Trực tuyến: An toàn tiêm vắc xin sởi - rubella

Sau hơn 2 tháng triển khai chiến dịch tiêm vắc xin sởi-rubella có quy mô lớn nhất từ trước tới nay với khoảng 23 triệu trẻ em từ 1-14 tuổi trên toàn quốc, vấn đề chất lượng vắc xin và an toàn tiêm chủng vẫn là mối quan tâm của nhiều người dân.

Sởi là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong cho trẻ dưới 5 tuổi. Dịch sởi diễn ra đầu năm 2014 đã xảy ra với tỉ lệ mắc rất cao.

Còn với rubella, vụ dịch năm 2005, 2011 đã khiến hàng ngàn phụ nữ mang thai mắc bệnh phải phá thai, hàng trăm đến hàng ngàn trẻ sinh ra bị hội chứng rubella bẩm sinh. Giám sát trọng điểm tại một số bệnh viện ở TP Hà Nội và TP HCM của vụ dịch 2010-2011 cho thấy hơn hơn 80% trẻ sinh ra mắc hội chứng rubella bẩm sinh bị đa dị tật.

Chiến dịch tiêm chủng vắc xin phối hợp sởi - rubella với quy mô lớn cho khoảng 23 triệu trẻ em từ 1-14 tuổi trên toàn quốc là cơ hội giúp Việt Nam khống chế bền vững bệnh sởi, tiến gần hơn tới mục tiêu loại trừ bệnh sởi, đồng thời bảo vệ trẻ khỏi bệnh rubella và các biến chứng nguy hiểm của hội chứng rubella bẩm sinh.

Sau hơn 2 tháng triển khai chiến dịch tiêm vắc xin Sởi - Rubella tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước, đã có trên 7 triệu trẻ em đã được tiêm vắc xin Sởi - Rubella trong đợt 1, kết quả cho thấy vắc xin đảm bảo an toàn, hiệu quả. Chiến dịch này sẽ còn kéo dài tới hết tháng 2/2015.

Để đạt được những kết quả trên, một trong những yếu tố quan trọng hàng đầu là sự hợp tác của người dân. Tuy nhiên, vấn đề về chất lượng vắc xin, an toàn tiêm chủng vẫn là mối quan tâm của nhiều người với những câu hỏi như: Tính an toàn của vắc xin? Quy mô tiêm chủng lớn sẽ triển khai như thế nào để đảm bảo an toàn tiêm chủng? Trẻ đã tiêm đủ mũi vắc xin sởi – rubella có bắt buộc phải tiêm nhắc trong chiến dịch này?...

Với mục đích tạo cầu nối để giải đáp những nội dung mà bạn đọc quan tâm, báo VietNamNet tổ chức buổi Giao lưu trực tuyến trả lời những câu hỏi của bạn đọc về tiêm phòng sởi - rubella vào 9h30-11h ngày thứ 4, 26/11 với sự tham dự của các khách mời:

1. ThS Nguyễn Xuân Tùng, Trưởng phòng Quản lý vắc xin và Xét nghiệm, Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế)

Trên mỗi lọ vắc xin sởi - rubella đều có gắn chỉ thị nhiệt độ giúp cho việc nhận biết vắc xin có bị hỏng khi tiếp xúc với nhiệt độ cao hay không điều này giúp cho cán bộ y tế trong quá trình sử dụng đảm bảo chất lượng vắc xin trước khi tiêm chủng. 

Trước khi tiêm chủng trẻ sẽ được cán bộ y tế khám sàng lọc để đưa ra chỉ định tiêm chủng, hoãn tiêm hay chống chỉ định.

TS Nguyễn Văn Cường: Tiêm chủng vắc xin sẽ giúp bảo vệ cơ thể phòng bệnh. Tiêm chủng vắc xin sởi - rubella giúp cho trẻ phòng bệnh sởi và bệnh rubella. Nếu không tiêm chủng trẻ sẽ không được bảo vệ phòng bệnh và có thể mắc bệnh khi tiếp xúc với mầm bệnh.

Trong số hàng vạn điểm tiêm chủng trên toàn quốc sự việc chỉ tiêm dung môi của vắc xin cho trẻ ở Đồng Tháp là sự việc rất đáng tiếc. Sự việc này đã được rút kinh nghiệm chấn chỉnh trong công tác thực hành tiêm chủng.

Cho tới nay sau hơn 2 tháng triển khai chiến dịch gần 9 triệu trẻ đã được tiêm vắc xin sởi - rubella Đồng Tháp là nơi duy nhất xảy ra việc đó.

Con của chị 30 tháng tuổi nằm trong độ tuổi tiêm chủng trong chiến dịch, chị hãy đưa con chị đi tiêm chủng để phòng bệnh cho cháu. Về nguyên tắc trẻ được tiêm 2 mũi vác xin sởi - Rubella theo đúng lịch thì có thể bảo vệ bị mắc 2 bệnh này tuy nhiên không có vắc xin nào là hiệu quả 100%. Đối với trường hợp con chị cũng có thể tiêm vắc xin sởi - quai bị - Rubella năm 2017 để duy trì đáp ứng miễn dịch. Việc tiêm nhắc lại vắc xin này không gây tác dụng phụ nào đến sức khỏe của trẻ.

Đưa NGAY trẻ tới bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất nếu trẻ có một trong các dấu hiệu: Sốt cao trên 39°C; Co giật; Tím tái, khó thở; Phát ban; Có các biểu hiện bất thường khác về sức khỏe hoặc khi phản ứng thông thường kéo dài trên 1 ngày.

Nếu cha mẹ không yên tâm về sức khỏe của con mình sau khi tiêm chủng hãy trực tiếp đến gặp cán bộ y tế để được khám và tư vấn.

TS Nguyễn Văn Cường: Tiêm chủng vắc xin sởi - rubella có thể gặp các phản ứng thông thường như sốt nhẹ, đau tại vị trí tiêm,... Tỷ lệ phản ứng nặng sau tiêm vắc xin sởi - rubella là rất thấp khoảng 1/triệu mũi tiêm.

Trong tổng số khoảng 9 triệu trẻ được tiêm chủng trong chiến dịch cũng có một vài trường hợp trùng hợp ngẫu nhiên với bệnh khác sau tiêm chủng. Một vài trường hợp có phản ứng dị ứng mạnh với vắc xin sau tiêm chủng các trường hợp này đều được xử trí kịp thời và qua khỏi.

Tiêm vắc xin sởi - rubella cho trẻ được tiêm 02 mũi vắc xin sởi sẽ giúp trẻ phòng bệnh rubella và phòng bệnh sởi tốt hơn.

Theo tổ chức Y tế thế giới nếu tiêm 02 mũi đúng lịch thì có khả năng bảo vệ phòng bệnh cho trẻ khoảng 90% - 95%. Việc tiêm chủng vắc xin sởi - rubella cho trẻ trong chiến dịch sẽ giúp cho việc phòng bệnh cho trẻ đã được tiêm 02 mũi vắc xin trước đó tốt hơn.

Vắc xin được WHO khuyến cáo các nước sử dụng trong tiêm chủng thường xuyên và tiêm chủng chiến dịch. Vắc xin sởi - rubella sử dụng trong chiến dịch 2014 - 2015 tại Việt Nam được Liên minh toàn cầu về vắc xin và tiêm chủng (GAVI) hỗ trợ thông qua việc cung ứng của Quỹ Nhi đồng Liên hiệp quốc (UNICEF), sau hơn 2 tháng triển khai chiến dịch khoảng 9 triệu trẻ em đã được tiêm chủng vắc xin này.

Trước khi tiêm chủng trẻ sẽ được cán bộ y tế khám sàng lọc để có chỉ định phù hợp. Gia đình trẻ cần thông báo cho cán bộ y tế biết về tình trạng sức khỏe và tiền sử tiêm chủng của trẻ.

Chính vì vậy Bộ Y tế phối hợp chặt chẽ với Bộ GD-ĐT tổ chức tiêm chủng đảm bảo an toàn theo đúng các quy định cụ thể: điều kiện về cơ sở vật chất, có khu vực chờ, khám sàng lọc tiêm chủng và theo dõi phản ứng sau tiêm, bố trí theo nguyên tắc 1 chiều; khu vực chờ phải tách biệt để trẻ không nhìn thấy bạn khác tiêm tránh tâm lý lo sợ và hội chứng tâm lý lan truyền. Đảm bảo đủ các điều kiện về trang thiết bị, vật tư tiêm chủng, đặc biệt là hộp thuốc chống sốc.

Tại mỗi điểm tiêm chủng tại trường học đã bố trí cán bộ y tế được tập huấn về tiêm chủng có kỹ thuật thuần thục tham gia tiêm chủng. Ngoài ra có sự huy động giáo viên, cán bộ y tế nhà trường, cộng tác viên... hỗ trợ cho buổi tiêm như hướng dẫn, sắp xếp, ghi chép danh sách. Như vậy việc sắp xếp điểm tiêm chủng trường học đã được ngành y tế và các nhà trường phối hợp đảm bảo an toàn tiêm chủng theo đúng các quy định và quy trình an toàn. Các bậc phụ huynh có thể yên tâm hưởng ứng, đưa con em đến các điểm tiêm chủng tại trường học.

Các bậc phụ huynh hãy cho trẻ ăn no trước khi đến trường hoặc trước khi tiêm 30 phút để trẻ khỏi bị đói và hạ đường huyết. các phụ huynh cần theo dõi trẻ sau tiêm chủng trong vòng 24h để phát hiệm sớm những trường hợp phản ứng sau tiêm.

Nếu cháu chắc chắn đã bị mắc bệnh sởi thì cháu sẽ không bị bệnh sởi nữa, tuy nhiên việc tiêm vắc xin sởi và rubella sẽ không ảnh hưởng gì tới sức khỏe của cháu mà sẽ giúp cháu phòng bệnh tốt hơn. 

Gia đình cần đưa cháu đến trạm y tế địa phương càng sớm càng tốt để cháu được tiêm chủng miễn phí các loại vắc xin trên. Trước khi tiêm chủng cháu sẽ được các cán bộ y tế thăm khám và chỉ định tiêm chủng thích hợp. 

Để tiếp tục triển khai tốt chiến dịch trong thời gian tới, ngành y tế đã và đang triển khai các hoạt động: phối hợp với nhà trường, tổ chức các điểm tiêm chủng hợp lý, trong đó bố trí phòng chờ trước tiêm, khám sàng lọc thực hiện tiêm chủng và theo dõi, xử trí phản ứng sau tiêm chủng theo quy định để hạn chế tối đa tâm lý lan truyền đối với các cháu, phối hợp với nhà trướng hướng dẫn các bậc phụ huynh, giáo viên đảm bảo cho trẻ ăn no trước khi đi học hoặc trước tiêm chủng 30 phút để tránh bị đói, hạ đường huyết. Ngoài ra khi tiêm chủng cần tạo môi trường thân thiện như tranh ảnh, phim để thu hút sự chú ý của trẻ để giảm tâm lý lo sợ, căng thẳng khi tiêm.

Đặc biệt tại các điểm tiêm chủng bố tri phòng chờ riêng biệt, cách biệt tránh để trẻ trực tiếp nhìn thấy trẻ tiêm trước đó dễ gây ra các biểu hiện tâm lý. Phối hợp với nhà trường cung cấp thông tin cần thiết, đầy đủ về chiến dịch tiêm vắc xin sởi - rubella những lợi ích của việc tiêm vắc xin sơi - rubella và giải thích kịp thời cho phụ huynh các phản ứng sau tiêm chủng có thể xảy ra sau khi tiêm. Các bậc phụ huynh yên tâm đưa con em mình đi tiêm chủng phòng bệnh sởi-rubella tại các điểm tiêm chủng để phòng bệnh chủ động. 

Việc tiêm chủng vắc xin cho trẻ sẽ được các cán bộ y tế quyết định sau khi khám sàng lọc cụ thể tại điểm tiêm chủng. Gia đình cần thông báo cho cán bộ y tế về tiền sử tiêm chủng của cháu.

Việc xác định các đối tượng sắp được tiêm vắc xin có phản ứng với liều tiêm vắc xin là rất khó. Không phải tất cả mọi người đều có phản ứng với các thành phần của vắc xin như nhau. Gia đình cần thông báo cho cán bộ y tế khi khám sàng lọc trước tiêm chủng về tiền sử dị ứng cũng như tiền sử phản ứng của trẻ.

Đồng thời sau tiêm chủng trẻ cần được theo dõi tại có sở tiêm chủng 30 phút và tiếp tục được theo dõi tại nhà trong vòng ngày đầu sau tiêm chủng để phát hiện sớm các biểu hiện bất thường và được xử trí kịp thời tại cơ sở y tế.

Chiến dịch tiêm chủng vắc xin sởi - rubella phòng bệnh sởi và rubella cho trẻ từ 1 - 14 tuổi năm 2014 - 2015 đã được chuẩn bị tốt ở tất cả các tuyến bao gồm hệ thống dây chuyền lạnh bảo quản, vận chuyển vắc xin, xử trí, cấp cứu phản ứng sau tiêm chủng. Tất cả các cán bộ tham gia chiến dịch đều được tập huấn về qui trình đảm bảo an toàn tiêm chủng.

Trong trường hợp đã kiểm tra kỹ mà có phụ huynh vẫn khẳng định là không nhớ rõ trong vòng 1 tháng trước khi tiêm thì phải lập danh sách tiêm bù vào tháng tiếp theo.

Trên giấy mời đi tiêm chủng cho từng trẻ được gửi tới các gia đình ghi rõ cần đưa trẻ tới đâu và vào giờ nào để được tiêm chủng. Việc các gia đình đưa trẻ đi tiêm chủng đúng ngày, đúng giờ ghi trên giấy mời sẽ giúp cho buổi tiêm chủng tốt hơn (không bị quá đông vào đầu buổi tiêm chủng).