Ngày 22/11/1963, cả nước Mỹ và thế giới chấn động với thông tin Tổng thống Mỹ Kennedy bị ám sát khi đang đi cùng một đoàn xe qua Dealey Plaza ở thành phố Dallas, bang Texas (Mỹ). Ông qua đời ở tuổi 46, khi còn hơn 1 năm nữa mới kết thúc nhiệm kỳ Tổng thống.
Kennedy không chỉ là một trong những chính trị gia nổi tiếng nhất mà còn là một trong những nhân vật thu hút sự đặc biệt của công chúng với câu chuyện đời tư cũng như nhiều giả thuyết quanh cái chết đột ngột khi còn quá trẻ.
VietNamNet phỏng vấn TS. Nguyễn Sỹ Hưng, người đã dịch cuốn sách Một cuộc đời dang dở của sử gia người Mỹ Robert Dallek ra tiếng Việt, vừa kịp ra mắt độc giả Việt Nam đúng dịp kỷ niệm 60 năm Tổng thống Mỹ Kennedy bị ám sát.
- Ông bắt tay dịch từ hơn 10 năm trước nhưng vì nhiều lý do mà đến thời điểm này 'Một cuộc đời dang dở' mới đến tay độc giả Việt Nam đúng dịp kỷ niệm 60 năm Tổng thống Mỹ Kennedy bị ám sát. Ông có cảm hứng đặc biệt gì với cuốn sách của Robert Dallek cũng như bản thân Kennedy và quá trình dịch thuật diễn ra như thế nào?
Ngoài công việc, thú vui và say mê của tôi là sưu tầm, đọc sách ở hai lĩnh vực hàng không và các nhân vật chính trị nổi tiếng. Mỗi khi đi công tác tôi đều sưu tầm những tác phẩm yêu thích. Từ khi còn trẻ tôi đã nghe đến tên tuổi của Tổng thống Kennedy bởi ông để lại ấn tượng tương đối mạnh suốt nhiều thập niên qua.
Trước đây tôi đã dịch sách về một số nhân vật lịch sử nhưng khi bắt gặp tác phẩm này trong một lần đi công tác ở Mỹ dù mới đọc qua nhưng thấy Robert Dallek viết về Kennedy hấp dẫn. Sách về Kennedy thì nhiều nhưng Một cuộc đời dang dở viết chi tiết với nhiều tình tiết thú vị mà ít người biết. Sách tương đối dày, chữ rất nhỏ nhưng đến 700-800 trang.
Dù ban đầu hơi ngại nhưng từ năm 2009 khi mua được sách về tôi đã ngồi dịch, tranh thủ mọi thời gian rảnh. Hơn 1 năm sau, tôi dịch được khoảng 2/3 nhưng phải gác lại để hoàn thành cuốn khác nên nó cũng dang dở một thời gian. Sau dịch Covid-19 tới năm 2021, khi trao đổi với bạn Trang - Phó TGĐ Tân Việt Books về một số công việc, chúng tôi có đề cập tới cuốn sách này với ý định hoàn thành đúng dịp 60 năm sau khi Kennedy bị ám sát và cuối cùng nó cũng kịp ra mắt độc giả.
- Các nhà sử học luôn tiếp cận với nhân vật lịch sử theo cách riêng với lối hành văn và cách tìm tư liệu rất khác người viết bình thường. Dịch một cuốn sách chi tiết như vậy có gây khó khăn cho ông? Được biết ông dịch tới cả ngàn trang nhưng cuối cùng phải cắt gọn đi để phù hợp khi xuất bản sách tại Việt Nam với gần 600 trang, ông có tiếc nuối?
Trước hết phải nói tư liệu trong cuốn sách của ông Robert Dallek rất quý, nhiều tình tiết lần đầu tiên được công bố nên cắt bớt cái gì cũng tiếc. Nhưng đây là một tác giả Mỹ, viết về Tổng thống Mỹ, trong nền văn hóa Mỹ nên những cách tiếp cận vấn đề không phù hợp với văn hóa của Việt Nam cũng như đường lối chính trị và quan hệ giữa 2 nước khiến tôi phân vân.
Thêm nữa Một cuộc đời dang dở nói về đời tư của Kennedy rất cụ thể, thậm chí có những đoạn văn mà tôi không nghĩ nói về một Tổng thống lại có thể mạnh dạn dùng những từ ngữ như vậy và phát hành trên toàn thế giới. Vì vậy, tôi cũng cân nhắc khi chuyển ngữ.
Cùng với đó, nội dung về bệnh tật của Kennedy có nhiều khái niệm chuyên sâu nên tôi quyết định lược bớt. Điều này không làm ảnh hưởng đến dòng chảy chính của tác phẩm mà chỉ làm bản dịch gọn gàng và phù hợp với độc giả Việt Nam hơn.
So với bản gốc thì Một cuộc đời dang dở phải cắt đi gần 1/5. Trước đó, tôi cũng có dịch nguyên văn một số cuốn sách nhưng khi đưa lên nhà xuất bản không dám duyệt vì có những nội dung không phù hợp mà nếu sửa cũng không ổn. Do vậy tôi chọn giải pháp rút gọn mà vẫn giữ được bản chất của tác phẩm.
- Với tư cách là dịch giả và cũng là độc giả, khi tiếp cận với bản gốc của 'Một cuộc đời dang dở', ông bị cuốn hút ở khía cạnh một con người, một chính trị gia hay chuyện đời tư của Kennedy?
Dĩ nhiên tôi bị cuốn hút ở góc độ một chính trị gia, đặc biệt là khả năng tư duy và tài hùng biện của ông ấy. Những bài phát biểu của Kennedy chứa đựng những triết lý sâu sắc và đi vào lòng người, tiếp năng lượng cho người nghe rất mạnh. Đó cũng là điều Kennedy thuyết phục được người dân và cử tri Mỹ dù tuổi còn trẻ mà bệnh tật thì quá nhiều, kinh nghiệm chính trường không dày dặn như các đối thủ khác.
Khi đọc tôi có cảm tình với Kennedy - một chính trị gia trẻ tuổi có cách tiếp cận vấn đề mới và mang tính nhân văn, hòa hoãn chứ không hiếu chiến. Chính vì thế, tôi bị cuốn hút và đi sâu vào dịch những phần đó.
- Ngoài sức hút với tư cách là một Tổng thống Mỹ, độc giả còn quan tâm tới Kennedy bởi những chuyện đời tư cũng như mối quan hệ với ngôi sao điện ảnh Marilyn Monroe. Thông tin này được đề cập như thế nào trong cuốn sách? Khi chuyển ngữ ông có phải giản lược những chi tiết nhạy cảm không?
Song song với Một cuộc đời dang dở tôi cũng chuẩn bị dịch một cuốn khá dày về Marilyn Monroe. Nhưng về sau tôi thấy đề tài đó chưa thực sự phù hợp nên tạm gác lại. Tuy nhiên, trong cuốn sách về Kennedy tác giả đề cập khá đầy đủ những mối tình, mối quan hệ của Kennedy với phụ nữ, kể cả một số nhân vật phức tạp. Giữa năm 1962, người ta đã giới thiệu Marilyn Monroe cho anh em nhà Kennedy. Rất nhiều tài liệu cho rằng Marilyn Monroe quan hệ với cả hai anh em.
Đến sinh nhật lần thứ 45 của Kennedy, Marilyn Monroe được mời tới dự và hát một bài chúc mừng. Sau đó bà thường xuyên đến Nhà Trắng, để lại rất nhiều nghi vấn. Vài tháng sau sự kiện đó, Marilyn Monroe qua đời và được bác sĩ kết luận do dùng thuốc quá liều nhưng có không ít nguồn tin cho rằng có bàn tay của anh em Kennedy sắp xếp.
Bởi thời điểm đó Kennedy chuẩn bị chạy đua vào Nhà Trắng nhiệm kỳ thứ 2 và nếu những thông tin này lộ ra sẽ không có lợi, đó cũng là giả thuyết bởi Marilyn Monroe có tính cách nổi loạn chứ không như những phụ nữ khác. Marilyn Monroe qua đời năm 1962 trong khi Kennedy chết năm 1963.
.svg){kind=icon}
