Mới đây, Nhật Bản đã tìm thấy một văn bản ngoại giao năm 1950 phác thảo hiệp ước hòa bình với Nhật Bản, trong đó cho thấy Trung Quốc công nhận quần đảo Senkaku là một phần của quần đảo Ryukyu.

Quần đảo Senkaku/Điếu Ngư - tâm điểm tranh chấp Trung - Nhật trong năm 2012
Theo các nguồn tin thông thạo về văn bản này, chính quyền Trung Quốc khi đó đã sử dụng cụm từ quần đảo Senkaku và ngụ ý rằng Trung Quốc hiểu quần đảo sẽ nằm trong quyền kiểm soát của chính quyền giờ đây là quận Okinawa.

Quần đảo Ryukyu và Senkaku nằm trên biển Hoa Đông, hiện nay đều do Nhật Bản quản lý. Trung Quốc gọi Senkaku là Điếu Ngư.

Tuy nhiên, nếu Trung Quốc công nhận rằng quần đảo Senkaku/Điếu Ngư là một phần của quần đảo Ryukyu thì điều này lại trái ngược với các tuyên bố chủ quyền của Bắc Kinh, rằng quần đảo này là một phần của Đài Loan và thuộc lãnh thổ của Trung Quốc từ thời xa xưa.

Tài liệu này có ghi thời gian là vào tháng 5/1950 và có tiêu đề “Phác thảo về các vấn đề và lập luận về những phần liên quan tới các vùng lãnh thổ trong hiệp ước hòa bình với Nhật Bản”. Theo các nguồn tin giám định bản thảo thì đây được cho là tài liệu gốc.

Văn bản này nói rằng cần xem xét kỹ lưỡng có nên sáp nhập các đảo này vào Đài Loan hay không do khoảng cách về địa lý là cực kỳ gần. Dựa trên khía cạnh này, các nguồn tin của Nhật nói rằng điều này cho thấy chính quyền Trung Quốc năm 1950 không coi Senkaku/Điếu Ngư là một phần lãnh thổ của Đài Loan.

Tài liệu này cũng sử dụng cụm từ ‘Quần đảo Senkaku’, chứ không dùng tên gọi ‘Điếu Ngư’ theo cách gọi của Trung Quốc.

Năm 1951, Hiệp ước Hòa bình San Francisco được đưa ra và Mỹ trao trả quần đảo Senkaku cho Nhật Bản, cùng với các thỏa thuận tiếp theo. Tuy nhiên, chính quyền Trung Quốc khi đó lại không tham gia vào thỏa thuận hòa bình 1951.

  • Lê Thu (theo Kyodo)