Vì sao 2016 là năm bước ngoặt của giới công nghệ?

Năm 2016 gần kết thúc, 5 trong số 7 công ty giá trị nhất thế giới – trong đó 3 vị trí đầu bảng – đều thuộc lĩnh vực công nghệ. Ngoài giá trị trong mắt các nhà đầu tư, Apple, Alphabet (công ty mẹ Google), Microsoft, Amazon và Facebook đều là các thế lực trong cuộc sống hàng ngày. Dường như không hoạt động nào không dính líu đến công nghệ.

Điều đó đồng thời giải thích vì sao 2016 lại là một năm khó khăn với chính những công ty này. Tổng kết lại, họ đối mặt với chỉ trích gay gắt và mức độ “soi mói” chưa từng có tiền lệ trong khi xung đột với chính phủ toàn cầu, trong đó có cả Tổng thống tương lai của Mỹ.

Chẳng hạn, khi chi phí quảng cáo điện tử tại Mỹ được dự báo vượt qua chi phí quảng cáo truyền hình trong năm nay, Facebook lại vướng vào tranh cãi về ảnh hưởng của nó đến chính trị và vai trò trong việc phát tán tin xuyên tạc, giả mạo. Nó chính là hai mặt của một vấn đề: quyền lực của Facebook. Hay chuyện Amazon phát triển cửa hàng phi tiền mặt, ngay lập tức trở thành biểu tượng cho tự động hóa giết chết công việc như thế nào.

Google có một năm thành công cả về doanh thu lẫn lợi nhuận. Song, cái giá phải trả chính là bộ ba cáo buộc độc quyền của nhà chức trách EU. “Trát” mới nhất đưa ra hồi tháng 7 tố cáo Google ép các nhà sản xuất Android phải cài sẵn công cụ tìm kiếm Google làm mặc định.

Cũng trong năm nay, các lãnh đạo công nghệ đồng loạt ủng hộ bà Hillary Clinton, người đã thua trong cuộc chạy đua vào Nhà Trắng, trong khi người chiến thắng, tỷ phú Donald Trump, lại tấn công họ không ít lần. Nhiều nhân vật tiếng tăm của giới công nghệ đã ngồi “bàn tròn” với tân Tổng thống Mỹ hồi tuần trước và dường như đạt được “lệnh ngừng bắn”. Tuy nhiên, nhiều người vẫn nhìn nhận 4 năm tiếp theo một cách thận trọng do lo ngại quan điểm của Trump trước các vấn đề như nhập cư.

Số lượng các công ty công nghệ lên sàn chứng khoán năm nay giảm nhẹ. Đây là điều đáng chú ý trong bối cảnh mọi startup đều mô tả bản thân như một công ty công nghệ. Nhiều doanh nghiệp IPO nhưng những con “cá lớn” thực sự như Uber và Airbnb đều giữ im lặng. Có thể quyết định của họ là vì mô hình kinh doanh không vừa vặn với con mắt của các nhà đầu tư, song khi tìm hiểu sâu, bạn nhận ra họ không IPO vì đơn giản không phải làm vậy.

Còn Apple, công ty giá trị nhất thế giới thì sao? Theo sau quý lễ hội kỷ lục năm 2015, Apple lần đầu tiên chứng kiến doanh thu thường niên sụt giảm kể từ năm 2001. Một số nhà phân tích khẳng định “táo khuyết” đã thực sự cạn ý tưởng rồi bất chấp thành công rõ rệt của Apple Watch và tiềm năng của tai nghe AirPod. Đây là điều quan trọng vì Apple đồng nghĩa với năng lực sáng tạo của Mỹ, nhất là khi Trung Quốc đang chuyển từ gia công cho người khác sang tự tạo ra các thương hiệu lớn. Do đó, Apple vấp ngã cũng là nước Mỹ vấp ngã.