm hàng thực phẩm và đồ dùng thiết yếu.

Hình 2: Dự báo tăng trưởng ngành thực phẩm và đồ uống đến năm 2019. Nguồn: BMI Research

Xu hướng tăng trưởng của ngành trong năm 2017 được đánh giá tiếp tục đà tăng trưởng mạnh, đạt tối thiểu khoảng 15%. Cùng với xu hướng đẩy nhanh quá trình niêm yết cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán của các doanh nghiệp lớn trong ngành (ví dụ, như Habeco) và tình hình xâm nhập ngày càng gia tăng của nhiều thương hiệu lớn trên thế giới thì chắc chắn ngành thực phẩm và đồ uống sẽ tiếp tục đà phát triển mạnh trong những năm tới.

Nhiều tiềm năng, nhưng cũng đầy thách thức

Quy mô ngành chế biến thực phẩm và đồ uống hiện đang chiếm tỷ lệ khoảng 15% tổng sản phẩm quốc nội (GDP), quy mô dân số hơn 90 triệu người, ngành có nhiều doanh nghiệp lớn có hệ thống nhà máy sản xuất trải dài khắp quốc gia là điều kiện thích hợp để tăng năng suất và giảm giá thành thông qua việc đạt hiệu suất theo quy mô. Đây là điểm mạnh giúp các doanh nghiệp ngành thực phẩm và đồ uống Việt Nam cạnh tranh khá thành công với hàng hóa đến từ các quốc gia như Trung Quốc hay Thái Lan trong thời gian qua. Tuy nhiên, doanh nghiệp ngành công nghiệp chế biến thực phẩm và đồ uống nhìn chung vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, các doanh nghiệp nội địa trong ngành thực phẩm và đồ uống có quy mô vốn còn khiêm tốn so với các doanh nghiệp nước ngoài. Các doanh nghiệp lớn như Vinamilk, Masan, Sabeco hay Vinacafe vẫn còn khá ít. Quy mô nhỏ là một điểm yếu trong giai đoạn hội nhập hiện nay vì đây là nguyên nhân làm gia tăng chi phí sản xuất do chưa tạo lập được năng suất tăng theo quy mô. Ngoài ra, trình độ quản trị, công nghệ của các doanh nghiệp thực phẩm, đồ uống trong nước nhìn chung vẫn thua kém so với các thương hiệu mạnh của nước ngoài. Trong khi đó, tâm lý “chuộng đồ ngoại” của một bộ phận người tiêu dùng Việt Nam nhìn chung đã làm gia tăng sự hiện diện của ngày càng nhiều các thương hiệu quốc tế, đây sẽ là xu hướng giúp các doanh nghiệp nước ngoài dần dần chiếm lĩnh thị trường trong nước nếu các doanh nghiệp nội địa không đẩy mạnh hoạt động quảng bá thương hiệu. Cụ thể trong năm 2015, Sabeco dù đạt sản lượng 1,38 tỷ lít bia nhưng qua năm 2016 thì gần như không có tăng trưởng. Tuy nhiên, Heineken đã lần đầu tiên vượt qua Habeco để vươn lên vị trí thứ 2 về sản lượng trong ngành bia. Hay kể từ năm 2015 thuế suất thuế nhập khẩu đối với mặt hàng bánh kẹo giảm xuống còn 0% khiến thì thị trường bánh kẹo trong nước phải đối mặt với sự xuất hiện ồ ạt của các sản phẩm nhập khẩu từ nhiều quốc gia trong khu vực ASEAN như: Malaysia, Indonesia, Thái Lan. Các sản phẩm nhập khẩu rất đa dạng về mẫu mã, chủng loại và chất lượng đã làm gia tăng mức độ cạnh tranh trên thị trường, đối với doanh nghiệp sản xuất bánh kẹo trong nước thì đây thật sự là thách thức lớn trong việc giữ thị phần cho doanh nghiệp mình.

Trước tiến trình hội nhập sâu rộng, nền kinh tế duy trì tăng trưởng ổn định, phong cách tiêu dùng hiện đại và nguồn cung nguyên liệu đầu vào trong nước đa dạng phong phú, cơ hội dành cho những doanh nghiệp thực phẩm và đồ uống ngày càng tăng cao. Tuy nhiên, để giữ vững và mở rộng vị thế trên thị trường, doanh nghiệp cũng phải tập trung vào những điểm yếu trong thời điểm hiện tại, khắc phục và làm chủ những biến động trên thị trường thời gian tới.

Tùng Lê